Βραχυκύκλωμα των ΗΠΑ στη Συρία

Τι συμβαίνει στη Συρία στο πεδίο της μάχης; Η απάντηση είναι απλή: Στο Χαλέπι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η σημαντικότερη μάχη του πεντάχρονου πολέμου, με την επικράτηση του Άσαντ και των συμμάχων του Ρώσων, Ιρανών και φιλοϊρανών Σιιτών του Ιράκ να είναι θέμα χρόνου.

Ποιοι είναι οι αντίπαλοι του καθεστώτος της Δαμασκού στο Χαλέπι και όχι μόνο; Με τη σχεδόν ανύπαρκτη μετριοπαθή αντιπολίτευση να είναι περισσότερο άλλοθι για τη Δύση, ο αντίπαλος του Άσαντ και των συμμάχων του δεν είναι άλλος από την Αλ-Νούσρα, το συριακό παρακλάδι της Αλ-Κάιντα που πρόσφατα άλλαξε όνομα για ευνόητους λόγους. Αν συντριβεί η Αλ-Νούσρα, με εξαίρεση τη ΒΑ Συρία που ελέγχεται από τους Κούρδους αντάρτες, το καθεστώς Άσαντ, δίχως υπερβολή, θα έχει κερδίσει θέση υπεροχής, μια πραγματικότητα που θα φανεί στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης που θα επακολουθήσει.

Μπορούν οι ΗΠΑ να σταματήσουν τους Άσαντ και Πούτιν και να ματαιώσουν την κατάληψη του Χαλεπιού; Η μόνη πιθανότητα πέραν της μιντιακής απειλητικής ρητορικής των τελευταίων ημερών δεν είναι άλλη παρά να διακινδυνεύσουν πολεμική σύγκρουση με τη Ρωσία και το Ιράν επί συριακού εδάφους και να καταστρέψουν ό,τι οικοδομήθηκε τα τελευταία τρία χρόνια στην ευρύτερη Μέση Ανατολή με επίκεντρο την ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας Κέρι-Λαβρόφ από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, τη διάλυση του χημικού οπλοστασίου του Άσαντ μέχρι και την πρόσφατη συμφωνία στη Γενεύη που προέβλεπε κοινή διαχείριση πληροφοριών και κοινό σχεδιασμό των αεροπορικών επιδρομών ΗΠΑ-Ρωσίας κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους αλλά και της Αλ-Νούσρα.

Στην τρίχρονη αυτή πορεία οι ΗΠΑ ήρθαν σε αντιπαράθεση με όλους τους παραδοσιακούς συμμάχους τους στην περιοχή: Με το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία, που ανησυχούν για την περαιτέρω πορεία της εξομάλυνσης των σχέσεων Ουάσινγκτον-Τεχεράνης και κυρίως την παγίωση ενός άξονα Ιράν, Ιράκ, Συρίας και Νότιου Λιβάνου, αλλά και με την Τουρκία, που ξεκίνησε επιθετικά για δημιουργία σουνιτικού προτεκτοράτου υπό τον έλεγχό της στη Συρία, ενώ σήμερα έχει προσεγγίσει τη Μόσχα και έχει ως μόνη στόχευση τη ματαίωση της δημιουργίας de facto ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στη ΒΑ Συρία.

Στα παραπάνω προβάλλει η ασυμμετρία ΗΠΑ-Ρωσίας: Ενώ η Μόσχα ελέγχει πλήρως τον Άσαντ και συντονίζεται με το Ιράν, η Ουάσινγκτον έχει σοβαρά προβλήματα ταυτόχρονα με το Ισραήλ, την Τουρκία και τη Σαουδική Αραβία.

Επιπλέον, στο εσωτερικό των ΗΠΑ η πολιτική των Ομπάμα-Κέρι στη Μέση Ανατολή έχει προκαλέσει πρωτοφανείς στην ιστορία της χώρας αντιδράσεις τόσο στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ όσο και στο Πεντάγωνο: Στα τέλη Μαΐου δημοσιοποιήθηκε η είδηση ότι 50 και πλέον διπλωμάτες καριέρας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπέγραψαν μανιφέστο όπου δηλώνουν την πλήρη διαφωνία τους με την πολιτική Κέρι στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ενώ πριν από περίπου δέκα μέρες ενώπιον επιτροπής της Γερουσίας ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ των ΗΠΑ, στρατηγός Ντάνφορθ, επέκρινε τη συμφωνία κοινής διαχείρισης πληροφοριών στη Συρία μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας.

Είναι φανερό ότι βρισκόμαστε σε μια πρωτοφανή εσωτερική σύγκρουση, που ξεπερνά την όποια δυνατότητα επιρροής στην πολιτική των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή διαθέτουν τα δύο πανίσχυρα λόμπι της αμερικανικής πρωτεύουσας, το σαουδαραβικό και το φιλοϊσραηλινό.

Όσοι στις όχθες του ποταμού Ποτόμακ αντιδρούν στη συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας στη Μέση Ανατολή ξέρουν πολύ καλά ότι κατάπαυση του πολέμου και σταθεροποίηση στη Συρία θα πυροδοτήσει μια δυναμική πολιτικής συμβιβαστικής λύσης και στην Ουκρανία και σε όλο το εύρος των διμερών εκκρεμοτήτων Ουάσινγκτον-Μόσχας. Σήμερα παίζουν ένα παιχνίδι καθυστέρησης ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ στις 8 Νοεμβρίου, με την προσδοκία ότι η Χίλαρι Κλίντον θα κλείσει ως παρένθεση τη ρεαλπολιτίκ συνεργασίας Λευκού Οίκου - Κρεμλίνου και θα δώσει προτεραιότητα στην ψυχροπολεμική αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Άλλωστε η πιο πιθανή διάδοχος του Κέρι στο υπουργείο Εξωτερικών δεν είναι άλλη από τη σημερινή υφυπουργό Βικτόρια Νούλαντ, που πρωταγωνίστησε στην ανατροπή του Γιανουκόβιτς στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2014.

Όμως τα γεγονότα και η δυναμική τους είναι αμείλικτα: Όλοι όσοι αντιστρατεύονται τη συνεργασία Ουάσινγκτον-Μόσχας στη Μέση Ανατολή, όλοι όσοι εύχονται σύγκρουση Ουάσινγκτον-Μόσχας στη Συρία, προφανώς δεν έχουν ως προτεραιότητα την εκρίζωση της τρομοκρατίας των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ-Κάιντα/Αλ-Νούσρα.

Η πραγματικότητα είναι σκληρή και δύσκολα διαχειρίσιμη σε επικοινωνιακό επίπεδο για τις ΗΠΑ: Στη Συρία είσαι ή με τον Άσαντ ή με τους τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους και την Αλ-Νούσρα, με τη μετριοπαθή αντιπολίτευση να είναι απλώς ένα άλλοθι αδράνειας.

Αν δεχτούμε ως βασική υπόθεση εργασίας ότι μια σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας στη Συρία είναι αδιανόητη, τότε η επάνοδος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι μονόδρομος.