Κάτι που μοιάζει με ψυχρό πόλεμο - Free Sunday
Κάτι που μοιάζει με ψυχρό πόλεμο

Κάτι που μοιάζει με ψυχρό πόλεμο

Η συνάντηση το Σάββατο στη Λωζάννη των ΥΠΕΞ ΗΠΑ και Ρωσίας, Κέρι και Λαβρόφ, και των ομολόγων τους από την Τουρκία, το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ είναι το πρώτο μήνυμα ότι η αναζήτηση πολιτικής λύσης στη Συρία εξακολουθεί να είναι στο τραπέζι, καθώς όλες οι πλευρές φοβούνται ανεξέλεγκτη κλιμάκωση.

Οι ΗΠΑ και η Δύση μοιάζουν να μην έχουν άλλες επιλογές επηρεασμού της σύγκρουσης, καθώς όλα τα εναλλακτικά σενάρια παρέμβασης κατά του Άσαντ και των συμμάχων του στο Χαλέπι εμπεριέχουν τον κίνδυνο θερμού επεισοδίου με τη Ρωσία αλλά και την πιθανότητα η στρατιωτική βοήθεια προς την αντιπολίτευση να περάσει στα χέρια των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα.

Από το ζεστό στο κρύο

Στα μέσα του περασμένου μήνα είχε δημιουργηθεί αισιοδοξία, με τους Κέρι-Λαβρόφ να ανακοινώνουν κοινή δάση ΗΠΑ-Ρωσίας κατά του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Νούσρα (Αλ Κάιντα) στη Συρία υπό την προϋπόθεση ότι θα σταθεροποιηθεί η εκεχειρία ανάμεσα στις δυνάμεις του Άσαντ και αυτές της αντιπολίτευσης. Μια εξέλιξη που προκαλεί αμέσως διχογνωμίες ανάμεσα στο Πεντάγωνο και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με το πρώτο να θεωρεί αδιανόητο κοινό επιχειρησιακό σχεδιασμό Ουάσινγκτον-Μόσχας.

Λίγες μέρες αργότερα η εκεχειρία καταρρέει στο Χαλέπι, με αλληλοκατηγορίες για σφαγή αμάχων από Ρωσία και Άσαντ και για ενίσχυση των τρομοκρατών από τις ΗΠΑ. Πέραν της σκληρής ρητορικής, επί της ουσίας οι δύο πλευρές, ΗΠΑ και Ρωσία, αλληλοκατηγορούνται για μη τήρηση των συμφωνηθέντων στη Γενεύη.

Σκληρή παλινδρόμηση

Mε κινηματογραφική ταχύτητα οι δύο αντίπαλες πλευρές που ήταν έτοιμες να βομβαρδίσουν από κοινού ISIS και Αλ Κάιντα παλινδρόμησαν σε μια ρητορική που θύμιζε το χειρότερο παρελθόν του Ψυχρού Πολέμου.

Το βραχυκύκλωμα στη συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας στη Συρία απεδείχθη να παράγει πρόσθετη ένταση, να εμπλέκει πρόσθετους παίκτες και να αλληλοεπηρεάζεται με άλλα μέτωπα έντασης, όπως την Ουκρανία και την Κορεατική Χερσόνησο, αλλά και τον ανταγωνισμό για κατασκευή δικτύων μεταφοράς ενέργειας από την πρώην ΕΣΣΔ στην παγκόσμια αγορά.

Αν χαθεί η ευκαιρία κοινής στάσης ΗΠΑ-Ρωσίας στη Συρία, θα επηρεαστεί και η αντιπαράθεση Δύσης-Μόσχας στην Ουκρανία, όπως επιβεβαίωσε και η τριμερής τηλεφωνική διάσκεψη Μέρκελ-Πούτιν-Ολάντ την Τετάρτη 12 Οκτωβρίου, με την καγκελάριο να μην είναι σε θέση να επιβεβαιώσει την πραγματοποίηση της προγραμματισμένης για τις 19 Οκτωβρίου συνάντηση στο Βερολίνο Ολάντ-Μέρκελ-Πούτιν-Ποροσένκο, μια συνάντηση που μάλλον έχει ως άτυπο προαπαιτούμενο κάποια θετικά μηνύματα από τη συνάντηση της Λωζάννης που θα σκιάσουν εκ των πραγμάτων τη σκληρή γλώσσα του Γάλλου Προέδρου για τη στήριξη του Κρεμλίνου στο καθεστώς της Δαμασκού που οδήγησε τον Ρώσο Πρόεδρο να ματαιώσει προγραμματισμένη επίσκεψη στη Γαλλία.

Ρωσοτουρκικός άξονας

Την Δευτέρα 10 Οκτωβρίου ο Ερντογάν υπέγραψε ενεργειακή συμμαχία με τον Πούτιν και την ίδια μέρα η Ε.Ε. διαμήνυσε ότι πάμε σε παράταση των κυρώσεων στη Ρωσία, ενώ λίγες ώρες αργότερα η Μόσχα ανακοινώσε την αναβάθμιση των διευκολύνσεων στο Ταρτούς της Συρίας σε στρατιωτική βάση. Τέλος, η εγκατάσταση αντιπυραυλικού συστήματος των ΗΠΑ στη Νότια Κορέα προκάλεσε ως άμεση αντίδραση της Κίνας και της Ρωσίας την αναγγελία κοινών αντιπυραυλικών ασκήσεων στις αρχές του 2017.

Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της συνάντησης Κέρι-Λαβρόφ στη Λωζάννη, την Πέμπτη 13 Οκτωβρίου, οι ΗΠΑ βομβάρδισαν τις φιλοϊρανικές δυνάμεις στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης, σε μια σαφή προσπάθεια να ενισχύσουν τις θέσεις των συμμάχων της Σαουδικής Αραβίας.

Αν στα παραπάνω προστεθεί η πολύ πιθανή πλέον αλλαγή φρουράς στον Λευκό Οίκο από τον Ομπάμα στην Κλίντον και από τον Κέρι στη Νούλαντ, τότε βρισκόμαστε σε μια αντιπαράθεση πιο έντονη και πιο εκτεταμένη γεωγραφικά από αυτήν του Ψυχρού Πολέμου.

Προς νέα τάξη πραγμάτων;

Μια αντιπαράθεση που δεν θα είναι πλέον η παροξυσμική κορύφωση της κρίσης της διάλυσης της ΕΣΣΔ, αν δηλαδή οι πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες ανήκουν στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, αλλά μια μετωπική σύγκρουση ΗΠΑ-Ρωσίας και των συμμάχων τους με διακύβευμα την παγκόσμια τάξη, αν θα είναι δηλαδή μονομερής δυτική-αμερικανική ή πολυμερής, με τη συμμετοχή και των υπόλοιπων κέντρων ισχύος του πλανήτη.

Ήδη το μπρα ντε φερ ΗΠΑ-Ρωσίας έχει συγκεντρώσει βαριά σύννεφα πάνω από τα κεκτημένα δεκαετιών στον έλεγχο και στη μείωση των πυρηνικών εξοπλισμών, με τη Μόσχα να παγώνει τη συνθήκη για το πλουτώνιο και να ανακοινώνει την εγκατάσταση πυραύλων μέσου βεληνεκούς Ισκαντέρ στον θύλακα του Καλίνινγκραντ στη Βαλτική, μια ενεργοποίηση της σχετικής απόφασης που είχε λάβει το Κρεμλίνο ως αντίμετρο για την ενεργοποίηση της Αντιπυραυλικής Ασπίδας των ΗΠΑ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Τούτων λεχθέντων, η Ρωσία έχει προλάβει να διαμορφώσει ευνοϊκούς συσχετισμούς στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, καθώς έχει στο πλευρό της την Τεχεράνη, τη Βαγδάτη, τη Δαμασκό και την Άγκυρα, με τις ΗΠΑ να έχουν ακόμη ανοιχτά μέτωπα τριβών καχυποψίας τόσο με τη Σαουδική Αραβία όσο και με το Ισραήλ.

Η Ρωσία μετά τη σύγκρουση στην Ουκρανία την άνοιξη του 2014 αξιοποίησε τη Μέση Ανατολή για να διαμορφώσει ένα πεδίο συνεργασίας με τις ΗΠΑ σε διπλωματικό και επιχειρησιακό επίπεδο, για να διαμηνύσει ότι, αν και με μικρότερο όγκο και ειδικό βάρος από την ΕΣΣΔ στους διεθνείς συσχετισμούς, μπορεί να είναι παρούσα και κατά περίσταση χρήσιμη ή και απειλητική στην προσπάθεια κατοχύρωσης των ζωτικών της συμφερόντων.

Σήμερα οι ΗΠΑ, αν επιλέξουν μια μη αντιστρέψιμη σύγκρουση με τη Ρωσία, κινδυνεύουν να ακυρώσουν τη ρεαλιστική προσέγγιση με το Ιράν αλλά και να κατεδαφίσουν μια κοπιώδη προσπάθεια τριών ετών για την εκρίζωση της ισλαμικής τρομοκρατίας από το Ιράκ και τη Συρία.