Μέχρι ποια ηλικία μπορούμε να κάνουμε κατάψυξη ωαρίων;

Οι επαγγελματικές υποχρεώσεις, η οικονομική αβεβαιότητα ή  η έλλειψη ενός καλού συντρόφου, μας απομακρύνουν όλο και περισσότερο από την ιδέα της μητρότητας σε μικρότερες ηλικίες. Και λέγοντας νωρίς εννοούμε κάτω από τα 35. Η επιστήμη προσφέρει μια σωτήρια λύση για να διατηρήσουμε τα ωάρια μας ώστε να χρησιμοποιηθούν όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή. 

Εμείς, ρωτήσαμε τον γυναικολόγο Γιώργο Λαϊνά, ειδικό σε θέματα Αναπαραγωγής στην Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης ΕΥΓΟΝΙΑ και μας απάντησε στα πιο συχνά ερωτήματα που απασχολούν τις γυναίκες που θέλουν να καταψύξουν τα ωάρια τους, το λεγόμενο κι ως freezing your eggs.

– Αγοράζοντας χρόνο. Όλο και περισσότερες γυναίκες καταψύχουν τα ωάρια τους για να τα χρησιμοποιήσουν αργότερα.

Η κατάψυξη ωαρίων συγκεντρώνει όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια και ειδικότερα μετά την ανακοίνωση των κολοσσών, Apple και Facebook ότι προτίθενται να καλύψουν τα έξοδα της κατάψυξης ωαρίων των υπαλλήλων που το επιθυμούν.

Έτσι ενώ το 2009 μόνο 500 γυναίκες κατέψυξαν τα ωάρια τους, το 2013 ο αριθμός αυξήθηκε σε περίπου 5.000, σύμφωνα με τα στοιχεία της Αμερικάνικη Εταιρίας Υποβοηθούμενης Αναπαρωγωγής (SART). Το 2018 ο αριθμός αυτός προβλέπεται να φτάσει στις 76.000 γυναίκες στην Αμερική. 

Η κατάψυξη ωαρίων μπορεί να είναι ευεργετική για γυναίκες που επιθυμούν να διατηρήσουν τη γονιμότητά τους για το μέλλον και πιο συγκεκριμένα

-Γυναίκες οι οποίες επιθυμούν ή είναι επιβεβλημένο να καθυστερήσουν να τεκνοποιήσουν για προσωπικούς, επαγγελματικούς, κοινωνικούς ή άλλους λόγους.

-Γυναίκες οι οποίες έχουν ιατρικούς λόγους για να προχωρήσουν σε κατάψυξη ωαρίων με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης εμμηνόπαυσης.

-Γυναίκες οι οποίες διαγιγνώσκονται με καρκίνο ή που έχουν υποβληθεί σε επεμβάσεις στις ωοθήκες (Αφαίρεση κύστεων ή αφαίρεση ωοθήκης) ή στις σάλπιγγες (σαλπιγκεκτομή).

Είναι η μέθοδος διαφύλαξης των ωαρίων που προσφέρει ουσιαστικά χρονική παράταση στη μητρότητα. Τα ωάρια που καταψύχονται διατηρούν την βιολογική ηλικία της γυναίκας την ημέρα της κατάψυξης. Πραγματοποιείται με την μέθοδο της υαλοποίησης (vitrification) κατά την οποία το ωάριο καταψύχεται στους -196 °C μέσα σε υγρό άζωτο όπου και διατηρείται μέχρι και την απόψυξη.

Με την υαλοποίηση, που αποτελεί τελευταία εξέλιξη στο τομέα της κατάψυξης ωαρίων, βελτιώθηκαν σημαντικά (σε σχέση με το παρελθόν) τα ποσοστά επιβίωσης των ωαριών κατά την απόψυξη τους που αγγίζουν τα όρια του 90% και επομένως και τα ποσοστά επιτυχίας εγκυμοσύνης, όταν οι γυναίκες αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν τα ωάρια τους.

Ιδανική είναι η ηλικία μεταξύ 25-36 ετών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και μεγαλύτερες ηλικίες δεν μπορούν να προχωρήσουν σε κατάψυξη ωαρίων.

Όσο νεότερη είναι η γυναίκα τόσο καλύτερη η ποιότητα και ο αριθμός των ωάριων και τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες για μια μελλοντική εγκυμοσύνη μιας και ο χρόνος δυστυχώς δεν είναι σύμμαχος της γονιμότητας.

Με την πάροδο των ετών, εκτός της ηλικίας στην ταυτότητα, αυξάνεται και η βιολογική ηλικία των ωοθήκων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνονται τα αποθέματα των ωοθηκών σε ωοθυλάκια (μικρές κύστεις που περιέχουν τα ωάρια) και επίσης να επηρεάζεται η ποιότητα τους λόγω αλλοιώσεων στο γενετικό τους υλικό και τελικά να μειώνονται τα ποσοστά επιτυχίας εγκυμοσύνης.

Για το λόγο αυτό όλες οι γυναίκες καλό θα ήταν να υποβάλλονται σε εξετάσεις γονιμότητας εκτός από τον ετήσιο έλεγχο με το τεστ Παπανικολάου. Οι εξετάσεις γονιμότητας περιλαμβάνουν την υπερηχογραφική αξιολόγηση των ωοθηκικών αποθεμάτων (Antral Follicle Count, AFC), την εξέταση της Αντιμυλέριου ορμόνης (Antimüllerian Hormone, AMH) και με τα αποτελέσματα τους προσδιορίζεται η βιολογική ηλικία των ωοθηκών από τον γυναικολόγο αναπαραγωγής.

Για να συλλογή των ωαρίων προς κατάψυξη, ακολουθείται διαδικασία διέγερσης των ωοθηκών με τη χρήση ορμονικών σκευασμάτων με σκοπό την συλλογή κατά το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού ωαρίων. Εναλλακτικά η διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί με τον τροποποιημένο φυσικό κύκλο (Modified Natural Cycle, MNC) που έχει το πλεονέκτημα της ελάχιστης έως καθόλου χρήσης φαρμάκων, αλλά ο αριθμός των ωαρίων που θα ληφθούν αναμένεται να είναι μικρός. Ο αριθμός των ωαρίων όταν μιλάμε για κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, σχετίζεται άμεσα με τα ποσοστά επιτυχίας εγκυμοσύνης: όσο περισσότερα τα ωάρια τόσο υψηλότερα τα ποσοστά επιτυχίας. Να σημειωθεί ότι με τη διέγερση των ωοθηκών αναπτύσσονται τα υπάρχοντα ωοθυλάκια κατά τον συγκεκριμένο εμμηνορυσιακό κύκλο, δεν δημιουργούνται νέα αλλά ούτε και μειώνεται το απόθεμα τους.

Η όλη διαδικασία κρατάει 8-10 ημέρες και περιλαμβάνει υπερηχογραφήματα και εξετάσεις αίματος ανά 2-3 ημέρες, ενώ μετά την ωοληψία η οποία διαρκεί περί τα 15 με 30 λεπτά και πραγματοποιείται υπό μέθη, οι γυναίκες επιστρέφουν στις δραστηριότητες τους ακόμα και την ίδια ημέρα.

Τα κατεψυγμένα ωάρια διατηρούνται μέσα σε κλιβάνους οι οποίοι σε ποιοτικές μονάδες, παρακολουθούνται με τα πιό σύγχρονα συστήματα ασφαλείας όσον αφορά τις παραμέτρους λειτουργίας τους.

Ο ιατρός Γεώργιος Τρ.Λαϊνάς είναι Γυναικολόγος Αναπαραγωγής στην Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης ΕΥΓΟΝΙΑ και Junior Deputy SIG Reproductive Endocrinology, European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE)