Μακροζωία: Πώς η αλλαγή στον τρόπο ζωής γίνεται (αποτελεί) τεκμηριωμένη ιατρική παρέμβαση

"Η Μεσόγειος δείχνει τον δρόμο για την επίτευξη σωματικής, ψυχικής και πνευματικής υγείας"

Των Γιώργου Τσουκαλά* και Γιώργου-Μάριου Μακρή**

Η απαιτητική καθημερινότητα επιβαρύνει την υγεία όλων μας. Η Μεσόγειος και ο μεσογειακός τρόπος ζωής, που έχουμε ξεχάσει, θα μπορούσε να βελτιώσει την υγεία μας, να βελτιώσει ήδη εγκατεστημένη νόσο, ακόμα και να την υποστρέψει.

Η αυστηρά επιλεγμένη επιστημονική γνώση, όταν τεθεί στην ιατρική υπηρεσία και συνδυαστεί με την παρουσία μας στη Μεσόγειο, θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει ένα προτεινόμενο μοντέλο. Αυτό είναι, λοιπόν, το οποίο προτείνουμε: την ιατρική μέσα από τη μεσογειακή κουλτούρα και τον τρόπο ζωής που αυτή υπαγορεύει.

Το Mediterranean Lifestyle Medicine (MLM) αποτελεί μια σύγχρονη ιατρική παρέμβαση που βασίζεται αποκλειστικά στον μεσογειακό τρόπο ζωής και αποτυπώνεται σε έναν πορτοκαλί αστερία με πέντε άκρα που συμβολίζουν τη μεσογειακή διατροφή, την άσκηση, την κοινωνικοποίηση και τη διαχείριση του στρες της καθημερινότητας μέσα από την καταλυτική επίδραση της Μεσογείου θάλασσας. Βασικές προϋποθέσεις για να ενσωματωθεί η οποιαδήποτε πληροφορία στο συγκεκριμένο μοντέλο είναι η επιστημονική τεκμηρίωση και η αυστηρή αξιολόγηση.

Οι μακροβιότεροι άνθρωποι ζουν σε πέντε περιοχές του πλανήτη. Δύο από αυτές βρίσκονται στη Μεσόγειο. Η Σαρδηνία και η Ικαρία, η οποία έχει μπει στο μικροσκόπιο της ομώνυμης μεγάλης επιδημιολογικής μελέτης Ελλήνων επιστημόνων.

Το MLM, ως σύγχρονο μοντέλο θεραπείας, μας αποκαλύπτει τα μυστικά της Μεσογείου με σκοπό την ευζωία και τη μακροζωία, μέσα από τη μεσογειακή διατροφή, τη σωματική δραστηριότητα και άσκηση, την κοινωνικοποίηση και την κοινωνική στήριξη, την καλή ψυχολογία και τη διαχείριση του στρες. Σύμβολό μας είναι ο πορτοκαλί αστερίας που χαρακτηρίζει τη Μεσόγειο και τη δυνατότητα αναγέννησης, καθώς αν χάσει το ένα του άκρο, μπορεί να το αναγεννήσει.

Μεσογειακή διατροφή

Η μεσογειακή διατροφή είναι η κορωνίδα του μεσογειακού τρόπου ζωής. Χαρακτηρίζεται από την καθημερινή κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών, άφθονη ποσότητα νερού, καθημερινή κατανάλωση οσπρίων, δημητριακών ολικής άλεσης και φυσικά ελαιολάδου. Χαρακτηρίζεται από την εβδομαδιαία κατανάλωση πουλερικών, ψαριών και αυγών, ενώ σπάνια μόνο καταναλώνουμε γλυκά και κόκκινο κρέας.

Οι ευεργετικές επιδράσεις της επεκτείνονται σε όλα τα συστήματα του οργανισμού μας και σε πάμπολλα νοσήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ευεργετική επίδραση που έχει στο καρδιαγγειακό μας σύστημα, στην προστασία δηλαδή της καρδιάς και των αγγείων μας μέσα από την παρεμπόδιση της δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Βελτιώνει σε σημαντικό βαθμό την ανταπόκριση των ασθενών στη θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη, ενώ σύμφωνα με πολλές επιστημονικές μελέτες, οι οποίες έχουν ήδη δημοσιευτεί ή πρόκειται να δημοσιευτούν, φαίνεται ότι η μεσογειακή διατροφή συμβάλλει στην πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου.

Η μεσογειακή διατροφή βοηθά στην πρόληψη της εμφάνισης κατάθλιψης και αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων κατά 30%, ενώ συμβάλλει σημαντικά στην αποτροπή της έκπτωσης των νοητικών λειτουργιών κατά 40%.

Άσκηση

Οκτώ στις δέκα χρόνιες παθήσεις οφείλονται στον σύγχρονο τρόπο ζωής. Πού βρίσκεται η λύση; Σε μικρές και απλές αλλαγές του τρόπου ζωής. Η άσκηση αποδεδειγμένα παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία αλλά και στη γενικότερη ποιότητα ζωής, καθώς προλαμβάνει την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων και καθυστερεί την εξέλιξή τους.

Στις μέρες μας, η καθιστική ζωή αποτελεί το νέο κάπνισμα. Μελέτες έχουν αποδείξει, ωστόσο, ότι το καθημερινό περπάτημα, μέτριας έντασης, ακόμη και για 30′ ή μία ώρα, τρεις φορές την εβδομάδα, μπορεί να μειώσει στο μισό όλους τους παράγοντες κινδύνου για πρόωρο θάνατο, να περιορίσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδους διαβήτη, παχυσαρκίας, χρόνιου μυοσκελετικού πόνου, καρκίνου, ιδιαίτερα του μαστού, καθώς και διαταραχών που σχετίζονται με το στρες.

Εάν δεν έχω αρκετό χρόνο, μπορώ να κάνω, για παράδειγμα, δύο φορές την ημέρα περπάτημα μέτριας έντασης για 15 λεπτά ή να παρκάρω λίγο πιο μακριά το αυτοκίνητο και να φτάσω στον προορισμό μου περπατώντας.

Κοινωνικοποίηση

Επιστημονικά δεδομένα αποκαλύπτουν ότι το κύτταρο της κοινωνίας, η οικογένεια, οι ερωτικοί σύντροφοι και ο γάμος, οι κοινωνικές επαφές και το φιλικό περιβάλλον, η συμμετοχή σε διάφορες δραστηριότητες και πάσης φύσεως δρώμενα, πολιτιστικά και θρησκευτικά, αποδεικνύουν πως η κοινωνικοποίηση του ατόμου και η ανάπτυξη υγιών σχέσεων προστατεύουν το σώμα και το μυαλό του ανθρώπου. Μεγάλη ιατρική μελέτη είναι κατηγορηματική: Η γενικότερη ικανοποίηση των ανθρώπων από τις κοινωνικές σχέσεις που αναπτύσσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους μεταφράζεται σε καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία, κατά συνέπεια σε μακροημέρευση και μακροζωία.

Διαχείριση στρες

Έρευνες έχουν δείξει ότι το χρόνιο στρες μπορεί να μειώσει τη ζωή του ανθρώπου. Μεταξύ άλλων, έχει ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και τη διαταραχή του μεταβολικού συνδρόμου. Μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου και λοιμώξεων, καθώς και να προκαλέσει χρόνιο πόνο, αγχώδεις διαταραχές και κρίσεις πανικού. Παρ’ όλα αυτά, είναι στο χέρι μας να το αντιμετωπίσουμε και να το διαχειριστούμε σωστά. Απέναντι στο στρες δεν αντιδρούν όλοι με τον ίδιο τρόπο. Σίγουρα όλοι έχουμε δει στο οικογενειακό ή στο εργασιακό μας περιβάλλον κάποιος να παραμένει γαλήνιος κάτω από συνθήκες στρες και κάποιος άλλος να ξεσπά.

Μεγάλες ιατρικές σχολές, όπως στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης, τα τελευταία 30 χρόνια μελετούν τεχνικές διαχείρισης του στρες και έχουν αποδείξει ότι μπορούν να είναι πολύ αποτελεσματικές. Μεταξύ αυτών, το mindfulness-based stress reduction, δηλαδή μαθαίνουμε πώς να επικεντρωνόμαστε στο «εδώ και τώρα».

*Ο Γιώργος Τσουκαλάς είναι φυσικοθεραπευτής P.T., οστεοπαθητικός D.O., καθηγητής Ackermann College.

**O Γιώργος-Μάριος Μακρής, MD, PhD, MSc, είναι μαιευτήρας - χειρουργός - γυναικολόγος, ειδικός γυναικολόγος ογκολόγος (EBCOG – ESGO accreditation), διευθυντής Ευρωκλινικής Αθηνών, επιστημονικός συνεργάτης Γυναικολογικής & Μαιευτικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Johannes Gutenberg», Mainz, Γερμανίας.