Η ψυχική υγεία στο απόσπασμα - Free Sunday
Η ψυχική υγεία στο απόσπασμα
Ο κορονοϊός προκάλεσε και ενίσχυσε τα ψυχικά προβλήματα των πολιτών κατά το 2020.

Η ψυχική υγεία στο απόσπασμα

Άγχος, θλίψη, απογοήτευση, θυμό και αισθήματα κατάθλιψης φαίνεται να εμφανίζουν οι άνθρωποι από το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού μέχρι και σήμερα, που διανύουμε το δεύτερο κύμα της.

Οι έρευνες που πραγματοποιούνται σε Ευρώπη και ΗΠΑ, κυρίως, δείχνουν πως η πανδημία έχει τεράστιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των πολιτών, οι οποίες οξύνονται και από το καθεστώς καραντίνας που έχει επιβληθεί στις περισσότερες χώρες.

Βάλλεται η Ευρώπη

Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, περισσότεροι από 25 εκατομμύρια άνθρωποι στη χώρα δήλωσαν ότι βίωσαν αγχωτική διαταραχή κατά την περασμένη άνοιξη, την οποία συσχέτισαν με την ανασφάλεια που προκάλεσε η πανδημία τόσο ως προς την υγεία τους όσο και ως προς την εργασιακή τους κατάσταση και τα οικονομικά τους.

Στο Βέλγιο, το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας Sciensano δημοσίευσε έρευνα μεταξύ 44.000 ατόμων, τα αποτελέσματα της οποίας έδειξαν αύξηση στα συμπτώματα κατάθλιψης των πολιτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ειδικότερα, οι καταθλιπτικές διαταραχές αυξήθηκαν κατά 10% σε σχέση με το 2018, με τις ηλικίες 16-24 χρόνων να εμφανίζονται πιο επηρεασμένες, ενώ η κατάθλιψη μεταξύ των γυναικών αυξήθηκε κατά 30% σε σχέση με προηγούμενα έτη.

Στη Γαλλία, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 2.000 υπαλλήλων που βρίσκονταν σε καθεστώς τηλεργασίας αποδείχθηκε πως το 18% εμφάνισε συμπτώματα αγχώδους διαταραχής και κατάθλιψης, ενώ τα ποσοστά ήταν πολύ υψηλά μεταξύ των γυναικών που ήταν παντρεμένες και είχαν παιδιά. Στη Γαλλία η συντριπτική πλειονότητα όσων εμφανίζουν ψυχικές διαταραχές λόγω κορονοϊού είναι γυναίκες και αυτό αποδίδεται στους πολλαπλούς ρόλους που έχουν οι εργαζόμενες με οικογένεια, οι οποίες δουλεύουν από το σπίτι και ταυτόχρονα καλούνται να υπηρετήσουν όλους τους ετερόκλητους ρόλους που αναγκαστικά έχουν αναλάβει.

Στην Ιταλία, οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική υγεία αναδείχθηκαν μέσα από τις έρευνες του Πανεπιστημίου της Ρώμης. Άγχος, κατάθλιψη και αϋπνία εμφάνισε μία αρκετά μεγάλη μερίδα των Ιταλών, με το 37% των συμμετεχόντων στην έρευνα να δηλώνει ότι πάσχει από διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Οι παραπάνω έρευνες πραγματοποιήθηκαν μεταξύ απλών πολιτών οι οποίοι δεν είχαν νοσήσει, ωστόσο βίωναν την πανδημία ως έγκλειστοι, σε καθεστώς καραντίνας, μέσα σε ένα πλαίσιο ανασφάλειας και φόβου.

Ιδιαίτερα επιβλαβής για την ψυχική υγεία είναι η πανδημία για τους εργαζόμενους σε δομές υγείας, γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό, για όσους αναρρώνουν από κορονοϊό, αλλά και για τους νέους, οι οποίοι καταπιέζουν την εξωστρέφειά τους, με αποτέλεσμα να νιώθουν απομονωμένοι και αποκομμένοι από το κοινωνικό τους περιβάλλον.

Εξουθένωση για τους υγειονομικούς

Το υγειονομικό προσωπικό βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κορονοϊού σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), σε όλες τις χώρες ένα ποσοστό της τάξης του 15% των κρουσμάτων αφορά υγειονομικούς, οι οποίοι κολλούν τη νόσο πάνω στο καθήκον. Με τα συστήματα υγείας να πιέζονται, τις εισαγωγές στα νοσοκομεία να αυξάνονται και τους διασωληνωμένους να βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα, οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία έχουν να αντιμετωπίσουν, εκτός από την ίδια τη νόσο, ένα εργασιακό περιβάλλον ασφυκτικό, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις τους οδηγεί στο λεγόμενο σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (Burnout). Δεν είναι λίγες οι μαρτυρίες γιατρών και νοσηλευτών στα κοινωνικά δίκτυα που αναδεικνύουν το εξαιρετικά δύσκολο και επικίνδυνο εργασιακό περιβάλλον τους.

Οι ασθενείς

Άλλη μια μερίδα του παγκόσμιου πληθυσμού που αντιμετωπίζει επίμονες ψυχικές διαταραχές είναι οι ασθενείς που ανάρρωσαν από κορονοϊό. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με επιστημονική έρευνα της Οξφόρδης, ένας στους πέντε ασθενείς που ανάρρωσαν από τη νόσο θα εμφανίσει μέσα στις επόμενες 90 ημέρες, με αφετηρία την ημέρα της διάγνωσης, κάποια ψυχική ασθένεια, όπως κατάθλιψη, αϋπνία, αγχώδη διαταραχή, ακόμα και άνοια στους ηλικιωμένους. Ο καθηγητής Ψυχιατρικής της Οξφόρδης και επικεφαλής της έρευνας Πολ Χάρισον θεωρεί πως το προσεχές διάστημα πρέπει να διερευνηθούν οι αιτίες των ψυχικών διαταραχών οι οποίες σχετίζονται με τον κορονοϊό και κατόπιν να προχωρήσουν στην εύρεση εξειδικευμένων θεραπειών.

Οι νέοι

Επιπλέον, οι νεότερες ηλικίες, τόσο στη χώρα μας όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί αρνητικά από την πανδημία. Σε έρευνα της Sentio Solutions σε μαθητές και φοιτητές στην Ελλάδα, ένα ποσοστό της τάξης του 60% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι βιώνει στρες, απαισιοδοξία, έλλειψη κινήτρων και έντονη μονοτονία. Το 59% των συμμετεχόντων δήλωσε πως η τηλεκπαίδευση έχει επηρεάσει αρνητικά την απόδοσή του στα μαθήματα, ενώ 68% δήλωσαν πως έχουν μειώσει τις κοινωνικές συναναστροφές τους, με αποτέλεσμα να νιώθουν απομονωμένοι. Τέλος, 57% των νέων θεωρούν ότι η πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης εξακολουθεί να είναι δύσκολη.

Ραγδαία αύξηση αντικαταθλιπτικών

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες με την ψυχική υγεία τους φαίνονται και από την εξέταση των λυμάτων, όπως είχε επισημάνει και ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ Νικόλαος Θωμαΐδης. Για το 2020 παρατηρήθηκε αύξηση 60% στη λήψη αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών σε σχέση με το 2019. «Ο κόσμος σε συνθήκες καραντίνας και εγκλεισμού άρχισε να παρουσιάζει πάλι αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές, είτε λόγω μοναξιάς, είτε λόγω οικονομικών προβλημάτων, είτε λόγω φόβου για τον κορονοϊό, είτε όλα μαζί» είχε αναφέρει σε δηλώσεις του ο κ. Θωμαΐδης στα μέσα στου περασμένου Νοεμβρίου. Παράλληλα με τα αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά χάπια παρατηρείται και αύξηση στη χρήση ναρκωτικών, πιο συγκεκριμένα στην κατανάλωση κοκαΐνης, όπου η αύξηση είναι επίσης περίπου 60% σε σχέση με το 2019.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα επιδείνωσης της ψυχικής υγείας των ανθρώπων αποτελεί η Ιαπωνία, όπου παρατηρήθηκε ραγδαία αύξηση στις αυτοκτονίες τον μήνα Οκτώβριο, οι οποίες αποδίδονται στα αποτελέσματα της πανδημίας. Ο συνολικός αριθμός των αυτοκτονιών τον Οκτώβριο του 2020 αυξήθηκε κατά 300 άτομα σε σχέση με τον Σεπτέμβριο του 2020. Αναλυτές αναφέρουν ότι η σημαντική αυτή αύξηση έχει να κάνει με τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας και τη γενικευμένη ανασφάλεια που προκαλεί. Στην Ιαπωνία η λήψη ψυχολογικής υποστήριξης ήταν θέμα ταμπού μέχρι και τα τελευταία πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα μία από τις πιο αναπτυγμένες χώρες του κόσμου να καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονιών ανάμεσα στις χώρες-μέλη του G7.

Όλες οι παραπάνω έρευνες συντέλεσαν στην απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να ενταχθούν στην επιστημονική επιτροπή για την αντιμετώπιση της πανδημίας ψυχίατροι, οι οποίοι θα πρέπει να μεριμνήσουν για όλες τις κοινωνικές ομάδες που επηρεάζονται, καθεμία διαφορετικά, από την εξέλιξη της πανδημίας.

Γίνονται σημαντικά βήματα με προγράμματα και γραμμές επικοινωνίας που εστιάζουν στην ψυχολογική στήριξη των πολιτών αυτή τη δύσκολη περίοδο, αλλά αυτό δεν φτάνει, καθώς κάθε κοινωνική ομάδα βιώνει με διαφορετικό τρόπο τα δυσάρεστα αποτελέσματα του κορονοϊού.

Τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται υποστήριξη, καθώς έχει ανατραπεί η καθημερινότητά τους με το κλείσιμο των σχολείων και των αθλητικών δραστηριοτήτων.

Το υγειονομικό προσωπικό χρειάζεται υποστήριξη στο πλαίσιο της εργασίας του, καθώς δίνει τη βασική μάχη με την πανδημία.

Οι ασθενείς χρειάζονται υποστήριξη, γιατί έρχονται αντιμέτωποι με μια άγνωστη ασθένεια που κανείς δεν γνωρίζει πώς εξελίσσεται σε κάθε οργανισμό. Όσοι αναρρώνουν επίσης χρειάζονται ιδιαίτερη υποστήριξη.

Οι πολίτες που παραμένουν έγκλειστοι μέσα σε ένα πλαίσιο ανασφάλειας έρχονται αντιμέτωποι με τον φόβο της ασθένειας, τον φόβο της ανεργίας και την ενδεχόμενη οικονομική κατάρρευση.

Ενδοοικογενειακή βία

Κατά την πρώτη περίοδο του εγκλεισμού, από τον Μάρτιο μέχρι τον Μάιο του 2020, τα κράτη-μέλη του ΠΟΥ ανέφεραν αύξηση έως και 60% σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Η παραμονή στο σπίτι και η αδυναμία εξόδου ενίσχυσαν τη βία εναντίον των γυναικών και των παιδιών από τους συντρόφους τους και πατεράδες τους αντίστοιχα. Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, είδαμε περιστατικά βίας εναντίον γυναικών να οδηγούν σε δολοφονία. Η ψυχική υποστήριξη, λοιπόν, καθίσταται υποχρεωτική και ενδεχομένως να πρέπει να εξειδικευτεί, ώστε να καλύψει τις ετερόκλητες κοινωνικές ομάδες, από τα παιδιά και τους εφήβους μέχρι τους υγειονομικούς και όσους ασθενούν από κορονοϊό.

Αν και έχουν γίνει κάποιες αξιόλογες προσπάθειες για ψυχική υποστήριξη εξ αποστάσεως, δεν είναι αρκετές. Θα πρέπει να ενταθούν, να γνωστοποιηθούν μέσω διαφημιστικών ενεργειών, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι που χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη δεν την αναζητούν μόνοι τους, και, κυρίως, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για τις ψυχικές επιπτώσεις μετά το τέλος της πανδημίας, η οποία, ακόμα κι αν εξαλειφθεί μέσω των εμβολίων, θα αφήσει για δυσάρεστη ανάμνηση μια τεράστια οικονομική κρίση, η οποία θα επηρεάσει ανεξαιρέτως τον παγκόσμιο πληθυσμό. Η συγκυρία για την Ελλάδα είναι ακόμα πιο δύσκολη, καθώς η νέα οικονομική κρίση θα προστεθεί στην υπάρχουσα, προκαλώντας πρόσθετη κόπωση και απογοήτευση στους πολίτες, οι οποίοι είναι ήδη πολύ κουρασμένοι μετά από μία πιεστική δεκαετία λιτότητας.

 

  • Τηλεφωνική γραμμή 10306 για όποιον έχει ανάγκη από υποστήριξη, για όποιον πάσχει από ψυχικό νόσημα, για παιδιά και υγειονομικό προσωπικό.
  • Milamou.gr: Διαδικτυακή πλατφόρμα για οποιονδήποτε επιθυμεί να μιλήσει με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Μέσω της πλατφόρμας ο ενδιαφερόμενος υποδεικνύει τον τρόπο επικοινωνίας που επιθυμεί (τηλεφωνικά, μέσω chat κ.λπ.) και τον καλεί ψυχολόγος.
  • Ενημέρωση και υποστήριξη αναφορικά με τον κορονοϊό στην τηλεφωνική γραμμή 1110 της Περιφέρειας Αττικής.
  • Τηλεφωνική γραμμή βοήθειας 1034 για όσους πάσχουν από κατάθλιψη.
  • Γραμμή SOS Αιγινήτειου 210 7222333 για όσους έχουν ψυχολογικά προβλήματα.
  • Γραμμή SOS Γενικής Γραμματείας Ισότητας 15900 για γυναίκες θύματα βίας.
  • Ανοιχτή γραμμή οικογενειακής συμβουλευτικής και θεραπείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής 210 5234737.
  • Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 για άμεση ενημέρωση και επείγουσα συμβουλευτική, ψυχολογική και κοινωνική στήριξη για παιδιά και γονείς.
  • Ανοιχτή γραμμή εφήβων και νέων του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής 210 3638833.