Επτά μύθοι και αλήθειες για τον άσπονδο φίλο μας, τον ήλιο

Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως η σκιά και η συννεφιά προστατεύουν αποτελεσματικά από τον ήλιο ή ότι εφόσον φορούν αντηλιακό ή βρίσκονται μέσα στο νερό, δεν είναι δυνατό να καούν. Η αλήθεια όμως είναι τελείως διαφορετική, όπως μας εξηγεί ο δρ. Μάρκος Μιχελάκης, δερματολόγος-αφροδισιολόγος, παραθέτοντας την αλήθεια για κάθε αστήρικτο αστικό μύθο. Οι συμβουλές του ειδικού ισχύουν για όλους και πρωτίστως για τα παιδιά, που είναι πολύ πιο ευαίσθητα στον ήλιο, καθώς έχουν πολύ λευκή επιδερμίδα και δεν διαθέτουν ακόμη ώριμα μελανοκύτταρα για προστασία.

Μύθος: Το κοκκίνισμα είναι απαραίτητο για να μαυρίσουμε.

Η αλήθεια: Το κοκκίνισμα είναι η πρώτη συνέπεια από την υπερβολική έκθεση στη UV ακτινοβολία και όχι προϋπόθεση μαυρίσματος. Επιπλέον, το μαύρισμα είναι ένδειξη βλάβης του δέρματος από τον ήλιο (όπως μαυρίζει το κρέας όταν το ψήνουμε στον φούρνο).

Μύθος: Ο ήλιος «καίει» μόνο από τις 12 έως τις 3 το μεσημέρι.

Η αλήθεια: Η υπεριώδης ακτινοβολία Α (UVA), η οποία ευθύνεται για τη φωτογήρανση (ρυτίδες, κηλίδες κ.λπ.), είναι σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αυτή που παρουσιάζει διακύμανση είναι η υπεριώδης ακτινοβολία Β (UVB), η οποία συνδέεται με το κακόηθες μελάνωμα (είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος) και έχει τη μέγιστη έντασή της το μεσημέρι και νωρίς το απόγευμα. Ωστόσο, το δέρμα χρειάζεται προστασία και από τις δύο, γι’ αυτό συστήνεται αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο το μεσημέρι.

Μύθος: Όταν κάποιος βρίσκεται μέσα στο νερό, δεν καίγεται.

Η αλήθεια: Πολλοί νομίζουν ότι είναι ασφαλείς μέσα στο νερό, επειδή αισθάνονται δροσερά και δεν αντιλαμβάνονται τις επιδράσεις της UV ακτινοβολίας στο δέρμα τους. Η αλήθεια όμως είναι ότι το έγκαυμα θα το αντιληφθούν 2-6 ώρες αργότερα (συνήθως το βράδυ), όταν θα δουν ξαφνικά το δέρμα τους να κοκκινίζει και θα το νιώθουν ζεστό. Αυτό οφείλεται στο ότι χρειάζεται χρόνος έως ότου ενεργοποιηθούν οι αισθητήριοι μηχανισμοί του δέρματος που μας «ενημερώνουν» για τη δερματική βλάβη του εγκαύματος.

«Η διαφορά στην προστασία που προσφέρουν δύο αντηλιακά με SPF 30 και SPF 50 αντίστοιχα είναι αμελητέα, αρκεί να ανανεώνονται κάθε δύο ώρες». Δρ. Μάρκος Μιχελάκης, δερματολόγος-αφροδισιολόγος

Μύθος: Το αντηλιακό δεν είναι απαραίτητο στη σκιά.

Η αλήθεια: Η ηλιακή ακτινοβολία αντανακλάται από το νερό, την άμμο, τα τζάμια και όλες τις λείες επιφάνειες, ενώ τα δέντρα και οι ομπρέλες δεν απορροφούν τελείως την ηλιακή ακτινοβολία. Ούτε τα σύννεφα την απορροφούν, αφού τα διαπερνά σε ποσοστό πάνω από 80%. Άρα όποιος βρίσκεται σε υπαίθριους χώρους το καλοκαίρι πρέπει να φορά αντηλιακό.

Μύθος: Τα καλύτερα αντηλιακά είναι όσα έχουν SPF 50.

Η αλήθεια: Οι διαφορές στην προστασία που παρέχουν τα αντηλιακά δεν είναι τόσο μεγάλες όσο νομίζουμε. Ένα καλό αντηλιακό με δείκτη προστασίας (SPF) 15 δεσμεύει το 93% της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) του ήλιου, ένα με SPF 30 το 97% και ένα με SPF 50 το 98%. Αυτά όμως ισχύουν εφόσον χρησιμοποιείται επαρκής ποσότητα και δεν κάθεται κάποιος με τις ώρες στον ήλιο.

Μύθος: Αντηλιακό χρειάζονται μόνο τα εκτεθειμένα σημεία του σώματος.

Η αλήθεια: Αυτό ισχύει μόνο όταν φοράει κάποιος ρούχα από ύφασμα με ειδικά αντηλιακά φίλτρα. Τα κοινά ρούχα απορροφούν τη UV όσο και ένα αντηλιακό με SPF κάτω από 10, δηλαδή αφήνουν μεγάλο μέρος της να περνάει στο δέρμα.

Μύθος: Τα αδιάβροχα αντηλιακά αντέχουν όλη μέρα.

Η αλήθεια: Δεν υπάρχουν εντελώς αδιάβροχα (waterproof) αντηλιακά. Υπάρχουν αντηλιακά τα οποία είναι ανθεκτικά στο νερό (water-resistant) και τα οποία καθυστερούν να φύγουν από το δέρμα κατά την εφίδρωση ή το κολύμπι. Και πάλι, όμως, χρειάζονται ανανέωση. Ο γενικός κανόνας για τα απλά αντηλιακά είναι πως πρέπει να χρησιμοποιούνται μισή ώρα πριν βγούμε από το σπίτι και να επαναλαμβάνεται η επάλειψη κάθε δύο ώρες, εκτός κι αν κάποιος κολυμπήσει ή ιδρώσει πολύ, οπότε πρέπει να γίνει νωρίτερα. Η επανάληψη της εφαρμογής στα water-resistant αντηλιακά μπορεί να γίνεται κάθε 3 ώρες.

Καλοκαιρινά εξανθήματα

Συνηθισμένα εξανθήματα του καλοκαιριού είναι οι φωτοδερματίτιδες (δερματικές αντιδράσεις που προκαλούνται από την επίδραση του ήλιου σε κάποιον φωτοευαίσθητο παράγοντα στο δέρμα, όπως είναι τα μόρια από το άρωμα που φοράει κάποιος), ο «κνησμός του κολυμβητή», που οφείλεται σε παράσιτο των ανοιχτών θαλασσών, τα εξανθήματα από τα τσιμπήματα θαλάσσιων οργανισμών. Το εξάνθημα από τη ζέστη είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά. Οφείλεται στον υγρό, ζεστό καιρό και προκαλείται από την απόφραξη των πόρων των ιδρωτοποιών αδένων, μέσα από τους οποίους διέρχεται ο ιδρώτας για να φτάσει στην επιφάνεια του δέρματος και να εξατμιστεί για να το δροσίσει. Το εξάνθημα από τη ζέστη έχει ροζ ή κόκκινο χρώμα, συμβαίνει πολύ συχνά στα μωρά, αλλά και στους μεγάλους, και εκδηλώνεται συνήθως στις πτυχές του δέρματος ή στα τμήματά του όπου τα ρούχα προκαλούν τριβή (π.χ. στον αυχένα). Συνήθως υποχωρεί χωρίς θεραπεία έπειτα από λίγες μέρες. Για να το αποφύγετε, να φοράτε ελαφρά ρούχα, από υφάσματα που «αναπνέουν», τα οποία επιτρέπουν την εξάτμιση του ιδρώτα. Επίσης, να αποφεύγετε τις «βαριές» καλλυντικές κρέμες ή αλοιφές που μπορεί να αποφράξουν τους πόρους των ιδρωτοποιών αδένων.

Και η κνίδωση είναι συνηθισμένη το καλοκαίρι. Μπορεί να προκληθεί από διάφορα αλλεργιογόνα, στα οποία περιλαμβάνονται από τσιμπήματα εντόμων και λήψη φαρμάκων έως κατανάλωση ορισμένων τροφίμων. Μερικές φορές εκδηλώνεται όταν το άτομο περνάει περίοδο ακραίου στρες, εκτίθεται υπερβολικά στη ζέστη ή ιδρώνει πολύ. Η κνίδωση δημιουργεί χαρακτηριστικούς πομφούς (βλάβες) στο δέρμα. Όταν το πρόβλημα είναι ήπιο, μπορεί να εξαφανιστεί μόνο του μέσα σε λίγες ώρες. Να καταπραΰνετε τον κνησμό με ένα αντιισταμινικό και να αποφεύγετε το καυτό μπάνιο και τα στενά ρούχα. Αν η κνίδωσή σας δεν ανταποκριθεί στο αντιισταμινικό, πρέπει να σας εξετάσει ο δερματολόγος, για να αποκλείσει τυχόν άλλα προβλήματα. Αν έχετε συμπτώματα αναφυλαξίας, όπως διόγκωση (πρήξιμο) στο πρόσωπο, στα χείλη, στα μάτια ή/και στη γλώσσα, δυσκολία στην αναπνοή, αίσθημα ότι κλείνει ο λαιμός σας ή απώλεια αισθήσεων, χρειάζεστε επειγόντως ιατρική φροντίδα.