Γιατί τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στον γραπτό λόγο;

Τα παιδιά με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή/και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) φαίνεται ότι κατακτούν την ορθή γραφή αρκετά πιο δύσκολα από τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους. Τα γραπτά τους είναι δυσανάγνωστα, χωρίς κενά ανάμεσα στις λέξεις, με πολλά ορθογραφικά λάθη και άλλα συναφή χαρακτηριστικά. Οι έρευνες δείχνουν ότι πολλοί μπορεί να είναι οι αιτιακοί παράγοντες παρουσίας αυτής της δυσκολίας, μεταξύ των οποίων αναφέρονται η ειδική μαθησιακή δυσκολία στον γραπτό λόγο, η αδυναμία οργάνωσης των πληροφοριών, καθώς και η δυσκολία στην επεξεργασία τους.

Επεξεργασία πληροφοριών

Όταν ένα παιδί με ΔΕΠΥ κατακλύζεται από πληροφορίες που ξεπερνούν την ικανότητά του να τις επεξεργαστεί, δύσκολα μπορεί να τις βάλει σε μια λογική σειρά και να τις επαναδιατυπώσει σε μια κόλλα χαρτί. Πολλές φορές προσηλώνονται τόσο στην προσπάθειά τους να γράψουν ένα ευανάγνωστο γραπτό, που παραλείπουν λέξεις ή και ολόκληρες προτάσεις, με αποτέλεσμα τα γραπτά τους να μη βγάζουν νόημα.

Γραφή και ορθογραφία

Πρόκειται για δύο τομείς όπου τα πιο πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ εκδηλώνουν τις περισσότερες δυσκολίες. Η γραφή είναι ένας συνδυασμός κινήσεων μελών του σώματος και επεξεργασίας της γλώσσας. Για ένα παιδί που δυσκολεύεται να παραμείνει συγκεντρωμένο κατά τη διάρκεια του μαθήματος ένας τέτοιος συντονισμός είναι εξαιρετικά δύσκολος. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν επίσης πολλά ορθογραφικά λάθη, παραλείπουν γράμματα ή/και τα αντιστρέφουν. Κατακτούν την ορθογραφημένη γραφή σχετικά πιο δύσκολα σε σχέση με τα παιδιά χωρίς ΔΕΠΥ ή κάποιας μορφής μαθησιακή δυσκολία.

Δυσκολίες στην κίνηση και στον προσανατολισμό

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στη σύνθετη γραφή αλλά και στην αντιγραφή. Δεν αφήνουν κενά ανάμεσα στις λέξεις ή αφήνουν πολύ μεγάλα, τα γράμματά τους είναι δυσανάγνωστα και δεν τηρούν τους κανόνες γραφής σε μία σελίδα, π.χ. ξεκινούν να γράφουν από το μέσο της σελίδας, παραλείπουν γραμμές ή γράφουν έξω από τα περιθώρια της σελίδας. Έρευνα του περιοδικού «Journal of Child Neurology» αναφέρει πως οι συγκεκριμένες δυσκολίες των παιδιών με ΔΕΠΥ οφείλονται σε δυσκολίες στην κίνηση κατά τη γραφή, στον προσανατολισμό και στον συντονισμό. Αναφέρει επίσης πως το 50% των παιδιών με ΔΕΠΥ παρουσιάζει τις εν λόγω δυσκολίες.

Παρέμβαση

Οι δυσκολίες που παρουσιάζουν τα παιδιά με ΔΕΠΥ κατά τη γραφή μπορούν να διορθωθούν ως έναν βαθμό με την κατάλληλη παρέμβαση και υποστήριξη. Κλειδί στην επιτυχία της παρέμβασης είναι η σωστή υποστήριξη των παιδιών αυτών τόσο από το σχολικό πλαίσιο όσο και από τους γονείς. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τεχνικές αντιμετώπισης των συγκεκριμένων δυσκολιών σε παιδιά με ή χωρίς ΔΕΠΥ.

Τεχνικές για αναγνώσιμη γραφή 

• Επιτρέπουμε στον μαθητή να χρησιμοποιεί όποιο στιλ/μορφή γραψίματος του είναι πιο οικείο (ίσια ή καλλιγραφικά γράμματα).
• Δίνουμε περισσότερο χρόνο στον μαθητή για να ολοκληρώσει τη γραπτή του εργασία.
• Δεν τιμωρούμε τον μαθητή για τη μη αναγνώσιμη γραφή του. Αντιθέτως, σε κάθε προσπάθειά του για αναγνώσιμη γραφή τον επιβραβεύουμε και τον ενθαρρύνουμε.
• Δίνουμε στο παιδί να κάνει προγραφικές ασκήσεις, όπως να ενώνει διακεκομμένες γραμμές ίσιες και καμπύλες ή να βρίσκει με το μολύβι του την έξοδο από έναν λαβύρινθο.
• Μειώνουμε τις γραπτές εργασίες που δίνουμε στον μαθητή και κυρίως το μέγεθος της αντιγραφής για το σπίτι.
• Επιτρέπουμε στον μαθητή να γράφει με το μολύβι ή το στιλό που του ταιριάζει και τον διευκολύνει στο γράψιμο.
• Του δίνουμε τις εργασίες του να τις διορθώσει ο ίδιος. Στην αρχή ίσως να δυσκολεύεται και να χρειάζεται τη βοήθειά μας.
• Δίνουμε στο παιδί να διορθώσει γραπτό με λάθη που έχει δακτυλογραφήσει ο εκπαιδευτικός.
• Ζητάμε από το παιδί να βρει τις διαφορές ανάμεσα σε δύο εικόνες, κρατώντας το κεφάλι του σταθερό.
• Βάζουμε το παιδί να γράψει σε διαφορετικής υφής επιφάνειες με το δάχτυλο, όπως είναι ο αφρός ξυρίσματος ή άμμος πάνω στο θρανίο.
• Δίνουμε στο παιδί να ξεπατικώσει γράμματα, λέξεις και στη συνέχεια προτάσεις από καρτέλες πάνω σε ρυζόχαρτο.
• Αν χρειάζεται, δίνουμε στο παιδί να γράψει με τριποδική λαβή.
• Δίνουμε στο παιδί να γράψει σε χαρτί με έντονες γραμμές και περιθώρια.
• Δίνουμε στο παιδί να κάνει ασκήσεις λεπτής κινητικότητας, όπως να περνά χάντρες διαφορετικού μεγέθους από ένα κορδόνι, να παίζει με πηλό και πλαστελίνες, να φτιάχνει μπαλάκι από χαρτί κουζίνας με το ένα του χέρι(αυτό που γράφει), να τοποθετεί κέρματα σε κουμπαρά με το ένα χέρι κ.λπ.
• Χρησιμοποιούμε κατά τη γραφή τεχνολογικά μέσα, όπως ηλεκτρονικό υπολογιστή ή tablet, που κρατούν το ενδιαφέρον του παιδιού αμείωτο. Υπάρχουν αρκετές εφαρμογές για φωνολογική επίγνωση, προγραφικές ασκήσεις κ.ά.
• Θα πρέπει να θυμόμαστε πως η συνεχής και αδιάκοπη αντιγραφή κειμένων δεν βοηθά σε οποιαδήποτε δυσκολία στη γραφή.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πιο πάνω τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιούνται συνδυαστικά. Ωστόσο, δεν πρέπει να γίνεται συνεχής αλλαγή των τεχνικών, γιατί μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στον μαθητή και να μην έχουν τα αποτελέσματα που περιμένουμε. Καλό είναι να χρησιμοποιούμε κάποιες τεχνικές για κάποιο χρονικό διάστημα, ώστε να δώσουμε την ευκαιρία στον μαθητή να εξοικειωθεί με αυτές και να δούμε αν ταιριάζουν τελικά στο μαθησιακό του προφίλ. Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την ενίσχυση και την επιβράβευση.