Η υπεροχή Μητσοτάκη έναντι Ερντογάν - Free Sunday
Η υπεροχή Μητσοτάκη έναντι Ερντογάν
Ήρεμη δύναμη εναντίον εγωκεντρικού «σουλτάνου».

Η υπεροχή Μητσοτάκη έναντι Ερντογάν

Με το πέρασμα του χρόνου γίνεται φανερό ότι ο Μητσοτάκης ενισχύει το συγκριτικό πλεονέκτημά του έναντι του Ερντογάν, σε όφελος των καλώς εννοούμενων εθνικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων μας.

Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές προσωπικότητες. Ο Μητσοτάκης προβάλλει την εικόνα της ήρεμης πολιτικής δύναμης. Δεν φοβάται τα προβλήματα και τον διάλογο, είναι καλά εκπαιδευμένος για να αντιμετωπίσει όλες τις προκλήσεις.

Από την πλευρά του, ο Ερντογάν προβάλλει τον εγωκεντρισμό του, ανεβάζει τους τόνους, δημιουργεί σκόπιμα αναστάτωση και προσπαθεί να κερδίσει τις εντυπώσεις και να ασκήσει ψυχολογική βία.

Η ενδιαφέρουσα αναμέτρηση μεταξύ δύο τόσο διαφορετικών πολιτικών προσωπικοτήτων εξελίσσεται σαφώς υπέρ του Μητσοτάκη.

Οικονομικό αυτογκόλ

Ο Ερντογάν δικαιολογεί τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας και τη νεο-οθωμανική επεκτατική στρατηγική του στην Ανατολική Μεσόγειο με το σκεπτικό ότι του στερούμε ζωτικό θαλάσσιο χώρο και τη δυνατότητα εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που θα διευκόλυνε τη δυναμική ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας.

Οι θεωρίες του ζωτικού χώρου που έχει ανάγκη η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο παραπέμπουν στο σκεπτικό που ανέπτυσσε ο Χίτλερ για να δικαιολογήσει τον επεκτατισμό της ναζιστικής Γερμανίας. Ο ισλαμο-εθνικισμός του Ερντογάν δανείζεται αρκετά στοιχεία από τον ναζισμό και τον φασισμό του Μεσοπολέμου.

Σε ό,τι αφορά την οικονομική σωτηρία της Τουρκίας μέσω των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο, που προβάλλει ο Ερντογάν, η θεωρία συγκρούεται βάναυσα με την πραγματικότητα. Ο ενεργειακός πλούτος που επικαλείται ο Τούρκος πρόεδρος είναι περισσότερο επικοινωνιακός παρά πραγματικός, εφόσον δεν έχει τεκμηριωθεί η ύπαρξή του. Και αν ακόμη υπάρχει, δεν είναι βέβαιο ότι πληρούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις για την εκμετάλλευσή του, χώρια φυσικά το ζήτημα των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της διεθνούς νομιμότητας, την οποία παραβιάζει η Τουρκία.

Προς το παρόν, η επιθετική στρατηγική του Ερντογάν ενισχύει την κρίση εμπιστοσύνης που εκδηλώνεται σε βάρος της τουρκικής οικονομίας. Η έξοδος των τουρκικών ερευνητικών σκαφών στην Ανατολική Μεσόγειο συνέπεσε χρονικά με την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του τουρκικού Δημοσίου και των τραπεζών από τη Moody’s. Παράλληλα, επιταχύνθηκε εξαιτίας της κρίσης εμπιστοσύνης η διολίσθηση του εθνικού νομίσματος, με αποτέλεσμα να φτάσει σε νέα κατώτατα επίπεδα έναντι του ευρώ και του δολαρίου.

Επομένως, η αναμέτρηση Μητσοτάκη-Ερντογάν για τον «πλούτο της γειτονιάς», όπως χαρακτηριστικά λένε Τούρκοι αξιωματούχοι, οδήγησε σε ένα οικονομικό αυτογκόλ του Ερντογάν. Η οικονομία της Τουρκίας υφίσταται ήδη τις πολύ σκληρές κυρώσεις των αγορών. Φυγή κεφαλαίων, τουριστική αποχή, ματαίωση επενδύσεων, συναλλαγματική κρίση και πτώση της ισοτιμίας του νομίσματος.

Περιορισμός των ροών

Ο Ερντογάν προσπάθησε στον Έβρο και στα νησιά του Αιγαίου να μετατρέψει τις προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές σε μέσο εκβιασμού της Ε.Ε. και αποσταθεροποίησης της Ελλάδας. Απέτυχε και στα δύο εξαιτίας της αποτελεσματικής αντίδρασης του Μητσοτάκη.

Στον Έβρο η Ελλάδα αναδείχθηκε σε «ασπίδα της Ευρώπης», όπως χαρακτηριστικά είπε η Φον ντερ Λάιεν. Ο εκβιασμός της Ε.Ε. από τον Ερντογάν έπεσε στο κενό, ενώ ενισχύθηκε η συγκριτική θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας μετά τη διαπίστωση των Ευρωπαίων ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη απέτρεψε την επανάληψη της κρίσης του 2015-2016, στην οποία τόσο είχε συμβάλει με την αδράνειά της η κυβέρνηση Τσίπρα.

Ακόμη και στα νησιά του Αιγαίου, τα οποία είναι πιο ευάλωτα στις κατευθυνόμενες από τον Ερντογάν ροές απ’ ό,τι ο Έβρος, ο Μητσοτάκης έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Έχει ενισχύσει τη φρούρηση των θαλάσσιων συνόρων και έχει εξουδετερώσει τα περισσότερα κυκλώματα διακινητών. Είναι τέτοιος ο δυναμισμός της κυβέρνησης Μητσοτάκη ώστε ακόμη και την κρίση από τον εμπρησμό της Μόριας από Αφγανούς παράνομους μετανάστες τη μετέτρεψε σε ευκαιρία.

Απάλλαξε τη Λέσβο από το αίσχος της Μόριας, που είχε αναπτυχθεί επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, προχώρησε στην οργανωμένη μετεγκατάσταση χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών που έμειναν στον δρόμο εξαιτίας του εμπρησμού της Μόριας και προχώρησε σε στενότερη συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις κυβερνήσεις.

Αν κρίνουμε απ’ όσα είπε η Φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την «κατάσταση της Ένωσης», οι νέες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μπορεί να αντιμετωπίσουν πολλά από τα προβλήματα που δημιουργούν οι λεγόμενοι κανονισμοί του Δουβλίνου σε βάρος των χωρών πρώτης εισόδου και κυρίως της Ελλάδας.

Θεωρητικά, η γερμανική προεδρία πρέπει να συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση, αν και, όπως όλοι γνωρίζουμε, οι πολιτικοί υπολογισμοί σε εθνικό επίπεδο συνήθως υπερισχύουν της ανάγκης για κοινή ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του προσφυγικού-μεταναστευτικού.

Ανεξάρτητα από το τι ακριβώς θα συμβεί, είναι φανερό ότι η Ελλάδα κερδίζει πόντους στη διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού, ενώ ο Ερντογάν και η Τουρκία έχουν απομονωθεί διπλωματικά, επειδή επιχείρησαν να στήσουν σκηνικό νέας κρίσης τύπου 2015-2016.

Αιφνιδιασμός με Rafale

Ο Ερντογάν στηρίζει τον νεο-οθωμανικό επεκτατισμό του σε ένα φιλόδοξο εξοπλιστικό πρόγραμμα που εξελίσσεται στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας και σε στρατιωτικές δαπάνες που είναι περίπου τετραπλάσιες των ελληνικών.

Έχει κάνει όμως σοβαρά λάθη, που έχουν αποδυναμώσει τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016 προχώρησε σε μια ισοπεδωτική κάθαρση με πολιτικά κριτήρια που στέρησε από την πολεμική αεροπορία της Τουρκίας τα πιο έμπειρα στελέχη της. Η απόφασή του να προμηθευτεί ρωσικούς πυραύλους S-400 προκάλεσε την έξωση της Τουρκίας από το πρόγραμμα κατασκευής των αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35 και της αφαίρεσε τη δυνατότητα να προμηθευτεί αυτά τα μαχητικά αεροσκάφη νέας γενιάς. Παράλληλα, στέρησε από το υπό ναυπήγηση τουρκικό αεροπλανοφόρο το οπλικό σύστημα που θα έκανε τη διαφορά. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Ερντογάν δεν έχει ενεργοποιήσει τους πυραύλους S-400, ελπίζοντας σε κάποιου είδους συνεννόηση με τις ΗΠΑ.

Ο Μητσοτάκης αξιοποίησε την ευκαιρία και προχώρησε στην προμήθεια 18 μαχητικών αεροσκαφών τύπου Rafale από τη Γαλλία, αλλάζοντας έτσι τον συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε ό,τι αφορά την πολεμική αεροπορία.

Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι Γάλλοι συμφώνησαν σε παράδοση-εξπρές των Rafale το 2021 και το 2022, αφαιρώντας ορισμένα από δικά τους σμήνη και δίνοντας προτεραιότητα στην παραγωγή των ελληνικών Rafale έναντι αυτών που έχει παραγγείλει η γαλλική πολεμική αεροπορία.

Η τουρκική αεροπορία δεν διαθέτει αεροσκάφη εφάμιλλα των Rafale και η συμφωνία για την άμεση κάλυψη των αναγκών της πολεμικής μας αεροπορίας αναδεικνύει την ειδική σχέση Ελλάδας-Γαλλίας.

Η επιθετική στάση της Τουρκίας έναντι της Γαλλίας και το υβρεολόγιο Ερντογάν σε βάρος του Μακρόν, τον οποίο αποκάλεσε «ανίκανο φιλόδοξο», ενισχύουν τη συγκριτική θέση της Ελλάδας. Η Γερμανία, η οποία συνήθως δείχνει μεγάλη κατανόηση στις τουρκικές θέσεις, δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει τον προβληματισμό και τις ευαισθησίες της Γαλλίας, εφόσον το ευρωπαϊκό οικοδόμημα στηρίζεται παραδοσιακά στη γαλλογερμανική συνεννόηση.

Με έξυπνες και αποτελεσματικές κινήσεις ο Μητσοτάκης έχει ανανεώσει την ειδική σχέση της Ελλάδας με τη Γαλλία, ενώ συνεννοείται πάντα καλά με το Βερολίνο.

Απομόνωση Ερντογάν

Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη εκτιμά ιδιαίτερα την υπεύθυνη στάση του Μητσοτάκη και τη διάθεσή του για εποικοδομητικό διάλογο. Αντίθετα, απορρίπτει τη φραστική βιαιότητα και την εριστική διάθεση του Ερντογάν.

Οι Ευρωπαίοι πολίτες πληροφορούνται σχεδόν καθημερινά για τη βάρβαρη συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν έναντι των πολιτικών αντιπάλων του και της κουρδικής μειονότητας. Η απόφασή του να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί αφύπνισε την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, με τους περισσότερους πολίτες να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο εθνικο-ισλαμισμός του Ερντογάν αποτελεί απειλή για την Ευρώπη. Μεγάλης σημασίας είναι και τα συμπεράσματα έρευνας του ΟΗΕ, σύμφωνα με την οποία οι ελεγχόμενοι από την Τουρκία Σύροι είναι υπεύθυνοι για απίθανες βαρβαρότητες σε βάρος των Κούρδων που παραμένουν στα κατεχόμενα από την Τουρκία εδάφη της Συρίας.

Η Ελλάδα έχει επικρατήσει πλήρως έναντι της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και σε αυτό έχει βοηθήσει πολύ η θετική διεθνής εικόνα του Μητσοτάκη. Η μεταστροφή υπέρ της Ελλάδας φαίνεται και στα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα οποία είναι εξαιρετικά αυστηρά για τον Ερντογάν και την επεκτατική πολιτική που ακολουθεί.

Μεγαλώνει η απόσταση

Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν πιο προωθημένες θέσεις σε σχέση με την Τουρκία και τον Ερντογάν απ’ ό,τι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι, όπως χαρακτηριστικά είπε η Φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την «κατάσταση της Ένωσης», με ευθύνη της Τουρκίας μεγαλώνει η απόσταση που τη χωρίζει από την Ε.Ε.

Η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στην πρωτοπορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ενώ η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. δεν αποτελεί πλέον ρεαλιστικό σενάριο. Το αποτέλεσμα είναι η Ελλάδα να έχει ουσιαστική οικονομική στήριξη και μεγαλύτερη πολιτική επιρροή σε μια κρίσιμη περίοδο, ενώ η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να τα βγάλει πέρα μόνη της σε ό,τι αφορά την οικονομική κρίση. Επιπλέον, το στρατηγικό πλεονέκτημα που αξιοποιεί παραδοσιακά σε βάρος της χώρας μας έχει εξουδετερωθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της αλλοπρόσαλλης πολιτικής που ακολουθεί ο Ερντογάν και της υπευθυνότητας και αξιοπιστίας που χαρακτηρίζουν τον Μητσοτάκη.

Πιο κατάλληλος για διάλογο

Όλα δείχνουν ότι ο Μητσοτάκης κατάφερε να ελέγξει την επιθετικότητα του Ερντογάν και να ενισχύσει, σε δύσκολες συνθήκες, τη συγκριτική θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας.

Διαφαίνεται ήδη μια σχετική αναδίπλωση του Ερντογάν, προκειμένου να αποτρέψει επίσημες ευρωπαϊκές κυρώσεις σε βάρος της τουρκικής οικονομίας και να δείξει ότι είναι κι αυτός ανοιχτός στον διάλογο.

Η επανάληψη των προπαρασκευαστικών επαφών και του διαλόγου με την Τουρκία δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Αναμένεται όμως να αναδείξει το πλεονέκτημα του Μητσοτάκη, εφόσον για τον Έλληνα πρωθυπουργό ο διάλογος και η συνεννόηση αποτελούν στρατηγικές επιλογές, ενώ για τον Ερντογάν είναι τακτικοί ελιγμοί.

Αργά αλλά σταθερά, οι σχέσεις μας με την Τουρκία φαίνεται να μπαίνουν στο πλαίσιο που επιδιώκουμε. Η συνέχεια θα είναι δύσκολη και αβέβαιη, αλλά μέσα σε λίγο χρόνο έχουμε αποκτήσει σοβαρά πλεονεκτήματα έναντι μιας Τουρκίας που έχει μετατραπεί σε διεθνή παράγοντα αναταραχής ή και αποσταθεροποίησης.

Ο μεθοδικός Μητσοτάκης προωθεί βήμα-βήμα την πολιτική του χωρίς εξάρσεις και περιττές εντάσεις. Ο Ερντογάν, ο οποίος έχει δημιουργήσει εικόνα εγωκεντρικού «σουλτάνου» στο εσωτερικό της Τουρκίας, προσπαθεί να διεθνοποιήσει το στυλ και την επιχειρηματολογία του σε βάρος της Ελλάδας, αλλά αποτυγχάνει.