Ευκαιρίες αλλά και κίνδυνοι για το ΚΙΝΑΛ

Το Κίνημα Αλλαγής (ΚΙΝΑΛ) εκλέγει τον νέο πρόεδρό του, με την ψήφο των μελών και των φίλων του. Από τους έξι υποψηφίους, τρεις θεωρούνται ότι έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες επικράτησης στον αναπόφευκτο –σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις– δεύτερο εκλογικό γύρο. Όμως και οι τρεις που εμφανίζονται με σχετικά περιορισμένα ποσοστά μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αναμέτρηση μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων, στον δεύτερο γύρο.

Μετά από μία μεγάλη περίοδο στασιμότητας σε χαμηλά ποσοστά, το ΚΙΝΑΛ φαίνεται να έχει τη δυνατότητα να διεκδικήσει –με σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας– διψήφιο εκλογικό ποσοστό.

Οι δημοσκοπήσεις, αν και το δείγμα είναι περιορισμένο και με τεράστιες αποκλίσεις, δίνουν το ΚΙΝΑΛ να ανεβαίνει προς το 10% παίρνοντας πίσω ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ που είχαν κατευθυνθεί στον ΣΥΡΙΖΑ και στη ΝΔ.

Το ευρωπαϊκό πλαίσιο

Μετά από μία μεγάλη περίοδο κυριαρχίας της ευρωπαϊκής κεντροδεξιάς, έχουμε περάσει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς.

Τη μεγάλη διαφορά κάνει η επικράτηση των Σοσιαλδημοκρατών στις βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) είναι ένα ιστορικό κόμμα το οποίο τα τελευταία χρόνια είχε εμφανίσει συμπτώματα «πασοκοποίησης». Είχε περιοριστεί σε ένα δημοσκοπικό 15%. Όταν ανακοινώθηκε ότι υποψήφιος καγκελάριος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος για τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2021 θα ήταν ο Σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών και αντικαγκελάριος, Όλαφ Σολτς, όλοι θεώρησαν ότι του είχε ανατεθεί μία αποστολή πολιτικής αυτοκτονίας. Είχε προηγηθεί η μάχη για την ηγεσία του κόμματος, με τον Σολτς να χάνει από τους εκπροσώπους της αριστερής πτέρυγας.

Τελικά, το δημοσκοπικό 15% μετατράπηκε σε λίγους μήνες σε εκλογικό 25% με τη βοήθεια των λαθών της καγκελαρίου Μέρκελ και της διχόνοιας στο Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, το οποίο κατέρρευσε δημοσκοπικά και ήρθε δεύτερο μετά τους Σοσιαλδημοκράτες, με το χειρότερο ποσοστό από την ίδρυσή του.

Επομένως, το μήνυμα από τη Γερμανία για την ελληνική κεντροαριστερά είναι διπλά αισιόδοξο. Η επικράτηση των Σοσιαλδημοκρατών επιτεύχθηκε μέσα από την αναγέννηση, σε διάστημα λίγων μηνών, του ιστορικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος που ήταν σε παρακμή.

Δεν είναι μόνο στη Γερμανία που η κεντροαριστερά κερδίζει έδαφος. Σουηδία, Δανία, Φινλανδία έχουν πρωθυπουργούς από τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, οι Σοσιαλιστές έχουν επικρατήσει σε Ισπανία και Πορτογαλία και ο μεγάλος κερδισμένος από την περίοδο Ντράγκι, στην οποία έχει μπει η Ιταλία, είναι το φιλοευρωπαϊκό κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα.

Η άνοδος της κεντροαριστεράς στην Ε.Ε. πραγματοποιείται σε βάρος της κεντροδεξιάς, η οποία είναι η άλλη μεγάλη πολιτική δύναμη αλλά και της Αριστεράς, η οποία καταρρέει.

Στη Γερμανία, η Αριστερά έπεσε στις βουλευτικές εκλογές κάτω από το 5% για πρώτη φορά μετά την κατάρρευση της Ανατολικής Γερμανίας και την επανένωση. Στην Ιταλία, η Αριστερά δεν έχει πλέον σημαντική αυτόνομη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Στην Ισπανία, το άλλοτε πανίσχυρο Podemos, που προσπαθούσε να επιβάλει την ηγεμονία του στους Σοσιαλιστές, είναι σήμερα ένα κυβερνητικό συμπλήρωμα των Σοσιαλιστών με δύναμη της τάξης του 10%. Στην Πορτογαλία, η Αριστερά σταμάτησε να προσφέρει κοινοβουλευτική υποστήριξη στη σοσιαλιστική κυβέρνηση μειοψηφίας και πηγαίνει σε μία δύσκολη εκλογική αναμέτρηση στην οποία μπορεί να χάσει αρκετές από τις έδρες της.

Δύσκολη η μεταφορά

Επομένως, παρατηρείται μία ενίσχυση της κεντροαριστεράς στην Ε.Ε. με ταυτόχρονη υποχώρηση της κεντροδεξιάς και κατάρρευση της Αριστεράς.

Αν επικρατούσε και στην Ελλάδα η τάση που παρατηρείται στην Ε.Ε., το Κίνημα Αλλαγής θα αύξανε θεαματικά τα ποσοστά του και θα είχαμε μεγάλη αλλαγή στον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας.

Όμως δεν μπορεί να υπάρξει αυτόματη μεταφορά στην Ελλάδα των εξελίξεων που παρατηρούνται στην Ε.Ε.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, αν και πρωταγωνιστεί στην πολιτική ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχει αναπτύξει συνεργασία με τους Ευρωσοσιαλιστές για να ενισχύσει μέσω Ε.Ε. το μήνυμα ότι αυτός εκπροσωπεί την κεντροαριστερά και όχι το ΚΙΝΑΛ. Οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές, αντιμέτωποι με την «πασοκοποίηση» της ελληνικής κεντροαριστεράς, έκαναν μία εντυπωσιακή εξαίρεση και άρχισαν να συνεργάζονται –εκτός από το ΚΙΝΑΛ– και με τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά το γεγονός ότι ανήκει επίσημα στην πολιτική ομάδα της Αριστεράς.

Αν δεν αλλάξει αυτή η κατάσταση με πρωτοβουλία των Ευρωσοσιαλιστών, το ΚΙΝΑΛ θα δυσκολευτεί να αξιοποιήσει την άνοδο της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίσει να το παίζει δίπορτο, με την Αριστερά ή με τους Σοσιαλιστές, ανάλογα με τη συγκυρία και τις πολιτικές ανάγκες.

Το ΚΙΝΑΛ χρειάζεται την αποκλειστική υποστήριξη των Ευρωσοσιαλιστών για να ενισχύσει την εικόνα του στην Ελλάδα, σαν κόμμα εξουσίας με ισχυρή ευρωπαϊκή διασύνδεση και ικανό να επηρεάζει τις εξελίξεις.

Βέβαια, η συνεργασία με τους ισχυρούς της Ε.Ε. έχει και την αρνητική της διάσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι η καγκελάριος Μέρκελ, αν και κυριαρχούσε επί 16 χρόνια στη Γερμανία, είχε ποσοστά δημοτικότητας της τάξης του 15% στην Ελλάδα. Η ΝΔ μπορούσε να προβάλει τις στενές σχέσεις της με τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες και την πρόσβασή της στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων. Ταυτόχρονα όμως έπρεπε να απολογείται για πολλές από τις επιλογές της Μέρκελ για την οικονομία ή την Τουρκία, οι οποίες δεν εξυπηρετούσαν τα καλώς εννοούμενα συμφέροντά μας. Δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε ότι ο Σολτς θα κινηθεί στο ίδιο περίπου πλαίσιο με τη Μέρκελ και πως το ΚΙΝΑΛ, αν υποθέσουμε ότι κερδίσει την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και ιδιαίτερα των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, θα πιεστεί και αυτό όπως η ΝΔ επί Μέρκελ.

Οι εσωτερικοί λόγοι

Υπάρχουν και σοβαροί εσωτερικοί πολιτικοί λόγοι που εξασφαλίζουν πολιτικές ευκαιρίες στο ΚΙΝΑΛ.

Έχει αρχίσει να καταγράφεται κάποια κυβερνητική φθορά της ΝΔ, με τον ΣΥΡΙΖΑ να αδυνατεί να την αξιοποιήσει εξαιτίας του κυβερνητικού παρελθόντος του. Το ΠΑΣΟΚ κατέρρευσε στην προσπάθειά του να διαχειριστεί, με την κυβέρνηση Παπανδρέου, τη χρεοκοπία του Ελληνικού Δημοσίου. Στη συνέχεια μοιράστηκε τις κυβερνητικές ευθύνες με τη ΝΔ επί Σαμαρά, με αποτέλεσμα να δεχθεί νέο πολιτικό και εκλογικό πλήγμα.

Με το πέρασμα του χρόνου εξασθενίζει η ανάμνηση της κυβερνητικής περιόδου του ΠΑΣΟΚ και έτσι δημιουργούνται πολιτικές ευκαιρίες για το ΚΙΝΑΛ, με τη βοήθεια της κυβερνητικής φθοράς των δύο μεγάλων κομμάτων.

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο φαίνεται να ανακάμπτει δημοσκοπικά το ΚΙΝΑΛ είναι το μεγάλο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και κυρίως των ψηφοφόρων του ΚΙΝΑΛ και προγενέστερα του ΠΑΣΟΚ, για τη μάχη της ηγεσίας.

Η Φώφη Γεννηματά έφυγε πρόωρα δίνοντας μέχρι την τελευταία στιγμή, με αγωνιστική διάθεση και αξιοπρέπεια, τη μάχη με τον καρκίνο. Τώρα οι πολίτες αναρωτιούνται ποια θα είναι η συνέχεια και οι περισσότεροι δίνουν έμφαση στα θετικά χαρακτηριστικά της μάχης για την ηγεσία. Την προσωπικότητα και τα προγράμματα των υποψηφίων για την προεδρία του ΚΙΝΑΛ και τη δυναμική που μπορεί να δημιουργήσει η επικράτηση του Α ή του Β υποψηφίου. Η τηλεοπτική αναμέτρηση των πέντε ενίσχυσε τη θετική δυναμική. Σεβάστηκαν τον τηλεοπτικό χρόνο, ήταν κόσμιοι με ενδιαφέρουσες και συχνά συγκλίνουσες απόψεις, πέτυχαν πολλαπλάσια τηλεθέαση απ’ ό,τι στην προηγούμενη μάχη ηγεσίας.

Είναι λογικό λοιπόν να ανεβαίνουν σε αυτήν τη φάση τα δημοσκοπικά ποσοστά του ΚΙΝΑΛ, αλλά αυτό δεν δεσμεύει το μέλλον.

Οι βασικές προϋποθέσεις

Για να είναι το μέλλον ελπιδοφόρο για το ΚΙΝΑΛ, θα πρέπει να πληρούνται βασικές προϋποθέσεις.

Το επίπεδο της λαϊκής συμμετοχής στη διαδικασία θα πρέπει να είναι αρκετά ανώτερο από το επίπεδο συμμετοχής στην προηγούμενη εκλογή ηγέτη.

Φυσικά μεγάλη σημασία έχει ποιος θα είναι τελικά ο νικητής της αναμέτρησης. Οι προτάσεις των τριών επικρατέστερων υποψηφίων διαφέρουν σε σημαντικά ζητήματα. Ο Γ. Παπανδρέου αφήνει να εννοηθεί ότι μπορεί να εγγυηθεί την επιστροφή του ΚΙΝΑΛ στο κυβερνητικό παρελθόν του. Ο Α. Λοβέρδος δημιουργεί την εντύπωση ότι μπορεί να εξασφαλίσει κυβερνητικό ρόλο στο ΚΙΝΑΛ αξιοποιώντας ακόμα, αν χρειαστεί, τη δυνατότητα συνεννόησής του με τον Μητσοτάκη. Ο Ν. Ανδρουλάκης από την πλευρά του προβάλλει σαν η νέα γενιά που μπορεί να σπάσει τα στεγανά και να μετατρέψει το ΚΙΝΑΛ στον τρίτο πόλο του πολιτικού μας συστήματος, αξιοποιώντας και την άριστη ευρωπαϊκή δικτύωσή του.

Όλα τα παραπάνω είναι ωραία και ενδιαφέροντα αλλά θα πρέπει να υπάρξει, την επομένη της ανάδειξης του νέου προέδρου, κλίμα ουσιαστικής ενότητας και αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ όλων των ισχυρών στελεχών του ΚΙΝΑΛ. Διαφορετικά, η δημοσκοπική άνοδος που καταγράφεται θα δώσει τη θέση της σε νέα δημοσκοπική πτώση, εφόσον οι πολίτες θα καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι οι έριδες και η εσωστρέφεια δεν επιτρέπουν στο ΚΙΝΑΛ να απευθυνθεί με νέους όρους στην κοινωνία.

Το μέλλον του ΚΙΝΑΛ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τις κινήσεις των δύο πρωταγωνιστών, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Μητσοτάκης έχει καταφέρει να κυβερνάει σε συνθήκες διαρκούς και τελευταία πολυδιάστατης κρίσης χωρίς να γνωρίζει η ΝΔ μεγάλη φθορά. Έχει αυτοπεποίθηση, μεγάλη επιρροή σε όσους ψήφισαν ΚΙΝΑΛ στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές και προφανώς δεν θα παραχωρήσει πολιτικό χώρο για την ανάπτυξη της ελληνικής κεντροαριστεράς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να έχει σοβαρά προβλήματα στη στρατηγική του, δεν υπάρχει αμφιβολία όμως ότι έχει κερδίσει με το μέρος του τους περισσότερους ψηφοφόρους του πρώην ΠΑΣΟΚ. Απόλυτη προτεραιότητα στην πολιτική που ακολουθεί, στην Ελλάδα και στην Ε.Ε., είναι η συνέχιση της άσκησης πίεσης στο ΚΙΝΑΛ για να μην μπορέσει να διευρύνει την πολιτική του απήχηση.

Επομένως, το ΚΙΝΑΛ πρέπει να περάσει από πολιτικές Συμπληγάδες για να αυξήσει το δημοσκοπικό και στη συνέχεια εκλογικό ποσοστό του και να επιβεβαιωθεί στην αντίληψη της κοινής γνώμης, σαν μια πολιτική δύναμη που στέκεται στα πόδια της και μπορεί να διεκδικήσει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Μεγάλες αλλαγές

Η προσπάθεια του ΚΙΝΑΛ να οργανώσει ένα δυναμικό νέο ξεκίνημα γίνεται με όρους που δείχνουν την ωρίμανση του πολιτικού μας συστήματος μέσα από τη δοκιμασία των μνημονίων και του COVID-19.

Τόσο το ΚΙΝΑΛ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ επικαλούνται την άνοδο της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς για να βελτιώσουν τη δημόσια εικόνα και την προοπτική τους. Πριν από έξι χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ έδινε μάχη κατά της Ε.Ε. καταγγέλλοντας τον ρόλο της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς. Σήμερα τις επικαλείται σε αναζήτηση καλύτερου πολιτικού μέλλοντος.

Η κεντροαριστερά έδωσε με συνέπεια το 2015 τη μάχη υπέρ της παραμονής μας στην Ευρωζώνη και στην Ε.Ε. και για τη βελτίωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της πατρίδας μας. Όμως και οι θέσεις του ΚΙΝΑΛ προσαρμόζονται με το πέρασμα του χρόνου και πλησιάζουν περισσότερο τις θέσεις της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς, η οποία με τη σειρά της μετατοπίζεται προς το κέντρο. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σολτς επικράτησε στις βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία με τη βοήθεια πολλών ψηφοφόρων που τον θεωρούσαν εγγυητή της συνέχειας, σε γενικές γραμμές, της πολιτικής της Μέρκελ.