Η πολιτική ζούγκλα στο Eldorado της Χαλκιδικής

Μια σκληρή παρτίδα πόκερ παίχτηκε την προηγούμενη εβδομάδα αναφορικά με την περίφημη επένδυση της πολυεθνικής εταιρείας Eldorado Gold, η οποία έχει την έδρα της στον Καναδά. Το τελευταίο «χτύπημα» ήρθε από τον επικεφαλής της εταιρείας Τζορτζ Μπερνς, ο οποίος μάλλον αιφνιδίασε την κυβέρνηση, όταν ανακοίνωσε την πρόθεση της εταιρείας να αποχωρήσει από την Ελλάδα στις 22 Σεπτεμβρίου, αν δεν εκδίδονταν όλες οι προβλεπόμενες άδειες.

Ο κ. Μπερνς εντάχθηκε στο στελεχιακό δυναμικό της εταιρείας μόλις πριν από έξι μήνες και ανέλαβε τα καθήκοντα του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας στις 28 Απριλίου. Ήταν γνωστό στέλεχος του κλάδου των μεταλλευτικών εταιρειών, στον οποίο δούλευε από το 1978, και είχε ασκήσει υψηλά καθήκοντα σε πολλές από αυτές. Πριν από την Eldorado Gold ήταν εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Goldcorp.

Θεωρητικά δεν είχε γνώση των σχέσεων της εταιρείας με την ελληνική κυβέρνηση και δεν είχε και την ευκαιρία να αποκτήσει ιδία πείρα. Διότι τόσο τον Μάιο όσο και στο τέλος του καλοκαιριού η προσπάθειά του να έρθει σε επαφή και να καταλάβει την κυβέρνηση δεν αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχής, αν κρίνει κανείς από τη δήλωση μετά τη συνάντησή του με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη στις 4 Αυγούστου: «Η ανακοίνωση του κ. Σταθάκη δεν προσέδωσε καθαρότητα όσον αφορά τις λεπτομέρειες της διαιτησίας, η εταιρεία δεν έχει λάβει καμία ειδοποίηση για τη διαδικασία».

Η ανακοίνωση του κ. Σταθάκη για διαιτησία οδήγησε στην κλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις της εταιρείας με την κυβέρνηση.

Η πρώτη απάντηση της εταιρείας ήταν η αναβολή των εγκαινίων των μεταλλευτικών εγκαταστάσεων στην Ολυμπιάδα, για τις οποίες, σε κάθε περίπτωση, δεν είχαν εκδοθεί οι άδειες.

Στο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Καθημερινή» στις 10 Αυγούστου αναφερόταν ότι «η απόφαση αναβολής των εγκαινίων ερμηνεύεται ως ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την κυβέρνηση για την τύχη της συνολικής κεφαλαιουχικής επένδυσης που έχει κάνει μέχρι σήμερα η Eldorado στην Ελλάδα, το ύψος της οποίας ξεπερνάει το 1 δισ. ευρώ. Αν και από την πλευρά της εταιρείας σημειώνεται ότι δεν έχουν ληφθεί οριστικές αποφάσεις για αποχώρηση από την Ελλάδα, ο όλος χειρισμός από την κυβέρνηση παραπέμπει, όπως υπογραμμίζουν, σε επιχειρηματική ομηρία, που δεν μπορεί να συνεχιστεί».

Ήταν προφανές ότι η εταιρεία εξέταζε το σενάριο της αποχώρησης, αλλά η κυβέρνηση μάλλον το ερμήνευε ως μπλόφα. Από κει και μετά άρχισε ο διάλογος ανάμεσα στην κυβέρνηση και την εταιρεία, μέσω συμβούλων του κ. Σταθάκη, ο οποίος φέρεται να είχε πει ότι δεν μπορεί να περάσει την απόφαση στο κόμμα, ενώ η έκδοση των αδειών για την Ολυμπιάδα μεταφερόταν περίπου από μέρα σε μέρα.

Πριν από την Έκθεση

Η τελευταία επαφή ανάμεσα στις δύο πλευρές έγινε την εβδομάδα πριν από την έλευση του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, κατά την οποία κατέστη σαφές στον κ. Μπερνς ότι η έκδοση των αδειών μεταφερόταν για μετά τα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, το Σάββατο στις 9 του μηνός.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα της εξόρυξης στη Χαλκιδική είχε τεθεί στον πρωθυπουργό και από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στην κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχαν, καθώς την παρέμβαση του κ. Μακρόν νομιμοποιούσε η ύπαρξη γαλλικών κεφαλαίων στην Eldorado Gold.

Πληροφορίες για την απάντηση του πρωθυπουργού στον κ. Μακρόν δεν έχουν γίνει γνωστές, όμως είναι προφανές ότι ο επικεφαλής της εταιρείας ανέμενε ότι αυτό με κάποιον τρόπο θα αποτυπωθεί είτε στην ομιλία είτε στη συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Όμως στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στα εγκαίνια της Έκθεσης είχε διακριτή παρουσία το κίνημα της αντίδρασης στην επένδυση του χρυσού, το οποίο, παρά το γεγονός ότι ο κ. Σταθάκης δεν είχε υπογράψει τις άδειες για την Ολυμπιάδα και είχε παραπέμψει τις Σκουριές στη διαιτησία, κατηγορούσε την κυβέρνηση ότι είχε αποδεχτεί την επένδυση.

«Το Κίνημα SOS Χαλκιδική σας καλεί στη Συγκέντρωση-Πορεία που θα γίνει στη ΔΕΘ, το Σάββατο στις 9 Σεπτεμβρίου στις 18:00, στην πλατεία Αγίας Σοφίας, να διαδηλώσουμε ενάντια στην καταστροφή της Χαλκιδικής που συνεχίζεται (και μ’ αυτή την κυβέρνηση, παρά τις προεκλογικές της υποσχέσεις)» ανέφερε η πρόσκληση του κινήματος.

Η προσέγγιση του κινήματος, το οποίο επηρεάζει και επηρεάζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ, ερμηνεύει κατά κάποιον τρόπο τι εννοούσε ο κ. Σταθάκης όταν έλεγε ότι δεν μπορεί να περάσει τις αποφάσεις στο κόμμα.

Ενδεικτικό της αλλαγής του κλίματος ήταν ότι πριν από έναν χρόνο, το 2016, το κίνημα SOS Χαλκιδική είχε ένα πανό στο οποίο χρησιμοποιούσε το γνωστό απόφθεγμα του Γκάντι, παρά το γεγονός ότι ορισμένες από τις αντιδράσεις στην επένδυση ήταν πολύ βίαιες, όπως η επίθεση στο εργοτάξιο τον Φεβρουάριο του 2012, η οποία ακόμη εκκρεμεί στη Δικαιοσύνη: «Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν, μετά τους νικάς».

Μετά την έκθεση

Ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ εμφανίστηκε ιδιαίτερα φιλικός στις επενδύσεις, δίνοντας μια διαφορετική προσέγγιση από αυτήν που η κυβέρνησή του και ο ίδιος προσωπικά είχαν απέναντι στο επιχειρείν.

Όμως το γεγονός ότι δεν υπήρξε καμία αναφορά στο θέμα των Σκουριών, όπως επίσης και το ότι δεν έγινε καμία ερώτηση για την επένδυση στη συνέντευξη Τύπου, που κράτησε τρεις ώρες, επιτάχυνε τις αποφάσεις του επικεφαλής της Eldorado Gold. Λίγες ώρες μετά την ολοκλήρωση της συνέντευξης από τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στον Καναδά ανακοινωνόταν η απόφασή της να σταματήσει τις επενδύσεις στην Ελλάδα, εφόσον δεν εκδοθούν έγκαιρα οι εκκρεμείς άδειες.

Από την ανακοίνωση της εταιρείας προέκυπτε ότι:

• Η προθεσμία για την έκδοση των αδειών είναι η 22α Σεπτεμβρίου.
• Αποδέχεται τη διαδικασία της διαιτησίας για τις Σκουριές.
• Δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να επανεξετάσει τη διαδικασία απόσπασης του χρυσού.
• Δεν παραχωρεί τα μεταλλευτικά δικαιώματα, τα οποία διαθέτει για 30 χρόνια.
• Θα συντηρεί τις εγκαταστάσεις επ’ αόριστον.
• Καταλογίζει την ευθύνη για την εμπλοκή στην κυβέρνηση, την οποία χαρακτηρίζει «μη υποστηρικτική».

«Η Εταιρεία θα επανεκτιμήσει τις επενδυτικές επιλογές της στην Ελλάδα κατόπιν έγκρισης και έκδοσης των απαιτούμενων αδειών, σε συνεργασία με μια υποστηρικτική κυβέρνηση, ανοικτή σε συζητήσεις γύρω από τη χρήση και εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών» κατέληγε η ανακοίνωση, η έκδοση της οποίας προκάλεσε ένα σοβαρότατο πολιτικό πρόβλημα στην κυβέρνηση, καθώς:

• Στο εσωτερικό η αντιπολίτευση ήταν εξαιρετικά σκληρή απέναντί της.
• Στο εξωτερικό δεν υπήρχε καμία κατανόηση για τη στάση της απέναντι στην επένδυση.
• Οι υποστηρικτές της δεν εμπιστεύονται πλήρως τις προθέσεις της.
• Οι 2.400 εργαζόμενοι της εταιρείας έχουν εξελιχθεί σε πολιτικούς της αντιπάλους. Για όσους δεν θυμούνται, πρόκειται για τους απογόνους των μεταλλωρύχων που είχαν κάνει τη μεγάλη απεργία το 1977 και είχαν κατηγορηθεί από τον τότε ιδιοκτήτη Μποδοσάκη Αθανασιάδη ως επικίνδυνοι για το κοινωνικό σύστημα.

Δίκες προθέσεων

Ο επικεφαλής της εταιρείας εκτίμησε πως η έκδοση τουλάχιστον κάποιων από τις τεχνικές άδειες για την Ολυμπιάδα θα έθετε, όπως είχαν πει από τον Αύγουστο, την εταιρεία σε «επιχειρηματική ομηρία». Διότι από την κυβέρνηση θα εμφανιζόταν ως άνοιγμα προς την εταιρεία, το οποίο όμως θα ήταν επικοινωνιακά ισχυρό αλλά πολιτικά ανώδυνο, διότι η μείζων παράμετρος της επένδυσης είναι οι Σκουριές. Η προσδοκία της παραγωγής για την Ολυμπιάδα είναι 72.000 ουγγιές τον χρόνο, ενώ για τις Σκουριές, το όνειρο των Ελλήνων μεταλλειολόγων, όπως το προσδιόριζε ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Μιχάλης Θεοδωρακόπουλος, η προσδοκία ήταν για 1,4 εκατομμύρια ουγγιές μόνο στην πρώτη φάση.

Από την πλευρά της, η κυβέρνηση έδειξε ότι αιφνιδιάστηκε, καθώς βρέθηκε απολογούμενη για ένα θέμα από το οποίο ανέμενε να δρέψει φιλοεπενδυτικές δάφνες. Ο αιφνιδιασμός οδήγησε στην επιλογή πολλαπλών στρατηγικών, οι οποίες ήταν αλληλοαναιρούμενες:

• Σε υπουργικό και κυβερνητικό επίπεδο αναδείκνυε την εκδοχή της μπλόφας.
• Σε επιχειρησιακό επίπεδο τόνιζε ότι είναι ζήτημα χρόνου η έκδοση των αδειών για την Ολυμπιάδα και η παραπομπή σε διαιτησία για τις Σκουριές.
• Σε πολιτικό επίπεδο εξέφραζε δημοσίως τη λύπη της για την απόφαση.
• Οι υποστηρικτές της σε κοινωνικό επίπεδο επέχαιραν, γιατί επέκειτο η αποχώρηση της εταιρείας από την Ελλάδα.

Η ανάδειξη της εξόρυξης ως περιβαλλοντικού προβλήματος υποχώρησε πολύ γρήγορα ως επιχείρημα, όταν δεν υπήρχε πειστική απάντηση στη δικαίωση της εταιρείας σε 18 περιπτώσεις στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Η ανακοίνωση του κ. Σταθάκη για την έκδοση των αδειών στην Ολυμπιάδα κατέστησε πιο καχύποπτους όσους είχαν εναποθέσει στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ τις ελπίδες τους ότι θα δοθεί τέλος στην επένδυση.

Άλλωστε η οξύτητα με την οποία είχε αντιμετωπίσει την επένδυση ο υπουργός Άμυνας Πάνος Καμμένος, ο οποίος είχε προτρέψει σε λιντσάρισμα του τότε δημάρχου και πρώην υπουργού Χρήστου Πάχτα, έδειχνε ότι υπάρχει ένα αγεφύρωτο χάσμα, στη διατήρηση του οποίου επένδυσαν.

Προς τη διαιτησία

Η επίδοση, το πρωί της Πέμπτης 14 Σεπτεμβρίου, της παραπομπής του θέματος των Σκουριών σε διαιτησία ελάχιστα άλλαξε το τοπίο που είχε δημιουργηθεί τρεις ημέρες νωρίτερα, καθώς η εταιρεία δεν έκανε πίσω από τη διασύνδεση της παραμονής της στην Ελλάδα με τη λήψη ΟΛΩΝ των αδειών.

Η εταιρεία επιβεβαίωσε ότι θα συμμετάσχει στη διαιτησία, δηλώνοντας βέβαιη ότι τηρεί τη σύμβαση και παράλληλα δεν εγκαταλείπει τα μεταλλευτικά δικαιώματα που έχει, χωρίς όμως να διευκρινίζει αν ισχύει η προθεσμία της 22ας Σεπτεμβρίου για αναστολή της επένδυσης.

«Αμέσως μετά την έγκριση και παραλαβή όλων των απαιτούμενων αδειών και την οικοδόμηση μιας καλής σχέσης συνεργασίας με την ελληνική κυβέρνηση, η εταιρεία θα είναι σε θέση να επανεκτιμήσει εκ νέου τις επενδυτικές επιλογές της στην Ελλάδα» δήλωσε ο κ. Μπερνς, επισημαίνοντας ότι «δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τους 2.400 εργαζόμενους που απασχολούνται στα έργα μας στην Ελλάδα κατασκευάζοντας μεταλλεία πολύ υψηλών προδιαγραφών, καθώς και τη σημαντική συνεισφορά της επένδυσης στην ελληνική οικονομία».

Στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης

Το ρίσκο που πήρε ο κ. Μπερνς ανακοινώνοντας την αναστολή της επένδυσης προκάλεσε μια μικρή υποχώρηση της μετοχής της εταιρείας στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, στα 1,93 δολάρια, από 2,11 δολάρια που ήταν την προηγούμενη Παρασκευή, ενώ την Πέμπτη ανέβηκε στα 2,38 δολάρια.

Όμως ο μέχρι τώρα απολογισμός της θητείας του δεν είναι εξαιρετικά θετικός: την 1η Φεβρουαρίου που εντάχθηκε στην εταιρεία η μετοχή ήταν στα 3,54 δολάρια, την 28η Απριλίου που ανέλαβε καθήκοντα ήταν στα 3,38 δολάρια και τη 14η Σεπτεμβρίου είχε χάσει 1 δολάριο.

«Αναμένουμε ότι η επόμενη εβδομάδα θα είναι περίοδος-κλειδί για την επένδυση της Eldorado στην Ελλάδα, καθώς βλέπουμε πως η κυβέρνηση αντιδρά στη σκληροπυρηνική στάση της εταιρείας για το μέλλον της επένδυσης» σχολίασε ο αναλυτής κεφαλαιαγορών της Royal Bank of Canada Νταν Κόλινς.

Σύμφωνα με τους μύθους των κονκισταδόρων που κατέκτησαν τη Νότια Αμερική στο όνομα του Ισπανού βασιλιά, το Ελντοράντο (ο Χρυσός) βρισκόταν κάπου στο βόρειο τμήμα της Λατινικής Αμερικής, στον οποίο υπήρχε χρυσός και τεράστια πλούτη, που δεν τελείωναν ποτέ. Πολλοί έψαξαν να βρουν αυτόν τον τόπο στις ζούγκλες της Νότιας Αμερικής, δεν τον βρήκε ποτέ κανείς.

Στη Χαλκιδική οι ζούγκλες είναι πολιτικές και το μέλλον της συνύπαρξης των υποστηρικτών της επένδυσης με τους αντιπάλους της δείχνει τόσο δυσοίωνο όσο ο συμβιβασμός της εταιρείας με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Όπως λένε οι αντίπαλοι της επένδυσης, «θέλουμε τη ζωή μας, που απειλείται».

Όπως είπε ο πρόεδρος των μεταλλωρύχων Χρήστος Ζαφειρούδας, «θέλουμε τις δουλειές μας».

Για την Eldorado μένει να απαντηθεί αν μπορεί να αναστείλει την επένδυση αλλά διατηρώντας τα μεταλλευτικά δικαιώματα στο συρτάρι να ευελπιστεί ότι θα έχει μια καλύτερη ευκαιρία. Με μια άλλη κυβέρνηση καλύτερης πίστης.

Για την κυβέρνηση μένει να απαντηθεί σε ποια πίεση μπορεί να αντισταθεί πιο εύκολα: στην εσωτερική ή στην εξωτερική; Προς το παρόν έχει κάνει καχύποπτες και τις δύο και είναι χωρίς συμμάχους.