Το ΕΣΠΑ, η πορεία απορρόφησης και η χρηματοδότηση της Ελλάδας

Ούτε ένα ευρώ από τους πόρους του ΕΣΠΑ δεν έχει φτάσει στις τσέπες τελικών δικαιούχων σε τρεις από τις τέσσερις δράσεις του ΕΠΑνΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία), ενώ τα τέσσερα ταμεία που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος παραμένουν αδρανή, όπως σημειώνει ο Κωστής Χατζηδάκης με ερώτησή του στον υπουργό Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρη Παπαδημητρίου. Ο ίδιος έκανε λόγο για «λογιστική απορρόφηση» πόρων, η οποία έχει μηδαμινό θετικό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία, σε μια περίοδο, μάλιστα, παρατεταμένης έλλειψης ρευστότητας.

Την ίδια ώρα η Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε., είναι η τρίτη κατά σειρά ωφελούμενη χώρα, με συνολική χρηματοδότηση από το 2014 έως το 2020 στα 25,5 δισ. ευρώ, τα οποία χρηματοδότησαν σημαντικές υποδομές και έργα.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία που αξιοποίησε ο κ. Χατζηδάκης από τις σχετικές αποφάσεις που έχουν δημοσιευτεί στη Διαύγεια, καθώς και από τους διαδικτυακούς τόπους του ΕΠΑνΕΚ και του ΕΣΠΑ, προκύπτει, όπως σημειώνει, ότι «δύο χρόνια μετά την ημερομηνία προκήρυξης (Φεβρουάριος 2016) των τεσσάρων δράσεων ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας στο πλαίσιο του ΕΠΑνΕΚ, φαίνεται πως δεν έχει εκταμιευτεί ακόμα ούτε ένα ευρώ σε τρεις εξ αυτών».

Κινητικότητα υπάρχει στη δράση «Ενίσχυση της απασχόλησης των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης», αν και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η οριστική ένταξη των δικαιούχων που είχαν ενταχθεί προσωρινά τον Οκτώβριο του 2016. Στις άλλες τρεις δράσεις η ροή πόρων δείχνει να βρίσκεται στο μηδέν. Συγκεκριμένα:

1. Νεοφυής επιχειρηματικότητα: Στις 13/2/2017, σύμφωνα με τη σχετική υπουργική απόφαση, εντάχθηκαν προσωρινά 1.526 δυνητικοί δικαιούχοι με συνολικό επιχορηγούμενο προϋπολογισμό και δημόσια δαπάνη 86,1 εκατ. ευρώ. Ο προϋπολογισμός της δημόσιας δαπάνης αυξήθηκε από 72 σε 116 εκατ. ευρώ, αυξάνοντας τους προσωρινά ενταγμένους με νέες προεντάξεις δυνητικών δικαιούχων.
2. Ενίσχυση τουριστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων: Τον Σεπτέμβριο του 2017 εντάχθηκαν προσωρινά 1.439 δυνητικοί δικαιούχοι με δημόσια δαπάνη 79,2 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, με νεότερη απόφαση της ειδικής γραμματέως ΕΣΠΑ κ. Ε. Φωτιονιάτα αυξήθηκε η δημόσια δαπάνη της δράσης από 90 σε 110 εκατ. ευρώ, όπως και ο αριθμός των δυνητικών δικαιούχων σε 1.970. Σύμφωνα με τις αναρτηθείσες αποφάσεις στη Διαύγεια, μέχρι σήμερα έχουν ενταχθεί μόλις 114 έργα δικαιούχων από τα 1.970 δημόσιας δαπάνης 6,1 εκατ. ευρώ. Και σε αυτό το πρόγραμμα ούτε ένα ευρώ δεν έχει εκταμιευτεί στις επιχειρήσεις.
3. Αναβάθμιση μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την είσοδό τους στις νέες αγορές: Τον Ιούλιο του 2017 εντάχθηκαν προσωρινά 4.412 δυνητικοί δικαιούχοι με δημόσια δαπάνη 257 εκατ. ευρώ, αλλά μόλις 754 έργα με δημόσια δαπάνη 38 εκατ. ευρώ έχουν ενταχθεί οριστικά.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του ΕΠΑνΕΚ, έχουν συσταθεί τέσσερα Ταμεία Χαρτοφυλακίου συνολικού προϋπολογισμού 868 εκατ. ευρώ (δημόσια δαπάνη ΕΠΑνΕΚ): το Ταμείο Επιχειρηματικότητας ΙΙ με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ και το Ταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών με 200 εκατ. ευρώ που αφορούν τη χρηματοδότηση επιχειρήσεων, το Ταμείο Υποδομών με προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ (200 εκατ. ευρώ από το ΕΠΑνΕΚ) που αναμένεται να χρηματοδοτήσει επενδύσεις στους τομείς ενεργειακής απόδοσης και αστικής ανάπτυξης και το Ταμείο Εξοικονομώ ΙΙ (68 εκατ. ευρώ) που αφορά τη χρηματοδότηση επενδύσεων ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών. Τα 868 εκατ. ευρώ, δηλαδή, παραμένουν αδρανή, χωρίς κανένα αντίκρισμα στην πραγματική οικονομία και χωρίς καμία διευκόλυνση για επιχειρήσεις, επαγγελματίες και νοικοκυριά. Επιπλέον, περίπου 500 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας λιμνάζουν στις περιφέρειες, ενώ δεν έχει αποσαφηνιστεί ο τρόπος επιλογής ανάθεσης σε ενδιάμεσο φορέα, παρά το γεγονός ότι ορισμένες περιφέρειες είναι ώριμες για προκηρύξεις.

Το πόρισμα της Ε.Ε. και η θέση της Ελλάδας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει φέρει πρόταση στο τραπέζι για μείωση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. στο χρονικό διάστημα 2021-2027, με μεγάλες περικοπές από τα διαρθρωτικά ταμεία και το Ταμείο Συνοχής. Σύμφωνα με την Κομισιόν, πρόκειται για την αναγκαία προσαρμογή του κοινοτικού προϋπολογισμού στη νέα πραγματικότητα που θα δημιουργήσει η αποχώρηση της Βρετανίας, καθώς στα ταμεία της Ε.Ε. θα προκύψει χρηματοδοτικό κενό 14 δισ. ευρώ ετησίως.

Από αυτή την απόφαση η Ελλάδα, που έχει λάβει το τρίτο υψηλότερο ποσό από καθαρές εισφορές την περίοδο 2014-2016, που ανερχόταν ετησίως, κατά μέσο όρο, σε 4,8 δισ. ευρώ, αναμένεται να πληγεί.

Τα κονδύλια από το ΕΣΠΑ (διαρθρωτικά ταμεία και Ταμείο Συνοχής) για την περίοδο 2014-2020 ανέρχονται σε 25,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 20,4 δισ. ευρώ αποτελούν αμιγώς κοινοτική χρηματοδότηση.

Από το 2010 και μετά και την υπαγωγή της χώρας μας σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, είναι προφανές ότι τα ποσά που διατίθενται ετησίως από το Ταμείο Συνοχής και τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε. είναι πολύτιμα, όταν κάθε χρόνο ο προϋπολογισμός προβλέπει δαπάνες από 8 έως 10 δισ. ευρώ για το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αλλά το ποσό μειώνεται διαρκώς λόγω έλλειψης πόρων.

Στο σχέδιο προϋπολογισμού που παρουσίασε η Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα στις χώρες στις οποίες θα μπορούσε να διακοπεί κάθε χρηματοδότηση από τα διαρθρωτικά ταμεία. Προτείνει, ωστόσο, περικοπή των κονδυλίων των ταμείων κατά 95 δισ. ευρώ για το σύνολο της περιόδου 2021-2027.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει για τη χώρα μας πρόταση της Επιτροπής για αμυντικό προϋπολογισμό ύψους περίπου 150 δισ. ευρώ, με στόχο τη θωράκιση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. με προσωπικό 100.000 ατόμων και εξοπλισμό ανάλογο των αντίστοιχων συστημάτων στις ΗΠΑ και στον Καναδά.