Οι θαλάσσιες μεταφορές και το παγκόσμιο εμπόριο

Με το λιμάνι του Πειραιά να βρίσκεται στην 7η θέση μεταξύ των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών λιμανιών και στην 38η στην παγκόσμια κατάταξη, γίνεται περισσότερο από ποτέ σαφής η συνεισφορά των θαλάσσιων μεταφορών στο εμπόριο στη χώρα μας και όχι μόνο. Άλλωστε, όπως τονίζεται από την Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, επί αιώνες το παγκόσμιο εμπόριο και οι διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές είναι αλληλένδετα.

Καθώς η παγκοσμιοποίηση αυξάνει τη ζήτηση για τη θαλάσσια μεταφορά εμπορευμάτων, το θαλάσσιο εμπόριο διευκολύνει με τη σειρά του την παγκοσμιοποίηση. Σημειώνεται δε ότι, μολονότι η ναυτιλία είναι ένας παγκόσμιος κλάδος από την εποχή των ιστίων, οι θαλάσσιες εμπορικές οδοί δεν ήταν προσβάσιμες στα πλοία όλων των σημαιών μέχρι το τέλος της αποικιοκρατίας.

Η σταδιακή υποχώρηση των διαφόρων μορφών προστατευτισμού, όπως η διάκριση με βάση τη σημαία, η μονομερής, διμερής ή και περιφερειακή διαφύλαξη φορτίων, προήγαγε την ελεύθερη πρόσβαση στις αγορές, γεγονός που οδήγησε στην αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου και κατ’ επέκταση των θαλάσσιων μεταφορών.

Το ελεύθερο εμπόριο και η φιλελευθεροποίηση των εμπορικών συναλλαγών εξαρτώνται από την τήρηση και τη συνεπή εφαρμογή των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ιδίως εκείνων που αφορούν τις θαλάσσιες μεταφορές, καθώς και της αρχής του ελεύθερου και θεμιτού ανταγωνισμού.

Τα προστατευτικά μέτρα, μία ελκυστική αλλά τελικά αναποτελεσματική λύση, όπως σημειώνεται στην ετήσια έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, θα πρέπει να αποφεύγονται, καθόσον με αυτά υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί ένας εμπορικός πόλεμος με την επιβολή αντιμέτρων και με αναπόφευκτη συνέπεια την καθυστέρηση επιστροφής σε υγιείς οικονομίες.

Ελλείψει μιας πραγματικά διεθνούς εμπορικής συμφωνίας στο επίπεδο του ΠΟΕ, η Ε.Ε. επιδιώκει τη σύναψη διμερών εμπορικών συμφωνιών. Η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών επικροτεί τη φιλόδοξη εμπορική πολιτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου (Free Trade Agreements – FTAs) και την ενθαρρύνει να εντείνει τις διμερείς ή πολυμερείς διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες, με στόχο τη μείωση των εμποδίων στο εμπόριο και την εξασφάλιση της πρόσβασης των ευρωπαϊκών ναυτιλιακών εταιρειών στις διεθνείς ναυτιλιακές αγορές.

Όσον αφορά τη Διατλαντική Εμπορική Σχέση, ένας εποικοδομητικός εμπορικός διάλογος μεταξύ της Ε.Ε. και των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση μελλοντικών γεωπολιτικών προκλήσεων είναι απαραίτητος. Και οι δύο εμπορικοί εταίροι θα πρέπει να επιβεβαιώσουν τη δέσμευσή τους να διατηρήσουν ελεύθερες και ανοιχτές τις αγορές θαλάσσιων μεταφορών και να υποστηρίξουν ένα διαφανές και χωρίς διακρίσεις διμερές εμπορικό σύστημα.

Ο Πειραιάς, οι προοπτικές και η επιρροή της Κίνας

Σύμφωνα με το «Port Economics», το λιμάνι του Πειραιά βρίσκεται για το 2017 στην 7η θέση μεταξύ των 20 μεγαλύτερων ευρωπαϊκών εμπορικών λιμανιών, με τη συνολική διακίνηση των εμπορευματοκιβωτίων να έχει εκτοξευθεί πάνω από τα 4,057 (TEU), κατακτώντας την 38η θέση από την 96η στην παγκόσμια κατάταξη, με αποτέλεσμα να είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος σταθμός εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο.

Στην πρώτη θέση των ευρωπαϊκών λιμανιών βρίσκεται το λιμάνι του Ρότερνταμ με 13,735 εκατ. (TEU), στη δεύτερη θέση το λιμάνι της Αμβέρσας με 10,451 εκατ. (TEU) και ακολουθούν του Αμβούργου με 8,820 εκατ. (ΤΕU), της Βρέμης με 5,509 εκατ. (TEU), της Βαλένθια με 4,832 (TEU) και της Αλτζεσίρας με 4,381 εκατ. (TEU).

Ήδη ο Πειραιάς ανέβηκε πέρυσι κατά έξι θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη των εμπορικών λιμανιών στη σχετική ετήσια λίστα της ναυτιλιακής επιθεώρησης «Lloyd’s List» (Global Ports Top 100), στην 38η θέση διεθνώς, από την 44η το 2016.

Οι εκτιμήσεις για φέτος σχετικά με το λιμάνι του Πειραιά είναι ότι θα κινηθεί ακόμα ψηλότερα, καθώς βρίσκεται πλέον στα πλάνα και των τριών μεγάλων παγκόσμιων συμμαχιών τακτικών γραμμών, ενώ με την ολοκλήρωση των έργων στην προβλήτα ΙΙΙ στις αρχές του 2019, η συνολική χωρητικότητα των προβλητών I, ΙΙ και ΙΙΙ θα αυξηθεί σε 7,2 εκατ. TEUS.

Κάθε εβδομάδα δεκαέξι με δεκαοκτώ εμπορευματικές αμαξοστοιχίες αναχωρούν από τον Πειραιά για την Κεντρική και τη Δυτική Ευρώπη. Το πρόγραμμα για τη διασύνδεση των θαλάσσιων και χερσαίων γραμμών Κίνας και Ευρώπης έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά και επιδιώκεται η μεταμόρφωση σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα αναδιανομής φορτίου και σε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα Logistics Services της περιφέρειας, με υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας.

Σημειώνεται, δε, πως με το επενδυτικό πρόγραμμα η COSCO είναι αποφασισμένη να αναβαθμίσει περαιτέρω τον Πειραιά ως κεντρική πύλη του ευρω-ασιατικού εμπορίου, καθώς είναι το πρώτο ευρωπαϊκό λιμάνι μετά το Σουέζ.

Αξίζει να τονιστεί ότι το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο αυξήθηκε κατά λιγότερο από 2% το 2015, με τον βραδύτερο δηλαδή ρυθμό από το 2009, εξαιτίας της Κίνας, την ώρα που η χωρητικότητα του παγκόσμιου στόλου αυξήθηκε με πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς. Οι από θαλάσσης εισαγωγές στην Κίνα έφτασαν πέρυσι τα 2,1 δισεκατομμύρια τόνους, αντιπροσωπεύοντας το 20% των παγκόσμιων εισαγωγών.