Έτοιμο το Χρηματιστήριο Ενέργειας - Free Sunday
Έτοιμο το Χρηματιστήριο Ενέργειας

Έτοιμο το Χρηματιστήριο Ενέργειας

Νέα δεδομένα θα φέρει στην εγχώρια αγορά ρεύματος το Χρηματιστήριο Ενέργειας, που θα αρχίσει να λειτουργεί τον Απρίλιο του 2019, στο πλαίσιο εφαρμογής του Μοντέλου-Στόχου (Target Model). Στόχος είναι να μπει τέλος στο υφιστάμενο μοντέλο υποχρεωτικής κοινοπραξίας (mandatory pool) της χονδρεμπορικής αγοράς, αντικαθιστώντας το με τέσσερις διακριτές αγορές: την προημερήσια, την ενδοημερήσια, την προθεσμιακή αγορά και την αγορά εξισορρόπησης. Στο πλαίσιο αυτό θα επιτραπεί η σύζευξη της ελληνικής αγοράς με αυτές όμορων χωρών, μέσω της κοινής επίλυσης της προημερήσιας αγοράς σε πρώτη φάση με την ιταλική και τη βουλγαρική, αλλά και τη σύναψη διμερών συμβολαίων ανάμεσα σε ηλεκτροπαραγωγούς και βιομηχανικούς καταναλωτές.

Παράλληλα με τον ηλεκτρισμό, το Χρηματιστήριο Ενέργειας θα κινηθεί ταχύτατα για την οργάνωση και λειτουργία spot αγοράς για το φυσικό αέριο. Ήδη από 1 Ιουλίου 2018 ο ΔΕΣΦΑ έχει θέσει σε λειτουργία την αγορά εξισορρόπησης, η οποία αποτελεί σημαντική εξέλιξη στον τομέα του φυσικού αερίου στη χώρα μας. Οι υφιστάμενοι αγωγοί και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου μαζί με τους υπό κατασκευή νέους αγωγούς αυξάνουν τις οδεύσεις και την προέλευση των πηγών και καθιστούν επιτακτική τη δημιουργία αγοράς spot και κατ’ επέκταση ενός price hub φυσικού αερίου για τη ΝΑ Ευρώπη.

Τα οφέλη

Πολλαπλά αναμένεται να είναι τα οφέλη τόσο για τους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους όσο και για τους μικρότερους συμμετέχοντες στη λιανική αγορά, αλλά και για τους ιδιώτες καταναλωτές.

Κι αυτό γιατί με την ενίσχυση των διασυνοριακών συναλλαγών θα εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ρευστότητα στην αγορά, την ώρα που ο ανταγωνισμός θα πιέσει τις τιμές προς όφελος τόσο των ιδιωτών καταναλωτών όσο και των εταιρειών (ιδίως των ενεργοβόρων βιομηχανιών), που θα μπορούν να μειώσουν έτσι το ενεργειακό τους κόστος, αλλά και να εξασφαλιστούν μέσω στρατηγικών Hedging (διαχείρισης κινδύνου) στην αγορά παραγώγων που θα δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτόν. Στόχος στην Ευρώπη είναι μετά τη σύζευξη των αγορών να ακολουθήσει η σύγκλιση τιμών μεταξύ των διασυνδεδεμένων αγορών, ενώ η συμμετοχή του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας θα σηματοδοτήσει και την ωρίμανση της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.

Τουλάχιστον η διεθνής εμπειρία έχει δείξει πως όπου δημιουργήθηκε χρηματιστήριο ενέργειας υπήρξε μείωση του ενεργειακού κόστους, με συνέπεια τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να εξασφαλίσουν καλύτερες τιμές.

Περιορίζεται ο ρόλος του κράτους

Το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας θα έχει την ευθύνη για το «trading» των παραγώγων, της προημερήσιας και της ενδοημερήσιας αγοράς, ενώ η αγορά εξισορρόπησης θα λειτουργεί από τον ΑΔΜΗΕ.

Η εκκαθάριση των spot αγορών θα γίνεται από μια νέα εταιρεία, την Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ENERGY CLEAR). Η εκκαθάριση των παραγώγων θα γίνεται από την εταιρεία του ATHEX GROUP, την ATHEX CLEAR, που εκκαθαρίζει σήμερα τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα.

Με απλά λόγια, η θέσπιση του Ενεργειακού Χρηματιστηρίου σημαίνει ότι οι ενεργειακές συναλλαγές θα φύγουν από τον στενό έλεγχο του κράτους ή των κρατικών εταιρειών και θα πραγματοποιούνται με όρους αγοράς από τους συμμετέχοντες. Στην πραγματικότητα, το Χρηματιστήριο Ενέργειας δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια αγορά στην οποία συναντιούνται και συναλλάσσονται οι πωλητές παραγωγοί και έμποροι ενέργειας με τους αγοραστές, δηλαδή τις εταιρείες προμήθειας, τους μεγάλους καταναλωτές, τους εκπροσώπους φορτίου κ.λπ.

Σημειώνεται ότι σε πολλά χρηματιστήρια ενέργειας της Ευρώπης δεν διενεργούνται μόνο συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και φυσικού αερίου και δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων. Τα πιο γνωστά χρηματιστήρια είναι το Nord Pool και το χρηματιστήριο της Λειψίας ΕΕΧ, στο οποίο έχει συγχωνευτεί και το γαλλικό χρηματιστήριο Powernext.

Η μετοχική σύνθεση

Στη μετοχική σύνθεση του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας το «παρών» δίνουν ο ΛΑΓΗΕ (για την ακρίβεια, μια θυγατρική του) με 22%, ο ΑΔΜΗΕ με 20% και ο ΔΕΣΦΑ με 7%. Παράλληλα, το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ), το οποίο συνεργάστηκε με τον ΛΑΓΗΕ στη δημιουργία του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, «μπήκε» στην εταιρεία με 21%. Η συμμετοχή ιδιωτών συμπληρώνεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), η οποία έλαβε το 20% των μετοχών, και από το Χρηματιστήριο Κύπρου (ΧΑΚ) με 10%. Ωστόσο, καθώς μέχρι την υπογραφή της συμβολαιογραφικής πράξης ίδρυσης της εταιρείας το ΧΑΚ δεν είχε προλάβει να λάβει την απαιτούμενη έγκριση από το κυπριακό Κοινοβούλιο, το ποσοστό του έλαβε προσωρινά το ΧΑΑ, το οποίο θα του το μεταβιβάσει στην πορεία.

Με τη σύσταση της εταιρείας συγκροτήθηκε σε σώμα το πρώτο διοικητικό συμβούλιο, που είναι εννεαμελές και έχει τριετή θητεία. Συγκεκριμένα, πρώτος πρόεδρος του Δ.Σ. εκλέχθηκε ο Αθανάσιος Σαββάκης, μέλος της διοικούσας επιτροπής του Χρηματιστηρίου Αθηνών και πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος. Τα καθήκοντα του διευθύνοντος συμβούλου ανέλαβε ο Μιχάλης Φιλίππου, πρ. πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΛΑΓΗΕ.

Οι 4 νέες αγορές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας

Πιο αναλυτικά, στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας Α.Ε. (ΕΧΕ ΑΕ) δημιουργούνται τέσσερις νέες αγορές για διαφορετικά προϊόντα:

1. Η αγορά παραγώγων (Derivatives), όπου θα μπορούν να κλείνονται συμβόλαια μεγάλης χρονικής διάρκειας τα οποία θα εκκαθαρίζονται με μετρητά ή με φυσική παράδοση, αντίστοιχα των σημερινών προϊόντων ΝΟΜΕ.

2. Η προημερήσια αγορά (Day Ahead), στην οποία για τις συναλλαγές που διενεργούνται ακολουθεί υποχρεωτική φυσική παράδοση την επόμενη μέρα (spot).

3. Η ενδοημερήσια αγορά (Intraday), η οποία είναι συμπληρωματική της προημερήσιας αγοράς για τη διόρθωση θέσεων, ιδιαίτερα της δύσκολα προβλέψιμης παραγωγής των ΑΠΕ και με συναλλαγές που παραδίδονται φυσικά τις επόμενες ώρες (spot).

4. Η αγορά εξισορρόπησης, στην οποία προσφέρεται ισχύς και ενέργεια για την κάλυψη απαιτήσεων εφεδρείας και αποκλίσεων παραγωγής-ζήτησης του συστήματος.