Η «δημοσιονομική βόμβα» των αναδρομικών

Και οι γιατροί του ΕΣΥ μπήκαν στον χορό διεκδίκησης αναδρομικών που άρχισε μετά τις αποφάσεις τους Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) που «ξηλώνουν» τις μειώσεις στις συντάξεις και την κατάργηση δώρων και επιδομάτων. Αν και πρόκειται για πρωτόδικες αποφάσεις που θα πρέπει να επιβεβαιωθούν στο Εφετείο και πιθανότατα να φτάσουν και σε ανώτατο βαθμό, μπορούν να προκαλέσουν δημοσιονομικό εκτροχιασμό.

Ο νέος δικαστικός κύκλος αφορά αρχικά γιατρούς του ΕΣΥ οι οποίοι είχαν προσφύγει για τον νόμο της κυβέρνησης του 2017, μέσω του οποίου καθορίστηκαν οι αμοιβές των νέων ειδικών μισθολογίων. Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί απόφαση του ΣτΕ το 2015 που είχε κρίνει ότι οι περικοπές στις αποδοχές τους από το 2012 και μετά ήταν αντισυνταγματικές και είχε υποχρεώσει το Δημόσιο να καταβάλει αναδρομικά.

Η σημερινή κυβέρνηση, με νόμο του 2017, καθόρισε νέες αμοιβές στα ειδικά μισθολόγια. Κατά αυτού του νόμου προσέφυγαν γιατροί του ΕΣΥ, υποστηρίζοντας ότι τελικά οι καθαρές αποδοχές τους είναι μικρότερες και δεν εφαρμόζονται στην πράξη οι αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ του 2015. Κάποιες από αυτές τις πρωτόδικες αποφάσεις βλέπουν σιγά-σιγά το φως της δημοσιότητας, κρίνοντας τον νόμο του 2017 αντισυνταγματικό. Στην πράξη, δικαιώνουν τους γιατρούς για το διάστημα 2017-2018 και τους επιδικάζονται ποσά ως αναδρομικά από 19.000 έως και 24.000 ευρώ στον καθέναν, ανάλογα με τον μισθό και την προϋπηρεσία του.

Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, η υπόθεση αναμένεται να αγγίξει και τους συνταξιούχους, όσους συνταξιοδοτήθηκαν από το 2017 και μετά, καθώς το ποσό της σύνταξής τους υπολογίζεται βάσει των συντάξιμων αποδοχών τους από το 2002 έως και τη στιγμή της αποχώρησης. Εάν, λοιπόν, κριθεί τελεσίδικα ότι ο μισθός ήταν μειωμένος αντισυνταγματικά, και η σύνταξη θα είναι αντίστοιχα μειωμένη. Όσο αργότερα από το 2017 βγήκε κάποιος στη σύνταξη, τόσο μεγαλύτερες θα είναι και οι αξιώσεις του. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως εάν τα δικαστήρια διατυπώσουν ανάλογη κρίση και για άλλους κλάδους ειδικών μισθολογίων, τότε ίδιες αξιώσεις μπορούν να εγερθούν και από συνταξιούχους των αντίστοιχων κλάδων.

«Δημοσιονομική βόμβα»

Οι αποφάσεις αυτές έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά υπό αναμονή δικαστικών αποφάσεων, όπως είναι η απόφαση του ΣτΕ για τα δώρα των εν ενεργεία δημοσίων υπαλλήλων, η απόφαση για τον νόμο Κατρούγκαλου, αλλά και η επικείμενη απόφαση για τα αναδρομικά των συντάξεων, που είχε κριθεί από το 2015 ότι κόπηκαν παράνομα.

Πάντως, το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση για την Ελλάδα περιγράφει τις δικαστικές αποφάσεις για τα αναδρομικά ως «δημοσιονομική βόμβα» που θα μπορούσε να επιφέρει εφάπαξ επιβάρυνση 9,5 δισ. ευρώ για τον ελληνικό προϋπολογισμό και επιβαρύνσεις 0,75% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση για πολλά χρόνια.

Ενδεικτικά, το ΔΝΤ τονίζει πως το 2018 μια «απρόσφορη» δικαστική απόφαση που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές των μισθών που επιβλήθηκαν το 2012 σε δημοσίους υπαλλήλους προκάλεσε επιβάρυνση πάνω από 0,4% του ΑΕΠ στον προϋπολογισμό. «Αν μελλοντικές δικαστικές αποφάσεις (μερικές από τις οποίες βρίσκονται υπό έκδοση) επεκταθούν και σε άλλες μεταρρυθμίσεις στις οποίες μπορούν να εφαρμοστούν τα ίδια επιχειρήματα, οι εφάπαξ δαπάνες θα μπορούσαν να είναι σημαντικές» προειδοποιεί το ΔΝΤ.

Στο σημείο αυτό το Ταμείο τονίζει πως ενώ ο αριθμός των συνταξιούχων που είναι επιλέξιμοι για αναδρομικές αποζημιώσεις βάσει της απόφασης του Συμβουλίου του Κράτους του 2015 είναι περιορισμένος, οι συνεχιζόμενες δικαστικές προκλήσεις της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης του 2012 θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην καταβολή αναδρομικών έως 6,4 δισ. ευρώ. Προσθέτει, δε, πως πιθανές δικαστικές αποφάσεις σχετικές με την κατάργηση των επιδομάτων διακοπών στον δημόσιο τομέα θα μπορούσαν να προσθέσουν άλλα 2,6 δισ. ευρώ.

Πώς θα λυθεί ο γρίφος

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε δημοσιονομικό επίπεδο ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς, ώστε τα αναδρομικά να αντιμετωπιστούν ως «εξωγενής και μη προβλέψιμος παράγοντας». Εάν οι δανειστές πουν το «ναι», τότε η δαπάνη που θα προκύψει θα λαμβάνεται μεν υπόψη στο πρωτογενές πλεόνασμα της ΕΛΣΤΑΤ, όχι όμως και στο «μνημονιακό» πλεόνασμα βάσει του οποίου ελέγχεται και το αν η Ελλάδα εκπληρώνει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%. Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί με τη δαπάνη για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αλλά και με τη δαπάνη για την κρίση στο προσφυγικό.

Τα ισοδύναμα μέτρα

Τόσο οι δημόσιοι υπάλληλοι όσο και οι συνταξιούχοι εστιάζουν στην επιστροφή δώρων (Χριστουγέννων και Πάσχα), αλλά και του επιδόματος αδείας. Πρόκειται για ένα δημοσιονομικό κόστος 3-3,4 δισ. ευρώ, που θεωρείται «ασήκωτο» σε μόνιμη βάση. Κατά συνέπεια, η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να βρει ισοδύναμα μέτρα (όπως υπαγορεύει άλλωστε και η Κομισιόν), ώστε να μηδενιστεί το κόστος από την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, εξετάζονται διάφορες λύσεις, όπως η «απορρόφηση» του 13ου και του 14ου μισθού από το ενιαίο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να μην προκύπτει διαφορά στις ετήσιες αποδοχές. Δηλαδή, το ίδιο ποσό, αντί να καταβάλλεται σε 12 μισθούς όπως συμβαίνει σήμερα, θα καταβάλλεται σε 14.