Ο ΦΠΑ μειώθηκε, αλλά όχι για τους… πολλούς - Free Sunday
Ο ΦΠΑ μειώθηκε, αλλά όχι για τους… πολλούς

Ο ΦΠΑ μειώθηκε, αλλά όχι για τους… πολλούς

Η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση ήταν ένα από τα μέτρα υπέρ των… πολλών που προώθησε –λίγο πριν από τις ευρωεκλογές– η κυβέρνηση προκειμένου να κλείσει την ψαλίδα έναντι της ΝΔ, αλλά δεν πέτυχε κανέναν στόχο της. Ούτε την ψαλίδα με τη ΝΔ έκλεισε –καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε με διαφορά 9,3 μονάδων– αλλά ούτε και τους πολλούς… ωφέλησε, καθώς η μείωση δεν κατάφερε να περάσει στην τσέπη του καταναλωτή. Και μπορεί γι’ αυτό να μην έχει άμεση ευθύνη η κυβέρνηση, έχει όμως έμμεση, καθώς δεν υπάρχουν οι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να ελέγξουν την εφαρμογή του μέτρου, ώστε πράγματι να κερδίσουν οι… πολλοί.

Από τις 20 Μαΐου τέθηκε σε εφαρμογή η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση στο 13%, από 24% που ήταν αρχικά (με εξαίρεση τη διάθεση αλκοολούχων και μη αλκοολούχων ποτών, χυμών και ροφημάτων).

Το… κόλπο

Ωστόσο, αν και έχουν περάσει σχεδόν 10 ημέρες από την εφαρμογή του μέτρου, οι καταναλωτές, στις περισσότερες των περιπτώσεων, δεν έχουν δει καμία διαφορά. Τι συνέβη; Κάποιοι επιχειρηματίες αύξησαν τις τιμές ταυτόχρονα με τη μείωση του ΦΠΑ, με αποτέλεσμα το κέρδος να μπει στη δική τους τσέπη. Έτσι, εστιατόρια, ταβέρνες, ταχυφαγεία και άλλες επιχειρήσεις στην εστίαση δεν μείωσαν τις τιμές τους. Σημειωτέον ότι πρόκειται για επιχειρηματίες εκ των οποίων οι περισσότεροι διαμαρτύρονταν ότι ο υψηλός ΦΠΑ είναι πληγή για την κατανάλωση. Πολλοί, μάλιστα, ήταν εκείνοι οι οποίοι έκαναν λόγο για πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα της χώρας μας ως τουριστικού προϊόντος, δεδομένου ότι άλλες χώρες ανταγωνίστριες της Ελλάδας έχουν σημαντικά χαμηλότερο ΦΠΑ.

Αν και έχει γίνει η απαραίτητη προσαρμογή στις ταμειακές μηχανές και στις αποδείξεις έχει περάσει η μείωση του ΦΠΑ στο 13%, η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Οι τιμοκατάλογοι σε εστιατόρια, ταβέρνες και ταχυφαγεία έχουν παραμείνει ίδιοι ως προς τις τελικές τιμές των προϊόντων (δηλαδή προ της μείωσης του ΦΠΑ), γεγονός που σημαίνει ότι κάπου στη μέση «συναντήθηκε» η μείωση του ΦΠΑ με νέες αυξήσεις τιμών κι έτσι οι καταναλωτές πληρώνουν τα ίδια.

Ενδεικτικό είναι ότι μία μερίδα πατάτες σε ταχυφαγείο με τον ΦΠΑ 24% κόστιζε 3 ευρώ. Μετά τη μείωση του ΦΠΑ στο 13%, αν και η τιμή θα έπρεπε να πέσει στα 2,58 ευρώ, παραμένει στα 3 ευρώ. Σε άλλη περίπτωση, το σουβλάκι με πίτα και γύρο κόστιζε 2,90 ευρώ με ΦΠΑ 24%. Μετά τη μείωση του ΦΠΑ, αν και θα έπρεπε να μειωθεί στα 2,64 ευρώ, το σουβλάκι κοστίζει και πάλι 2,90 ευρώ. Σε άλλο κατάστημα, το καλαμάκι σουβλάκι πριν από τη μείωση του ΦΠΑ στο 13% κόστιζε 1,60 ευρώ, τιμή στην οποία και παρέμεινε, ενώ θα έπρεπε να έχει μειωθεί στα 1,47 ευρώ.

Πάντως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλοί επιχειρηματίες είχαν προειδοποιήσει ότι σε περίπτωση μείωσης του ΦΠΑ δεν θα «έριχναν» και τις τιμές, με τη δικαιολογία ότι στο παρελθόν είχαν απορροφήσει τις αυξήσεις του ΦΠΑ, αλλά και κάθε άλλη επιβάρυνση που έχει προκύψει από τη φορολογία, όπως και την αύξηση του κατώτατου μισθού.

Στα σούπερ μάρκετ

Καλύτερη είναι η εικόνα στα σούπερ μάρκετ, όπου η μείωση του ΦΠΑ από το 24% στο 13% οδήγησε σε χαμηλότερες τιμές στο ράφι περίπου κατά 9% για το ένα στα τρία προϊόντα που πωλούνται στα καταστήματα.

Ωστόσο, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση οι καταναλωτές δεν είδαν μεγάλη διαφορά.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), ακόμη κι αν όλα τα σούπερ μάρκετ εφαρμόσουν πιστά τη μείωση, πάλι οι καταναλωτές δεν θα δουν μεγάλες διαφορές στο πορτοφόλι τους, κυρίως γιατί το εκτιμώμενο όφελος είναι μικρό και δεν αφορά σε όλα τα προϊόντα. Όπως προκύπτει από υπολογισμούς του ΙΕΛΚΑ, το οικονομικό όφελος ανά νοικοκυριό ανέρχεται σε 86 ευρώ ανά έτος. Για παράδειγμα, εάν κάποιος έδινε 100 ευρώ στο σούπερ μάρκετ, τώρα θα δίνει 97,5 ευρώ.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου, η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ αφορά περίπου το 15% του αριθμού των ειδών σούπερ μάρκετ, δηλαδή 7.500 προϊόντα. Να σημειωθεί ότι η ανάλυση του ΙΕΛΚΑ βασίζεται στα στοιχεία οικογενειακών προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ και σε συνεντεύξεις με ειδικούς της αγοράς. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της ανάλυσης των οικογενειακών προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ, οι ετήσιες αγορές ανά νοικοκυριό σε είδη διατροφής, μη αλκοολούχα ποτά και αλκοολούχα ποτά (σε όλα τα σημεία πώλησης) ανέρχονται σε 3.668,40 ευρώ.

Στην άσκηση θεωρητικής αντικατάστασης του ΦΠΑ 24% με ΦΠΑ 13% στα προϊόντα που ορίζει ο νόμος 4611/2019, το ποσό αυτό μειώνεται σε 3.582,41 ευρώ, που σημαίνει μείωση 85,99 ευρώ ή 2,34%.

Πρακτικά, τα συγκεκριμένα προϊόντα αντιπροσωπεύουν περίπου το 26% των πωλήσεων του λιανεμπορίου τροφίμων. Όσον αφορά τα σούπερ μάρκετ, η συγκεκριμένη μείωση αφορά κατά μέσο όρο το 15% του αριθμού των ειδών(δηλαδή περίπου 7.500 κωδικοί προϊόντων), μεγέθη που διαφέρουν ανάλογα με την «γκάμα» προϊόντων που παρέχει κάθε κατάστημα.

Οι σημαντικότερες εξοικονομήσεις για τα ελληνικά νοικοκυριά εκτιμάται ότι θα καταγραφούν στα αρτοσκευάσματα, στα αλλαντικά, στα δημητριακά και στα σνακ. Όπως τονίζεται από το ΙΕΛΚΑ, αυτοί οι υπολογισμοί αφορούν το ιδεατό σενάριο της μείωσης των τιμών σε πλήρη αντιστοιχία με τη μείωση του ΦΠΑ, κάτι που, όπως έχει ανακοινωθεί από τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, θα πραγματοποιηθεί, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι θα υλοποιηθεί εξίσου από τη μικρή λιανική.