Δυσοίωνες εκτιμήσεις για τον τουρισμό

Την ανάγκη θωράκισης του ελληνικού τουρισμού σε ένα δυσμενές διεθνές περιβάλλον επισημαίνει το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), τονίζοντας ότι το επιδεινούμενο κλίμα της παγκόσμιας οικονομίας δημιουργεί αβεβαιότητα που μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην καταναλωτική εμπιστοσύνη και να οδηγήσει στη μείωση του τουρισμού. Κι αυτό γιατί η ζήτηση για ταξίδια αναψυχής και τουρισμό εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την οικονομική κατάσταση και τις προοπτικές που διαμορφώνονται για τα εισοδήματα των πολιτών.

Η μείωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης στις κύριες αγορές προέλευσης του εισερχόμενου τουρισμού στη χώρα μας μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των δαπανών τους για διακοπές, με επίπτωση και στην επιλογή τους ως προς τους προορισμούς που θα επιλέξουν. Σε ένα τέτοιο κλίμα δεν θα προκαλέσει έκπληξη να επιβραδυνθεί ή ακόμη και να αντιστραφεί η αυξητική πορεία των τουριστικών μεγεθών του εισερχόμενου τουρισμού προς την Ελλάδα.

Σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις του ΙΝΣΕΤΕ, η μείωση των αφίξεων (-2%), της μέσης κατά κεφαλήν δαπάνης (-4,3%) και των εισπράξεων (-6,2%) από τη Βρετανία το 2018 ίσως να είναι μια πρώτη ένδειξη του πώς η οικονομική αβεβαιότητα, εν προκειμένω λόγω του Brexit, σε συνδυασμό με την ασθενέστερη οικονομική δυνατότητα, στην περίπτωση της Βρετανίας λόγω της υποτίμησης της λίρας, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του τουριστικού ρεύματος και των τουριστικών εισπράξεων.

Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας

Διαρκή στόχο θα πρέπει να αποτελεί η διατήρηση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού και του τουριστικού προϊόντος μας, ώστε να εξακολουθήσει να συνεισφέρει στην οικονομία και στην κοινωνία.

Η ικανοποίηση αυτού του στόχου απαιτεί τη συγκρότηση μιας μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής για την αναβάθμιση και ωρίμανση του τουριστικού προϊόντος της χώρας, τη διαχείριση των προορισμών, ένα μείγμα οικονομικής πολιτικής που δεν θα επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα με υψηλή φορολογία επί των τιμών, τη διαμόρφωση ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος που, κατ’ ελάχιστον, δεν θα είναι εχθρικό προς τις νέες επενδύσεις.

Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, μέσω συντονισμένων ενεργειών ενταγμένων στο ανωτέρω πλαίσιο, όχι μόνο θα βοηθήσει να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από ένα πιθανά δυσμενέστερο διεθνές οικονομικό περιβάλλον αλλά και θα του επιτρέψει να είναι σε ισχυρότερη θέση όταν το περιβάλλον αυτό ανακάμψει.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον στις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι τουρίστες στην Ελλάδα συνέδραμε σημαντικά στην ανάπτυξη του εισερχόμενου τουρισμού από το 2012 και μετά (+94% στις αφίξεις, +56% στα έσοδα), αφού επέτρεψε στους πολίτες τους να κάνουν περισσότερα ταξίδια, συχνά με υψηλότερη δαπάνη.

Η συμβολή του τουρισμού

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία η άμεση (21,6 δισ. ευρώ) και έμμεση (35,6 δισ. ευρώ) συμβολή του τουρισμού ανήλθε στο 30,9% του ΑΕΠ το 2018 έναντι 28% το 2017 (19 δισ. ευρώ άμεση και 31,4 δισ. ευρώ έμμεση συμβολή). Μάλιστα, για κάθε 1 ευρώ τουριστικού εσόδου υπάρχουν μεγάλα πολλαπλασιαστικά οφέλη και το ΑΕΠ της χώρας αυξάνεται κατά 2,65 ευρώ. Κατά συνέπεια κρίνονται απαραίτητες η θωράκιση του ελληνικού τουρισμού και η βελτίωση του τουριστικού προϊόντος, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει στον ανταγωνισμό.

Δυσοίωνες εκτιμήσεις

Μέσα σε αρνητικό διεθνές κλίμα, το ΙΝΣΕΤΕ επισημαίνει ότι οι ευνοϊκές συνθήκες στην παγκόσμια οικονομία δεν προβλέπεται να διατηρηθούν στα ίδια θετικά επίπεδα, με τη διεθνή οικονομία να εισέρχεται σε φάση αβεβαιότητας και επιβράδυνσης, ενδεχομένως και ύφεσης. Οι εκτιμήσεις των οικονομολόγων στις αρχές του 2019 για μια μέτρια επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας φαίνεται να επιβεβαιώνονται.

Η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας και του διεθνούς εμπορίου επιβραδύνθηκε το 2018 στο 3,6% και στο 3,8% αντίστοιχα, από 3,8% και 5,2% αντίστοιχα το 2017, και αναμένεται να επιβραδυνθεί περισσότερο, στο 3,3% και 3,4% αντίστοιχα, το 2019. Η επιβράδυνση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις προηγμένες οικονομίες και στους μειωμένους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ε.Ε. των «27» και ειδικότερα στην Ευρωζώνη, καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ιαπωνία, στην Κίνα και στον Καναδά. Αντίθετα, στις ΗΠΑ η αύξηση του ΑΕΠ επιταχύνθηκε.

Οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες για την Ευρωζώνη, τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, που προβλέπεται να αυξηθεί φέτος κατά 1,2%. Η Γερμανία, η οικονομική δύναμη της Ευρώπης, έχει πληγεί σοβαρά από την εξασθένηση της κινεζικής ζήτησης, τους εμπορικούς δασμούς και τη διακοπή της παραγωγής αυτοκινήτων λόγω νέων προδιαγραφών εκπομπών ρύπων. Φέτος η οικονομία της Γερμανίας προβλέπεται να αυξηθεί κατά 0,5%, με βραδύτερο ρυθμό απ’ ό,τι το Ηνωμένο Βασίλειο (1,3%).

Η Ιταλία βρίσκεται στην τρίτη ύφεση σε δέκα χρόνια και η ιταλική ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει στάσιμη φέτος (0,1%), καθιστώντας την έναν από τους πιο αδύναμους κρίκους στον βιομηχανικό κόσμο. Η Ιταλία αντιμετωπίζει συνεχιζόμενη ανησυχία για την υγεία των τραπεζών της, οι οποίες είναι εκτεθειμένες στο χρέος της ιταλικής κυβέρνησης και μια αγορά κατοικιών που δεν έχει ακόμη ανακάμψει από την οικονομική κρίση. Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας, ειδικά για τους νέους, καταδεικνύουν τα βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η γειτονική χώρα.

Ο εμπορικός πόλεμος που απειλείται θα έχει αναπόφευκτα σημαντικό αρνητικό αναπτυξιακό αποτέλεσμα τόσο για τις ΗΠΑ και την Κίνα όσο και για την παγκόσμια οικονομία και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Το ευνοϊκό σενάριο –που δεν φαίνεται σήμερα να έχει μεγάλη πιθανότητα να επικρατήσει– μπορεί να είναι μια επιτυχής επιτάχυνση της διαδικασίας προσαρμογής της Κίνας στη νέα πραγματικότητα και τελικά η έγκαιρη κατάργηση της πολιτικής προστατευτισμού που οδηγεί σε σημαντική διαταραχή της παγκόσμιας ανάπτυξης και του ελεύθερου διεθνούς εμπορίου. Το δυσμενές σενάριο είναι μια επικίνδυνη κλιμάκωση του διεθνούς εμπορικού πολέμου, με το παράδειγμα των ΗΠΑ να ακολουθείται από πολλές άλλες χώρες στον κόσμο, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες.