Μετά τις εκλογές φεύγουν τα capital controls

Τέσσερα χρόνια capital controls συμπληρώθηκαν φέτος, παρά τις αρχικές διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι δεν θα διαρκούσαν πολύ. Τελικά η πλήρης άρση τους αναμένεται μετά τις εκλογές, πιθανότατα τον Σεπτέμβριο, εφόσον συμφωνήσει η Τράπεζα της Ελλάδος και στη συνέχεια ανάψει το πράσινο φως από τους Θεσμούς και κυρίως την ΕΚΤ, καθώς ήταν κι εκείνη που τα επέβαλε.

Αν και οι κεφαλαιακοί έλεγχοι (capital controls) παραμένουν μέχρι σήμερα, από την 1η Οκτωβρίου 2018 έχουν καταργηθεί οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων στο εσωτερικό και πλέον μπορεί οποιοσδήποτε να κάνει ελεύθερα αναλήψεις χωρίς περιορισμό ποσού. Ωστόσο, με το τελευταίο βήμα που αναμένεται θα καταργηθούν οι υφιστάμενοι περιορισμοί στην αποστολή εμβασμάτων για εμπορικούς ή άλλους σκοπούς και στις αναλήψεις μετρητών στο εξωτερικό, αλλά και οι όποιες εξαιρέσεις παραμένουν στις συναλλαγές μέσω διαδικτύου.

Το σήμα για την πλήρη άρση των capital controls έδωσε ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας, όταν δήλωσε πρόσφατα στο Reuters: «είμαστε σε καλό δρόμο για την πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων φέτος».

Έτοιμο το χρονοδιάγραμμα

Σε αυτό το πλαίσιο οι τράπεζες έχουν ήδη χαράξει το χρονοδιάγραμμα που θα οδηγήσει στην πλήρη άρση των κεφαλαιακών ελέγχων. Αν και η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες στις 7 Ιουλίου καθυστέρησε την εφαρμογή του σχεδίου, οι αποφάσεις έχουν ληφθεί έπειτα από διεργασίες μεταξύ της Τράπεζας της Ελλάδος και των διοικήσεων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών.

Η νέα χαλάρωση θα προβλέπει τη διεύρυνση των ορίων για τα εμβάσματα ιδιωτών σε 6.000 ευρώ το δίμηνο από 4.000 ευρώ που ισχύει στην παρούσα φάση.

Η αρχή του… κακού

Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι καθιερώθηκαν στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 2015, όταν η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ–ΑΝΕΛ, που προέκυψε από τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015, έφτασε στο τέλος της περιόδου παράτασης του ελληνικού προγράμματος διάσωσης, χωρίς να έχει έρθει σε συμφωνία για περαιτέρω επέκταση με τους πιστωτές της χώρας. Ως αποτέλεσμα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να μην αυξηθεί περαιτέρω το επίπεδο του δανεισμού των ελληνικών τραπεζών από τον Έκτακτο Μηχανισμό Παροχής Ρευστότητας (ELA), το οποίο είχε προσεγγίσει ήδη τα 90 δισ. ευρώ.

Κατόπιν αυτού, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να κλείσει άμεσα τις ελληνικές τράπεζες για τρεις εβδομάδες (από τη Δευτέρα 29 Ιουνίου 2015 που έκλεισαν, οι τράπεζες άνοιξαν ξανά στις 20 Ιουλίου), ενώ εφαρμόστηκαν έλεγχοι στα τραπεζικά εμβάσματα από ελληνικές τράπεζες σε ξένες τράπεζες και τα όρια για αναλήψεις μετρητών περιορίστηκαν σε μόλις 60 ευρώ ανά ημέρα προκειμένου να αποφευχθεί μια ανεξέλεγκτη «αιμορραγία» καταθέσεων και μια πλήρης κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Τα προβλήματα που δημιούργησαν τα capital controls στη χώρα ήταν δραματικά. Οι τράπεζες βρέθηκαν σε επίπεδο αξιολόγησης πολύ κάτω της επενδυτικής βαθμίδας και με σημαντικό κεφαλαιακό πρόβλημα, με αποτέλεσμα να προχωρήσουν σε ακόμα μία ανακεφαλαιοποίηση. Υπήρξε διαρκής αρνητικός ρυθμός πιστωτικής επέκτασης, με τελικό αποτέλεσμα την εξαιρετικά περιορισμένη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Τα «κόκκινα» δάνεια αυξήθηκαν και χρειάστηκαν προγράμματα εξυγίανσης για τη βελτίωση των ισολογισμών τους.

Η θέση των επιχειρηματιών

Την πλήρη άρση των capital controls ζητούν οι επιχειρηματίες, με τον πρόεδρο της ΕΣΕΕ Βασίλη Κορκίδη να τονίζει ότι «η πλήρης άρση των κεφαλαιακών περιορισμών θα πρέπει να μπει στο επίκεντρο των μέτρων χαλάρωσης τον Σεπτέμβριο, που θα εξετάσει η επόμενη κυβέρνηση, η οποία θα συγκροτηθεί μετά τις εθνικές εκλογές ‪της 7ης Ιουλίου 2019».

Ο ίδιος σημείωσε ακόμη ότι η μειωμένη ρευστότητα, το αυξημένο κόστος, αλλά και η γραφειοκρατική διαδικασία στην οποία υποβάλλονται οι ελληνικές επιχειρήσεις προκειμένου να πραγματοποιήσουν εισαγωγές προϊόντων ή πρώτων υλών είναι οι βασικές επιπτώσεις των capital controls, που συμπληρώνουν τέσσερα χρόνια από την επιβολή τους.

Τι ισχύει σήμερα

Από την 1η Οκτωβρίου του 2018 επιτρέπονται χωρίς κανέναν περιορισμό:

— Αναλήψεις μετρητών από κατάστημα ή από ATM από τις τράπεζες στην Ελλάδα. Στις αναλήψεις περιλαμβάνονται και αυτές που γίνονται με χρήση πιστωτικών και προπληρωμένων καρτών που έχουν εκδοθεί από τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα.

— Αναλήψεις μετρητών σε ξένο νόμισμα από τράπεζες στην Ελλάδα.

— Αναλήψεις μετρητών από τράπεζες στο εξωτερικό, με χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες κάρτες που έχουν εκδοθεί από τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα. Για τις αναλήψεις αυτές, ωστόσο, υπάρχει όριο μέχρι 5.000 ευρώ (σε ευρώ ή ισόποσο σε ξένο νόμισμα) ανά ημερολογιακό μήνα, ανά καταθέτη (Customer ID) και ανά τράπεζα.

— Η κατάθεση τραπεζικών και ιδιωτικών επιταγών σε πίστωση τραπεζικού λογαριασμού, όπως και η εξόφληση επιταγών με μετρητά.

— Η χρήση πιστωτικών, χρεωστικών και προπληρωμένων καρτών για αγορές αγαθών και υπηρεσιών εντός Ελλάδος. Απαγορεύεται, ωστόσο, η χρήση πιστωτικών, χρεωστικών και προπληρωμένων καρτών (από τράπεζες και ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος που λειτουργούν στην Ελλάδα) για αγορές αγαθών και υπηρεσιών εντός Ελλάδος, εάν οι επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Ελλάδα έχουν εγκαταστήσει τερματικό αποδοχής καρτών πληρωμών (POS) από τράπεζα του εξωτερικού και η εκκαθάριση των συναλλαγών καρτών γίνεται σε λογαριασμό που τηρούν σε τράπεζα του εξωτερικού.

— Η χρήση πιστωτικής, χρεωστικής ή προπληρωμένης κάρτας από κάτοχό τους που βρίσκεται στο εξωτερικό για αγορές στο εξωτερικό.