Τα τρία σενάρια για οικονομία και ανεργία με κορονοϊό

Δυσοίωνες είναι οι προοπτικές για την οικονομία και την απασχόληση την εποχή του κορονοϊού, ενώ υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για το εάν οι επιπτώσεις της κρίσης στην αγορά εργασίας θα είναι παροδικές ή μόνιμες.

Τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύτηκαν δύο διαφορετικές έρευνες [η πρώτη της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) και η δεύτερη της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ)], όπου περιγράφονται με ιδιαίτερα μελανά χρώματα οι επιπτώσεις του κορονοϊού στην ελληνική οικονομία. Από τη μία πλευρά, λοιπόν, το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ παρουσιάζει τρία σενάρια, όπου η μείωση του ΑΕΠ το 2020 κυμαίνεται από 4% έως 10% και η ανεργία διαμορφώνεται από 19,2% έως 21,6%.

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, υπάρχει κίνδυνος απώλειας 250.000 θέσεων απασχόλησης το επόμενο διάστημα στον συγκεκριμένο κλάδο.

Τα τρία σενάρια

Οι εκτιμήσεις του ΙΝΕ ΓΣΕΕ λαμβάνουν υπόψη τρία σενάρια. Πιο αναλυτικά, στο πρώτο σενάριο εκτιμάται ποια θα είναι η εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας αν το ΑΕΠ μειωθεί κατά 4% (ευνοϊκό), στο δεύτερο σενάριο κατά 7% (ενδιάμεσο) και στο τρίτο σενάριο κατά 10% (απαισιόδοξο). Στο ευνοϊκό σενάριο το ποσοστό ανεργίας θα αυξηθεί κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, φτάνοντας στο 19,2%, στο ενδιάμεσο σενάριο το ποσοστό ανεργίας θα ανέλθει στο 20,3% και στο απαισιόδοξο σενάριο το ποσοστό ανεργίας εκτιμάται ότι θα φτάσει στο 21,6%.

Σύμφωνα με την έρευνα του Ινστιτούτου, η χρονική διάρκεια της ύφεσης και η προοπτική εγκλωβισμού της οικονομίας σε μια νέα φάση στασιμότητας θα καθορίσουν τις πιθανές επιπτώσεις α) στον όγκο της απασχόλησης και στην αύξηση της υποαπασχόλησης, β) στους μισθούς και στο σύστημα προστασίας των εργαζομένων από συλλογικές και κλαδικές συμβάσεις εργασίας και γ) στις συνθήκες εργασίας των πιο ευάλωτων ομάδων εργαζομένων χαμηλής ειδίκευσης, εκείνων που εργάζονται με μη τυπικές μορφές απασχόλησης, των νέων και των γυναικών.

Όπως εξηγεί το ΙΝΕ ΓΣΕΕ, βασικός λόγος για τον αρνητικό αντίκτυπο της πανδημίας στην αγορά εργασίας είναι ότι η μεγαλύτερη συγκέντρωση μισθωτών παρουσιάζεται στον τομέα των υπηρεσιών. Μια σημαντική μείωση της απασχόλησης στον κλάδο του εμπορίου, της εστίασης, της παροχής καταλύματος, της αποθήκευσης και των μεταφορών δύσκολα μπορεί να αντισταθμιστεί με αύξηση της απασχόλησης σε άλλους κλάδους της οικονομίας, σημειώνει.

Τονίζει επίσης ότι οι πρώτες ενδείξεις στην αγορά εργασίας αναδεικνύουν την άμεση ανάγκη ρεαλιστικού σχεδιασμού, λήψης δραστικών μέτρων και υλοποίησης αποτελεσματικών παρεμβάσεων για να περιοριστούν οι αποσταθεροποιητικές συνέπειες που αναμφίβολα θα έχει στην οικονομία και στην αγορά εργασίας η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης.

Λουκέτα και ανεργία

Σοβαρά είναι όμως τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, ενώ δεν είναι λίγες εκείνες που κινδυνεύουν με… λουκέτο.

Το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ επισημαίνει δύο στοιχεία ως τα πιο σημαντικά σχετικά με τη λειτουργία του εν λόγω κλάδου μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Το πρώτο αναδεικνύει την έλλειψη ρευστότητας ως το σημαντικότερο πρόβλημα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι 8 στις 10 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Το δεύτερο ζήτημα, που συνδέεται σε έναν βαθμό με την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος ρευστότητας, αφορά τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Από τα ευρήματα της έρευνας προέκυψε πως 1 στις 7 επιχειρήσεις ενδέχεται να διακόψει τη δραστηριότητά της το επόμενο διάστημα.

Τα δύο αυτά στοιχεία καταδεικνύουν τις σοβαρές συνέπειες της υγειονομικής κρίσης στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις και, όπως είναι αναμενόμενο, επηρεάζουν και την αγορά εργασίας, που φαίνεται πως αλλάζει δραματικά. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι:

• 8 στις 10 (77,7%) επιχειρήσεις που ανέστειλαν μερικώς ή πλήρως τη δραστηριότητά τους προχώρησαν σε αναστολή συμβάσεων εργασίας.
• 1 στις 8 (13,3%) επιχειρήσεις υιοθέτησε καθεστώς τηλεργασίας για το προσωπικό της.
• 2 στις 10 (19,9%) επιχειρήσεις που δεν ανέστειλαν τη λειτουργία τους μείωσαν το προσωπικό τους, ενώ μόλις 3 στις 100 (3,2%) το αύξησαν.
• 1 στις 8 (12,7%) του συνόλου των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων ενδέχεται να μειώσει το προσωπικό της μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων.

Περιορισμός δημιουργίας θέσεων εργασίας

Μια επιπλέον αρνητική διάσταση είναι ο περιορισμός δημιουργίας θέσεων εργασίας. Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, μόλις 3 στις 100 (3,4%) μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δήλωσαν ότι θα προχωρήσουν σε προσλήψεις προσωπικού το επόμενο διάστημα. Το στοιχείο αυτό, που ακολουθεί τη συμπεριφορά που ήδη έχει εκδηλωθεί, δημιουργεί υπαρκτό κίνδυνο περαιτέρω αύξησης της ανεργίας, εάν αναλογιστούμε ότι το χρονικό διάστημα Μαρτίου-Αυγούστου κατά τα τελευταία τρία τουλάχιστον χρόνια ήταν το καλύτερο για την απασχόληση. Κατά μέσο όρο το διάστημα αυτό δημιουργούνται επιπλέον 270.000 θέσεις εργασίας κυρίως λόγω του τουρισμού.

Το ενδεχόμενο, λοιπόν, εκτίναξης της ανεργίας σε ποσοστά αντίστοιχα με εκείνα που είχαν καταγραφεί κατά την πιο βαθιά περίοδο της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, και μάλιστα σε πολύ σύντομο χρόνο, είναι πολύ πιθανό.