Στροφή στις πράσινες επενδύσεις

Μετά και την κρίση του κορονοϊού, η στροφή της Ε.Ε. στην κυκλική οικονομία, μέσω της χρηματοδότησης πράσινων επενδύσεων, είναι ακόμη πιο μεγάλη, ενώ τα κεφάλαια που αναμένεται να εισρεύσουν, σταδιακά από το 2021, στην ελληνική οικονομία, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και του ΕΣΠΑ, κινητοποιούν ακόμη περισσότερο το εγχώριο επιχειρείν.

Αυτό είναι το υπόβαθρο, όπως περιγράφεται από αναλυτές, στο οποίο στηρίζουν τα σχέδιά τους οι περισσότεροι Έλληνες επιχειρηματίες. Χαρακτηριστικά είναι όσα επισήμανε κατά την πρόσφατη ετήσια γενική συνέλευση μετόχων ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Γιώργος Περιστέρης, ο οποίος, αναφερόμενος στις επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης, τόνισε ότι θα μοιάζουν με ένα τίποτα σε σχέση με αυτές που θα μπορούσε να προκαλέσει η κλιματική αλλαγή, εάν δεν ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπισή της. Στο πλαίσιο αυτό, ο περιορισμός των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω της στροφής στην καθαρή ενέργεια, της χρήσης της ενέργειας στην ηλεκτροκίνηση και στη θέρμανση και ψύξη των κτιρίων θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως είπε ο κ. Περιστέρης.

Ο εισηγμένος κατασκευαστικός και ενεργειακός όμιλος επενδύει εδώ και πολλά χρόνια στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), ενώ σε πρώτη προτεραιότητα στην επενδυτική ατζέντα του βρίσκονται τα έργα της αντλησοταμίευσης, ενός συνδυασμού κατασκευής φραγμάτων με υψομετρική διαφορά και χρήσης αιολικής ενέργειας, που επιτρέπει την αποθήκευση ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα.

Η «Πράσινη Συμφωνία»

Άλλωστε, με βάση την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal), η Ευρώπη θα πρέπει να έχει μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, ενώ έως το 2030 οι ΑΠΕ θα πρέπει να καταλαμβάνουν μερίδιο 32% του συνολικού ενεργειακού μείγματος των ευρωπαϊκών κρατών-μελών. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του 2030, απαιτούνται επιπρόσθετα κεφάλαια 260 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Στην Ελλάδα, στους τομείς που θα μπορούσαν να βρεθούν στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος ανήκουν, εκτός από τις ΑΠΕ, η διαχείριση απορριμμάτων, όπου έως το 2021 προωθούνται έργα της τάξεως των τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ, όπως και οι εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης ιδιωτικών και δημόσιων κτιρίων μέσω εγκατάστασης μονάδων συμπαραγωγής ηλεκτρισμού-θερμότητας και δράσεων αξιοποίησης ΑΠΕ. Ψηλά στην ατζέντα βρίσκονται και οι δημόσιες υποδομές, αλλά και η ηλεκτροκίνηση.

Η απολιγνιτοποίηση

Εν τω μεταξύ, με γοργούς ρυθμούς η ΔΕΗ προχωρά στην απολιγνιτοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, ενώ ταυτόχρονα έχουν αρχίσει οι διαγωνισμοί της θυγατρικής «ΔEH Ανανεώσιμες» τόσο για το μεγάλο επενδυτικό σχέδιο του φωτοβολταϊκού των 230 MW στην Κοζάνη όσο και για τον στόχο που έχει θέσει η εταιρεία των τουλάχιστον 2 GW σε ΑΠΕ για την προσεχή τριετία.

Οι κινήσεις αυτές, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, διευκολύνουν σημαντικά και τον ιδιωτικό τομέα ως προς τον προγραμματισμό και τη δρομολόγηση και δικών τους επενδύσεων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στην πράσινη ενέργεια, με αποτέλεσμα την επίτευξη του μεγάλου στόχου για το 2030, που είναι το 65,7% της ηλεκτροδότησης να προέρχεται από ΑΠΕ.

Το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης, που είναι η μετάβαση από τη λιγνιτική εποχή σε εκείνη της πράσινης ενέργειας, μοιάζει υλοποιήσιμο, καθώς σχεδόν έναν χρόνο μετά τις πρώτες ανακοινώσεις του πρωθυπουργού για σβήσιμο των λιγνιτικών μονάδων έως το 2028, με τη συντριπτική πλειονότητα το 2023, το master plan για την αναγέννηση των περιοχών της Δ. Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης θα είναι έτοιμο στο τέλος του καλοκαιριού.

Ήδη φέτος παύουν να λειτουργούν οι μονάδες του ΑΗΣ Αμυνταίου, το 2021 θα κλείσουν οι δύο μονάδες της Καρδιάς, το 2022 η Μεγαλόπολη 3 και οι τέσσερις από τις πέντε μονάδες του Αγίου Δημητρίου. Την ίδια χρονιά θα τεθεί σε λειτουργία η Πτολεμαΐδα 5, η οποία θα πάψει να είναι λιγνιτική το 2028. Το 2023 θα κλείσουν και οι μονάδες της Μεγαλόπολης 4, της Μελίτης και του Αγίου Δημητρίου 5.

Κομβικός ο ρόλος των EBRD, ΕΤΕπ

Ωστόσο, στην τιτάνια προσπάθεια της κυβέρνησης για στροφή στην πράσινη ενέργεια κομβικός είναι ο ρόλος και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Ειδικότερα, η ΕΤΕπ, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (EFSI), έχει κινητοποιήσει κεφάλαια 514 δισ. ευρώ από τον Ιούλιο του 2015, έχοντας εκπληρώσει χρονικά τον στόχο της εν λόγω πρωτοβουλίας περίπου έξι μήνες νωρίτερα.

Παράλληλα, η EBRD, που έχει χρηματοδοτήσει σημαντικό αριθμό έργων αναβάθμισης κτιρίων στην Ελλάδα, γνωστοποίησε πρόσφατα ότι μέχρι το 2025 το ήμισυ των ετήσιων επενδύσεών της θα κατευθύνεται σε έργα πράσινης ανάπτυξης, με το νέο αυτό επενδυτικό σχέδιο της τράπεζας να προγραμματίζεται να εγκριθεί στην προγραμματισμένη για τον Οκτώβριο ετήσια γενική συνέλευση μετόχων.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι ελληνικές εταιρείες προχωρούν στις αναγκαίες προσαρμογές των δομών τους και καταρτίζουν επιχειρηματικά πλάνα, προκειμένου να είναι σε πλήρη ετοιμότητα για να αξιοποιήσουν τις νέες ευκαιρίες που δημιουργούνται. Μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα η EBRD έχει συμμετάσχει κοινοπρακτικά με άλλες εταιρείες στην υλοποίηση έργων ανάπλασης και αναβάθμισης κτιρίων. Ένα από τα πιο πρόσφατα περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση των εργασιών αναβάθμισης του Πύργου Πειραιά, έργο προϋπολογισμού 50 εκατ. ευρώ, που θα υλοποιήσουν οι εταιρείες Dimand και Prodea Investment. Συμμετέχει κοινοπρακτικά με την Dimand και την Grivalia και στην υλοποίηση επενδυτικού σχεδίου της τάξεως των 250 εκατ. ευρώ για την ανάπλαση των πρώην εγκαταστάσεων της καπνοβιομηχανίας «Παπαστράτος» στην περιοχή του Αγίου Διονυσίου στον Πειραιά.

Οι ξένοι όμιλοι στην Ελλάδα

Χαρτοφυλάκια καθαρής ενέργειας από ΑΠΕ διαθέτουν ήδη στην Ελλάδα και αναμένεται να τα αναπτύξουν πολλοί ξένοι όμιλοι. Μάλιστα, η γαλλική EDF και η Τotal Eren εξασφάλισαν στον σχετικό διαγωνισμό έξτρα 42 MW και 70 MW φωτοβολταϊκών αντίστοιχα. Άλλωστε, σύμφωνα με όσα ανέφερε πρόσφατα ο γενικός διευθυντής Εταιρικής και Επενδυτικής Τραπεζικής της Εθνικής Τράπεζας, Βασίλης Καραμούζης, σε διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε η Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας, οι ΑΠΕ αποδείχθηκαν ανθεκτικές στην κρίση. Όπως σημείωσε, δεν βλέπει διακοπή στη ροή χρηματοδότησης προς τις συγκεκριμένες επενδύσεις, επισημαίνοντας μάλιστα ότι υπάρχει ενδιαφέρον για εξαγορές αδειών ώριμων έργων από Έλληνες και ξένους παίκτες.

Τα ευρωπαϊκά projects ελληνικού ενδιαφέροντος

Στον προκαταρκτικό κατάλογο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των Διαχειριστών Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E), ανάμεσα στα 174 ευρωπαϊκά έργα, περιλαμβάνονται και άλλα επτά projects ελληνικού ενδιαφέροντος που αφορούν ηλεκτρικές διασυνδέσεις, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την ανάπτυξη των ΑΠΕ, όπως δύο έργα για τη διασύνδεση της χώρας μας με την Αίγυπτο: το Greece Africa PowerInterconnector, του ομίλου Eunice, με πόντιση καλωδίου που θα συνδέει το λιμάνι της Μάρσα Ματρούχ με τον Αθερινόλακκο της Κρήτης, και το δεύτερο από την εταιρεία Elica.

Επίσης, περιλαμβάνονται δύο έργα που ήταν ενταγμένα και στο προηγούμενο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του ENTSO-E, του 2018. Πρόκειται για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Λιβύης (Λινοπεράματα-Τομπρούκ) και το project Southern Aegean Interconnector, που περιλαμβάνει την εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε 23 βραχονησίδες του Αιγαίου και τη διασύνδεσή τους με την Κω, την Κρήτη και την Αττική. Τη λίστα συμπληρώνουν τα δύο έργα της διασύνδεσης της Κρήτης του ΑΔΜΗΕ, η διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας και ο EuroAsia Interconnector.

Ηλεκτροκίνηση

Με κίνητρα και επιδοτήσεις ευελπιστεί η κυβέρνηση να καταστήσει τη χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων ελκυστική. Μάλιστα, στόχος είναι το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», που περιλαμβάνει επιδοτήσεις για την αγορά 11.700 ηλεκτρικών οχημάτων και δικύκλων, καθώς και 1.000 φορτιστών, να βγει στον «αέρα» πριν από το τέλος Ιουλίου.

Μεταξύ άλλων, το υπουργείο Περιβάλλοντος επιδοτεί με 500 ευρώ την αγορά από πολίτες έξυπνων οικιακών φορτιστών, ενώ παρέχει και σημαντικά φορολογικά κίνητρα για εταιρείες για την εγκατάσταση φορτιστών, μέσω παροχής έκπτωσης δαπάνης. Επίσης, το κόστος φόρτισης για τους εταιρικούς στόλους θεωρείται έξοδο και στο πλαίσιο αυτό θα μειώνεται ο φόρος που καταβάλλει η εταιρεία.

Στοίχημα, η αποθήκευση ενέργειας

Η στροφή στις ΑΠΕ δεν είναι το μοναδικό στοίχημα. Ιδιαίτερη σημασία έχει το πώς θα αποθηκεύεται η ενέργεια που παράγεται, ώστε να μη χάνεται.

Καθώς το μερίδιο των ΑΠΕ αυξάνεται στο ευρωπαϊκό ενεργειακό χαρτοφυλάκιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε μια σημαντική απόφαση και προτείνει καλύτερους τρόπους αποθήκευσης, όπως η χρήση υδρογόνου ή οικιακών μπαταριών.

«Η αποθήκευση ενέργειας θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη μετάβαση σε μια οικονομία απαλλαγμένη από τα ορυκτά καύσιμα, βασισμένη σε ΑΠΕ. Καθώς το ρεύμα από αιολικές και ηλιακές μονάδες δεν είναι πάντα άμεσα διαθέσιμο στις αναγκαίες ποσότητες, θα χρειαστεί να αποθηκεύουμε περισσότερη ενέργεια. Εκτός από τις τεχνολογίες που ήδη γνωρίζουμε ότι λειτουργούν καλά, όπως η αντλητική αποθήκευση υδροηλεκτρικής ενέργειας, σημαντικό ρόλο στο μέλλον θα παίξουν οι νέες τεχνολογίες μπαταριών, η αποθήκευση θερμικής ενέργειας και το πράσινο υδρογόνο. Οι τεχνολογίες αυτές πρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά, ώστε να εξασφαλιστεί σταθερή παροχή ενέργειας για τους Ευρωπαίους πολίτες» δήλωσε η Claudia Gamon, εισηγήτρια της σχετικής έκθεσης.

Πράσινο υδρογόνο

Το Κοινοβούλιο καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη να άρουν τους ρυθμιστικούς φραγμούς που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας, όπως η διπλή φορολόγηση ή τα προβλήματα με τους κώδικες δικτύου της Ε.Ε. Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, θα πρέπει επίσης να αναθεωρηθούν τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τομέα της ενέργειας, ώστε να βελτιωθούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας για όσους επιθυμούν να αναπτύξουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης.

Οι ευρωβουλευτές επισημαίνουν ακόμη τις δυνατότητες που παρέχει το υδρογόνο που παράγεται από ΑΠΕ (το λεγόμενο «πράσινο υδρογόνο») και καλούν την Επιτροπή να συνεχίσει να στηρίζει την έρευνα και την ανάπτυξη του τομέα αυτού της οικονομίας. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενδεχόμενα μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση του κόστους του πράσινου υδρογόνου και να το καταστήσουν οικονομικά βιώσιμο. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να αξιολογήσει αν είναι δυνατή η μετατροπή των υποδομών φυσικού αερίου για τη μεταφορά υδρογόνου, καθώς η χρήση του φυσικού αερίου αποτελεί απλώς μεταβατικό στάδιο και θα πρέπει να μειωθεί σταδιακά.