Οι… γκρίζες ζώνες στη Δεύτερη Ευκαιρία

«Δεύτερη Ευκαιρία» είναι το όνομα που έχει δώσει η κυβέρνηση στον νέο πτωχευτικό κώδικα. Τα επιχειρήματα υπέρ και κατά είναι πολλά και αντίστοιχες είναι και οι αντιδράσεις.

Από τη μια πλευρά, η κυβέρνηση κάνει λόγο για σπουδαία μεταρρύθμιση που θα λύσει τον γόρδιο δεσμό του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα και, από την άλλη πλευρά, η αντιπολίτευση κάνει λόγο για κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων και απώλειες θέσεων εργασίας. Την ίδια στιγμή, ενστάσεις εκφράζουν και οι τράπεζες. Και κάπου εκεί στη μέση είναι οι ιδιώτες –επιχειρήσεις και νοικοκυριά–, που ανησυχούν για το ενδεχόμενο να μείνουν στον δρόμο.

Η δεκαετής οικονομική κρίση έχει αφήσει πίσω της πολλά «θύματα», χιλιάδες λουκέτα, χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας, δεκάδες ανθρώπους χωρίς σπίτι… Με τον νέο πτωχευτικό κώδικα είναι ορατός ο κίνδυνος να επιδεινωθεί η κατάσταση, καθώς στα λουκέτα της οικονομικής κρίσης θα προστεθούν και τα λουκέτα λόγω του κορονοϊού.

Σημειωτέον, δε, ότι σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση της ΓΣΕΕ για την Ελληνική Οικονομία και την Απασχόληση ένας στους οκτώ Έλληνες ζει με 200 ευρώ τον μήνα. Μάλιστα, κατά το β΄ τρίμηνο του 2020 το ποσοστό των απασχολουμένων που λάμβαναν από 0 έως 200 ευρώ τον μήνα δωδεκαπλασιάστηκε.

Ενοικιαστής στο… σπίτι σου

Μεταξύ άλλων, ο πτωχευτικός κώδικας καθιερώνει και την πτώχευση ενός φυσικού προσώπου που δεν πληρώνει το 40% των ληξιπρόθεσμων οφειλών του για ένα εξάμηνο και η συνολική του οφειλή ξεπερνά τα 30.000 ευρώ. Εκτός του ότι με την πτώχευση όλα τα περιουσιακά στοιχεία του… πτωχευμένου οφειλέτη περνάνε σε πιστωτές, τράπεζες, funds κ.λπ., ο ίδιος και η οικογένειά του θα ζουν στο εξής με τις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης», δηλαδή 621 ευρώ τον μήνα. Επίσης, θα μπορεί να μείνει ως ενοικιαστής στο σπίτι του, αλλά αν δεν καταβάλει τρία συνεχόμενα ενοίκια, η τράπεζα θα μπορεί να καταγγείλει τη σύμβαση και να βγάλει το σπίτι σε πλειστηριασμό.

Ωστόσο, έπειτα από 12 έτη και σε περίπτωση που ο ιδιώτης που έχει ενταχθεί στον πτωχευτικό κώδικα είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του και εξακολουθεί να διαμένει στο σπίτι του, μπορεί να το αγοράσει. Τα ποσά όμως που θα έχει καταβάλει αυτά τα 12 έτη, αλλά και όσα είχε καταβάλει αρχικά για το δάνειο, δεν προσμετρούνται. Στην περίπτωση, μάλιστα, που ο πτωχευμένος οφειλέτης δεν μπορεί να επαναγοράσει το ακίνητο, το… χάνει.

Το καθεστώς για τις επιχειρήσεις

Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τις επιχειρήσεις. Τα σημεία-παγίδες στον νέο πτωχευτικό κώδικα έχει αναλύσει και η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) σε αναλυτικό υπόμνημα που έχει καταθέσει στη Βουλή.

Ειδικότερα, ως προς την πτωχευτική διαδικασία, η ΕΣΕΕ επισημαίνει:

• Το κριτήριο της τεκμαιρόμενης παύσης πληρωμών του 40% των οφειλών σε διάστημα έξι μηνών, που είναι μεγαλύτερο των 30.000 ευρώ, ενδέχεται να ανοίξει τον δρόμο για μαζική κήρυξη πτωχεύσεων, ακόμη και για εκείνους τους οφειλέτες που δεν έχουν στην πραγματικότητα υπεισέλθει σε πραγματική και ουσιαστική παύση πληρωμών.
• Σημαντικό τμήμα των εισοδημάτων του επιχειρηματία μετά την κήρυξη της πτώχευσης θα συνυπολογίζεται πλέον στην πτωχευτική περιουσία. Με αυτόν τον τρόπο η «δεύτερη ευκαιρία» μειώνεται ως προς το εύρος της και μοιάζει πιο πολύ με δεύτερη ευκαιρία της πτώχευσης παρά του πτωχού.
• Προβλέπεται απαλλαγή του μη δόλιου πτωχού τρία χρόνια μετά την απόφαση πτώχευσης, ακόμα και γι’ αυτούς που έχουν παγιδευτεί επί πολλά χρόνια σε ατέρμονες παλιές πτωχεύσεις. Μετά από 10 χρόνια κρίσης και πανδημίας, τα τρία χρόνια κρίνονται πολλά στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η ελληνική οικονομία. Θα πρέπει να ισχύσει το ένα έτος, που είναι και ο προβλεπόμενος χρόνος για τον οφειλέτη που εισφέρει περιουσία στην πτώχευση.

Τι ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο

Για την ιστορία, επισημαίνεται ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο, που θεωρείται ότι έχει από τα ευνοϊκότερα πτωχευτικά δίκαια, υπάρχει ειδική πρόβλεψη σχετικά με τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Αν τα περιουσιακά στοιχεία είναι λιγότερα των 300 λιρών και οι οφειλές λιγότερες των 15.000 λιρών, τότε ο πτωχεύσας προσφεύγει στο δικαστήριο ζητώντας απαλλαγή από τα χρέη του. Αν γίνει δεκτή, τα χρέη διαγράφονται μετά από 12 μήνες. Οι διευθυντές των επιχειρήσεων υποτίθεται ότι δρουν έντιμα, εκτός αν βρεθούν ένοχοι για δόλια συμπεριφορά. Οι διευθυντές που θα κριθούν ένοχοι μπορεί να αποκλειστούν για περίοδο από 2 έως 15 έτη από τη δράση τους ως διευθυντών. Αν καταδικαστούν, μπορεί να υποχρεωθούν προσωπικά να καλύψουν τα χρέη της εταιρείας που πτώχευσε. Οι αποκλεισμένοι καταχωρίζονται σε δημόσια βάση δεδομένων που τηρεί το Companies House. Τα ίδια ισχύουν αν ο επιχειρηματίας έχει ατομική επιχείρηση ή είναι σε συνεταιρισμό. Όσοι έχουν ατομική επιχείρηση ή είναι ελεύθεροι επαγγελματίες και δεν κριθούν ανέντιμοι πτωχεύσαντες από το δικαστήριο, απαλλάσσονται πλήρως από τα χρέη τους 12 μήνες μετά την αίτηση πτώχευσης. Με απόφαση του δικαστηρίου, το φυσικό πρόσωπο μπορεί να διαταχθεί να πληρώνει από το περίσσευμα του εισοδήματός του ένα ποσοστό, για τα επόμενα τρία χρόνια, προς τους πιστωτές της πτώχευσης.