Νέος πτωχευτικός κώδικας από 1 Ιανουαρίου - Free Sunday
Νέος πτωχευτικός κώδικας από 1 Ιανουαρίου
Από την εφαρμογή του πτωχευτικού κώδικα θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό και η προσπάθεια μείωσης των κόκκινων δανείων.

Νέος πτωχευτικός κώδικας από 1 Ιανουαρίου

Μια τελευταία ευκαιρία για να ρυθμίσουν τις οφειλές τους ώστε να αποφευχθούν οι πλειστηριασμοί έχουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις με τον πτωχευτικό κώδικα που κατατέθηκε στη Βουλή. Το νέο πλαίσιο θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2021 με στόχο την ολιστική αντιμετώπιση των χρεών των ιδιωτών και των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες, το Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, ιδιώτες κ.λπ.

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, με τον νέο κώδικα «αναμορφώνεται εκ βάθρων το πλαίσιο αντιμετώπισης της οικονομικής αδυναμίας, συλλογικής ικανοποίησης των πιστωτών και απαλλαγής από χρέη κάθε προσώπου, φυσικού ή νομικού, το οποίο αναλαμβάνει οικονομική δραστηριότητα, ανεξαρτήτως του αν η δραστηριότητα αυτή είναι επιχειρηματική ή όχι».

Ο πραγματικός, όμως, στόχος της κυβέρνησης είναι να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους, που μόνο στο τέλος του 2018 (επί ΣΥΡΙΖΑ) ξεπέρασε το ποσό των 190 δισ. ευρώ, τη στιγμή που το ελληνικό ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο τέλος του 2017 στα 177,28 δισ. ευρώ.

Επιφυλάξεις από τις τράπεζες

Από την εφαρμογή του πτωχευτικού κώδικα θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό και η προσπάθεια μείωσης των κόκκινων δανείων. Ωστόσο, οι τράπεζες διατηρούν τις επιφυλάξεις τους, όπως προκύπτει και από τις τοποθετήσεις των διοικήσεών τους στο 3ο Athens Investment Forum.

«Ο νόμος είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά η εμπειρία δείχνει ότι πάσχουμε στην υλοποίηση» σημείωσε χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας, Παύλος Μυλωνάς, επισημαίνοντας τις δυσκολίες που θα δημιουργηθούν τόσο λόγω των καθυστερήσεων που υπάρχουν στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης όσο και λόγω των καθυστερήσεων που μπορεί να υπάρξουν από την εξειδίκευση κρίσιμων διαδικασιών από την πλευρά του Δημοσίου. Σημειώνεται ότι ο νόμος αφήνει ανοιχτά σε υπουργικές αποφάσεις θέματα όπως ο αλγόριθμος βάσει του οποίου θα ρυθμίζονται οι οφειλές μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, αλλά και ο φορέας ακινήτων που θα δημιουργηθεί και ο οποίος θα αναλαμβάνει τις κατοικίες των ευάλωτων νοικοκυριών. «Έχουμε 90 μέρες να καθορίσουμε τον αλγόριθμο και πρέπει να το κάνουμε έγκαιρα, προκειμένου να αποφύγουμε φαινόμενα όπως αυτά που παρατηρήθηκαν με τον νόμο Κατσέλη, που όριζε 6 μήνες για την έκδοση των δικαστικών αποφάσεων, αλλά τελικά μας πήρε 6 χρόνια» επισήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Μυλωνάς.

Από την πλευρά του, ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, Βασίλης Ψάλτης, τόνισε την ανάγκη «το νέο πτωχευτικό πλαίσιο να είναι λειτουργικό και να μην ενθαρρύνει τους στρατηγικούς κακοπληρωτές».

«Έχουμε διατυπώσει τις ανησυχίες μας σε ό,τι αφορά τις ρυθμίσεις που προβλέπει ο νόμος για τα φυσικά πρόσωπα και ελπίζουμε στην υλοποίηση να πάνε όλα καλά» σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, Φωκίων Καραβίας, ενώ ο διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας Πειραιώς, Χρήστος Μεγάλου, συμφώνησε ότι «υπάρχουν πτυχές που θα μπορούσαμε να τις δούμε με άλλο μάτι, αλλά είμαστε εδώ για να στηρίξουμε τη σωστή εφαρμογή του».

Πάντως, στην αγορά υπάρχει έκδηλη ανησυχία για την αποτελεσματικότητα του νέου πλαισίου, ενώ προειδοποιούν για το ενδεχόμενο να χρειαστεί να ενταχθούν σε αυτό πολύ περισσότεροι απ’ ό,τι αναμένεται, δεδομένου ότι η οικονομική κρίση που πυροδότησε ο κορονοϊός συνεχίζει να πλήττει επιχειρήσεις και νοικοκυριά, με αποτέλεσμα αρκετοί να μην μπορούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.

Το ιδιωτικό χρέος

Η πολυετής οικονομική κρίση στην Ελλάδα είχε ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση και διόγκωση ενός ιδιαίτερα υψηλού ιδιωτικού χρέους, οξύνοντας ένα πρόβλημα με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, της ΑΑΔΕ και του ΕΦΚΑ, το συνολικό χρέος του ιδιωτικού τομέα –ιδιώτες και επιχειρήσεις– ανέρχεται στα 234 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 91,7 δισ. ευρώ ή ποσοστό 39,3% αφορά μη εξυπηρετούμενα δάνεια που ανήκουν στον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα, 105,6 δισ. ευρώ ή ποσοστό 45,2% αφορά οφειλές προς τη φορολογική αρχή και 36,3 δισ. ευρώ ή ποσοστό 15,5% αφορά οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι επιχειρήσεις καταλαμβάνουν περίπου τα 2/3 του χρέους, ενώ το υπόλοιπο 1/3 αφορά ιδιώτες.

Απαλλαγή από τα χρέη εντός τριετίας

Κρίσιμο ρόλο στον νέο πτωχευτικό κώδικα-πλαίσιο αποκτά η δυνατότητα όλων των φυσικών προσώπων να απαλλαγούν από χρέη εντός τριετίας από την κήρυξη της πτώχευσης, εκτός αν ελέγχονται για δόλιες ενέργειες ή αρνούνται να συνεργαστούν με τα όργανα της πτώχευσης. Μάλιστα, στην περίπτωση που τα φυσικά πρόσωπα που πτωχεύουν εισφέρουν στην πτωχευτική περιουσία στοιχεία σημαντικής αξίας, όπως λ.χ. την κύρια κατοικία τους, η απαλλαγή επέρχεται ταχύτερα, μετά την πάροδο ενός έτους από την κήρυξη της πτώχευσης. Με τον τρόπο αυτόν ο νόμος ανταποκρίνεται στην υπόδειξη της οδηγίας για την αναδιάρθρωση και την αφερεγγυότητα για την εφαρμογή των διατάξεων περί απαλλαγής από τα χρέη στους καταναλωτές το συντομότερο δυνατόν.

Πρόληψη αφερεγγυότητας

Το νέο πλαίσιο ενσωματώνει όλες τις διαδικασίες που αποσκοπούν είτε στην πρόληψη και αποφυγή της αφερεγγυότητας είτε στην αντιμετώπισή της. Τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι η απλοποίηση των διαδικασιών για την επιτάχυνσή τους και η αξιοποίηση της ψηφιοποίησης με τη δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου φερεγγυότητας που δεν αποτυπώνει μόνο κάθε στάδιο της διαδικασίας, χρησιμεύοντας ως τόπος δημοσιοποίησης των σχετικών αποφάσεων, αλλά λειτουργεί και ως μέσο επικοινωνίας των οργάνων της πτώχευσης με τα εμπλεκόμενα μέρη, αλλά και των πιστωτών για την λήψη αποφάσεων ως συνέλευσης. Οι πλειστηριασμοί γίνονται επίσης ηλεκτρονικά με χρήση της πλατφόρμας e-auction για τη διασφάλιση της μεγαλύτερης δυνατής διαφάνειας και δημοσιότητας.

Εξωδικαστικός μηχανισμός

Το νέο πλαίσιο αποβλέπει στην ταχύτερη δυνατή επιστροφή παραγωγικών μέσων σε παραγωγικές χρήσεις. Στοχεύει στην ταχύτερη ανάκτηση απαιτήσεων από τους πιστωτές μέσω της εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας σε αγοραίες αξίες, όπως αυτές αποκαλύπτονται από τον πλειστηριασμό.

Ως πρώτο ανάχωμα στη διαμόρφωση συνθηκών υπερχρέωσης και αδυναμίας εξυπηρέτησης οφειλών προβλέπεται η δυνατότητα πρόσβασης οφειλετών σε εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, όπως π.χ. σε ηλεκτρονικό μηχανισμό προειδοποίησης και συμβουλευτικές υπηρεσίες από ειδικά κέντρα και φορείς.

Επίσης, βασική επιδίωξη είναι η διατήρηση των βιώσιμων επιχειρήσεων μέσω της διαδικασίας εξωδικαστικού συμβιβασμού ή της διαδικασίας εξυγίανσης. Τα παραπάνω προληπτικά πλαίσια αναδιάρθρωσης είναι διαθέσιμα σε πρώιμο στάδιο και στοχεύουν στην αποφυγή της αφερεγγυότητας από φορείς ή ως προς επιχειρηματικές δραστηριότητες που εφόσον αναδιαρθρωθούν δύναται να διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους διασφαλίζοντας τις θέσεις εργασίας του απασχολούμενου σε αυτές προσωπικού, περιορίζοντας τις ζημίες για τους πιστωτές στην αλυσίδα εφοδιασμού και διαφυλάσσοντας την τεχνογνωσία και τις δεξιότητες προς όφελος της οικονομίας ευρύτερα. Στις διαδικασίες προληπτικής αναδιάρθρωσης ο οφειλέτης διατηρεί τον έλεγχο της περιουσίας του και της λειτουργίας της επιχείρησής του, παρέχεται όμως η δυνατότητα στη διαδικασία εξυγίανσης του διορισμού από το αρμόδιο δικαστήριο ειδικού εντολοδόχου με συγκεκριμένες αρμοδιότητες.

Στην αποφυγή της αφερεγγυότητας των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων αναμένεται να συμβάλει η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Μεταξύ άλλων, παρέχεται η δυνατότητα διαμόρφωσης προτάσεων αναδιάρθρωσης βάσει αυτοματοποιημένου εργαλείου που θα δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών της επιχείρησης που συμμετέχουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας διεξάγεται η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Η διαδικασία αυτή είναι πλήρως εξωδικαστική και δεν προβλέπεται οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή δικονομικό δικαίωμα, αφενός επειδή η ανταπόκριση των πιστωτών στο αίτημα οφειλετών για ρύθμιση εναπόκειται στη διακριτική τους ευχέρεια και εξαρτάται από την αξιολόγηση των τελευταίων (κατά πλειοψηφία των συμμετεχόντων χρηματοδοτικών φορέων) και αφετέρου προκειμένου να επιτυγχάνεται η απλοποίηση και επιτάχυνση της εμπιστευτικής αυτής διαδικασίας, η οποία, σημειωτέον, εφόσον οδηγεί σε ρυθμίσεις, επιτυγχάνει την ελάφρυνση του δανειακού βάρους του οφειλέτη αλλά και τη βελτίωση της θέσης των τρίτων πιστωτών, που έχουν πλέον απέναντί τους οφειλέτη αυξημένης φερεγγυότητας χωρίς οποιαδήποτε απώλεια ή περιορισμό των δικαιωμάτων τους. Η διαδικασία του εξωδικαστικού συμβιβασμού είναι διαθέσιμη σε κάθε είδους οφειλέτη (νομικά και φυσικά πρόσωπα, επιχειρήσεις και καταναλωτές) και αποτελεί το πρώτο ανάχωμα για την πρόληψη της οικονομικής αδυναμίας.

Εξυγίανση

Σε περιπτώσεις πιθανής αφερεγγυότητας μεγαλύτερων επιχειρήσεων ή γενικότερα οφειλετών για τη βιωσιμότητα των οποίων απαιτούνται παρεμβάσεις πέραν της διαγραφής απαιτήσεων ή και διακανονισμού τους διατίθεται το προληπτικό πλαίσιο της εξυγίανσης, το οποίο έχει προσαρμοστεί στις διατάξεις της οδηγίας για την αναδιάρθρωση και αφερεγγυότητα. Οι διαδικαστικές προσαρμογές, πέραν της εναρμόνισης με τους ενωσιακούς κανόνες, αποσκοπούν στην επιτάχυνση της διαδικασίας εξυγίανσης και στη δυνατότητα ανταπόκρισης της διαδικασίας στα ποικίλα αίτια οικονομικής αδυναμίας. Αποσκοπούν επίσης στην αντιμετώπιση του προβλήματος της καταχρηστικής συμπεριφοράς συντελεστών που αντιτίθενται στην εφαρμογή της συμφωνίας εξυγίανσης, παρά το γεγονός ότι τα οικονομικά συμφέροντά τους δεν βλάπτονται από αυτήν. Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για τη συμμετοχή του Δημοσίου και των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης στις συμφωνίες εξυγίανσης, με τη ρητή πρόβλεψη κανόνων και κριτηρίων για τη συναίνεσή τους. Τέλος, παρέχονται οι απαραίτητες διευκρινίσεις για την προστασία δικαιωμάτων των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που εξυγιαίνονται.

Η διαδικασία πτώχευσης απλοποιείται σημαντικά, ενώ επιταχύνεται η ρευστοποίηση της πτωχευτικής περιουσίας. Η διαδικασία της ειδικής διαχείρισης για τη ρευστοποίηση λειτουργικών συνόλων ενσωματώνεται στη νέα πτωχευτική διαδικασία ως επιλογή στη διάθεση του πτωχευτικού δικαστηρίου κατά την κήρυξη της πτώχευσης, εφόσον συμφωνεί επαρκές ποσοστό πιστωτών, συμπεριλαμβανομένων ενέγγυων.

Η διευκόλυνση της απαλλαγής των επιχειρηματιών από τα χρέη τους αποτρέπει τον αποκλεισμό τους από την αγορά εργασίας και τους προσφέρει τη δυνατότητα να κάνουν ένα νέο επιχειρηματικό ξεκίνημα, διδασκόμενοι από τις εμπειρίες του παρελθόντος. Αντιστοίχως σημαντική είναι και η απαλλαγή των λοιπών οφειλετών από τα χρέη τους, καθώς τους επιτρέπει την κοινωνική και οικονομική επανένταξη χωρίς το βάρος οφειλών στις οποίες αδυνατούν να αντεπεξέλθουν. Η υπερχρέωση των καταναλωτών είναι επίσης ζήτημα μείζονος οικονομικής και κοινωνικής σημασίας, που συνδέεται στενά με την ανάγκη περιορισμού της υπερχρέωσης εν γένει, καθώς μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, δεν μπορεί να γίνει σαφής διάκριση μεταξύ επιχειρηματικών και εξω-επιχειρηματικών χρεών.

Αναμορφώνεται επίσης η ρύθμιση του επαγγέλματος των διαχειριστών αφερεγγυότητας, μεταξύ άλλων με την ενσωμάτωση νομικών προσώπων που ικανοποιούν τις τιθέμενες προϋποθέσεις. Το νέο πλαίσιο ρύθμισης ενισχύει περαιτέρω το κύρος των διαχειριστών αφερεγγυότητας και τη δυνατότητά τους να ανταποκριθούν με την απαραίτητη ταχύτητα και αξιοπιστία στις απαιτήσεις των διαδικασιών του νόμου.