Συμβασιούχοι στην καθαριότητα: Τέλος η απεργία, παραμένουν οι εκκρεμότητες

Μετά από έντεκα ημέρες κινητοποιήσεων, με τόνους σκουπιδιών να αποσυντίθενται στους δρόμους, με την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση να επιδίδονται σε πόλεμο αλληλοκατηγοριών για την κατάσταση, με τους δήμους να βρίσκονται σε κατάσταση συναγερμού και με την κοινωνία να υφίσταται νέα ταλαιπωρία, το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης η ΠΟΕ-ΟΤΑ αποφάσισε την αναστολή των κινητοποιήσεών της για τους συμβασιούχους στον τομέα της καθαριότητας και από το ίδιο βράδυ άρχισε εκ νέου η αποκομιδή των σκουπιδιών, τα οποία, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες, είχαν δημιουργήσει αφόρητη κατάσταση, ιδίως στην Αθήνα.

Ανοιχτό το μέτωπο

Πάντως, αν η απεργία αυτή έληξε, το «μέτωπο» της ΠΟΕ-ΟΤΑ με την κυβέρνηση για το ζήτημα των συμβασιούχων παραμένει ανοιχτό, καθώς η ομοσπονδία των εργαζομένων στους ΟΤΑ ξεκαθάρισε ότι «ο αγώνας για την παραμονή των εργαζομένων στην εργασία και για ενιαία μόνιμη σχέση εργασίας στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι μακρύς, συνεχής και δύσκολος» και ότι η Εκτελεστική Επιτροπή της «αποφάσισε ομόφωνα πως πρέπει το επόμενο χρονικό διάστημα να ενταθεί και να κλιμακωθεί, με άλλες όμως μορφές δράσης, σεβόμενοι και την κοινωνία, που μέχρι σήμερα στήριξε τον δίκαιο αγώνα μας. Το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα συγκληθεί το Γενικό Συμβούλιο της ΠΟΕ-ΟΤΑ προκειμένου να εξειδικεύσει το διεκδικητικό πλαίσιο δράσης, προσαρμοσμένο στις νέες συνθήκες, στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται μετά την ψήφιση της διάταξης του υπουργού Εσωτερικών κ. Πάνου Σκουρλέτη, προκειμένου καμία απόλυση να μη γίνει».
Επίσης, σημείωσε ότι «οι ευθύνες πλέον βαραίνουν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Το επόμενο χρονικό διάστημα πολλοί συμβασιούχοι με παρατάσεις θα απολυθούν, αφού είναι στη διακριτική ευχέρεια των δημάρχων το εάν θα προκηρύξουν μόνιμες προσλήψεις, ενώ κανείς δεν εγγυάται πως οι νέες συμβάσεις θα εγκριθούν από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Θα βρεθούμε επίσης απέναντι σε φαινόμενα απλήρωτης εργασίας, αφού ακόμη και σήμερα οι εργαζόμενοι παρατασιούχοι εργάζονται χωρίς τη βεβαιότητα ότι θα πληρωθούν, αφού η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου τους θεωρεί ήδη απολυμένους».

Η τροπολογία Σκουρλέτη

Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης –μετά από συνάντηση της ΠΟΕ-ΟΤΑ με τον ίδιο τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα– είχε καταθέσει στη Βουλή τροπολογία η οποία προβλέπει ότι οι συμβασιούχοι, μέσω νέων συμβάσεων, παραμένουν στις θέσεις τους έως τη δημοσίευση των προσωρινών πινάκων των διαγωνισμών του ΑΣΕΠ και το αργότερο έως 31/03/2018. Επίσης, η τροπολογία αναφέρει ότι οι υποψήφιοι μοριοδοτούνται με 17 μόρια ανά μήνα και έως 24 μήνες προϋπηρεσίας σε ανταποδοτικές υπηρεσίες ΟΤΑ ή Νομικών Προσώπων τους, ξεκαθαρίζει ότι δεν υπάρχουν όρια ηλικίας συμμετοχής στον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ και, στηριζόμενη στην απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υπογραμμίζει ότι, καθώς με την τροπολογία παρέχεται στους δήμους η δυνατότητα για άμεσες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στον τομέα καθαριότητας, «οι ΟΤΑ οφείλουν να παρέχουν τις υπηρεσίες αυτές με ίδια μέσα». Από την άλλη πλευρά, πάντως, επικρατεί ασάφεια σχετικά με το τι θα γίνει με όσους συμβασιούχους-παρατασιούχους δεν απορροφηθούν από τους διαγωνισμούς. Σύμφωνα με τον κ. Σκουρλέτη, τα αιτήματα των δήμων φτάνουν τις 2.500 θέσεις, ενώ το σύνολο των συμβασιούχων-παρατασιούχων των δήμων υπολογίζεται από το υπουργείο στους 6.183 (η ΠΟΕ-ΟΤΑ μιλά για περίπου 10.000). Το υπουργείο ανέφερε ότι αναμένει και νέα αιτήματα των δήμων, όμως αν τα συνολικά αιτήματα είναι λιγότερα από 6.183, αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι υπόλοιποι παρατασιούχοι θα απολυθούν.

Πόλεμος κυβέρνησης-ΝΔ

Εν τω μεταξύ, στο αμιγώς πολιτικό επίπεδο, η απεργία της ΠΟΕ-ΟΤΑ προκάλεσε πραγματικό «πόλεμο» μεταξύ κυβέρνησης και ΝΔ. Και αυτό διότι την περασμένη Τρίτη, μετά τη συνάντηση της ΠΟΕ-ΟΤΑ με τον κ. Τσίπρα και παρά τη διαφαινόμενη διάθεση αποκλιμάκωσης, η ομοσπονδία αποφάσισε παράταση των κινητοποιήσεών της. Ο κ. Σκουρλέτης, μιλώντας στον Alpha, είχε σημειώσει ότι «η απόφαση για τη συνέχιση της κινητοποίησης είναι μια λάθος απόφαση, αλλά οφείλουμε να πούμε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες ευθύνες για την απόφαση της ΠΟΕ-ΟΤΑ. Θέλω να γνωρίζει ο κόσμος ότι παρόλο που η κυβέρνηση κατέθεσε μια τροπολογία η οποία δρομολογεί μέσω ενός διαγωνισμού του ΑΣΕΠ μόνιμες θέσεις στην καθαριότητα, ταυτόχρονα εξασφαλίζει για το μεσοδιάστημα την απασχόληση των εργαζομένων συμβασιούχων, παρ’ όλα αυτά, με την ψήφο της γαλάζιας ΔΑΚΕ, της παράταξης δηλαδή της ΝΔ, επιλέγεται οι τόνοι των σκουπιδιών να παραμείνουν στους δρόμους χάριν επιχειρηματικών συμφερόντων. Νομίζω ότι είναι ένα σχέδιο σε εξέλιξη. Την κύρια ευθύνη την έχει η ΝΔ και ο κ. Μητσοτάκης, οι οποίοι, όμηροι της ιδεοληψίας τους, προωθούν ένα σχέδιο για να δημιουργήσουν μια περαιτέρω αναστάτωση. Δεν νοιάζονται για τη δημόσια υγεία και εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα». Σε γενικές γραμμές, η κυβέρνηση υιοθέτησε τη ρητορική περί στόχου της ΝΔ για ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας στους δήμους, ενώ, από την πλευρά του, το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης, διά στόματος του αρχηγού του Κυριάκου Μητσοτάκη, είχε τονίσει ότι «πρέπει να πληρωθούν άμεσα τα δεδουλευμένα των εργαζομένων συμβασιούχων που εξαπατήθηκαν από την κυβέρνηση. Πρέπει, όμως, να πούμε στους εργαζόμενους την αλήθεια. Δεν μπορεί να γίνει καμία μονιμοποίηση εκτός του συνταγματικού πλαισίου και των δημοσιονομικών δυνατοτήτων. Πρέπει να συναφθούν νέες συμβάσεις ορισμένου χρόνου για την άμεση αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης, σύμφωνα πάντα με τα οριζόμενα στο Σύνταγμα. Τέλος, πρέπει να στραφούμε σε εναλλακτικές και πιο οικονομικές μορφές παροχής υπηρεσιών στον τομέα της καθαριότητας. Και αυτό μπορεί να γίνει μέσα από συμπράξεις του Δημοσίου με ιδιωτικούς φορείς, ενώ πρέπει να πριμοδοτηθεί σε αυτούς η απασχόληση όσων έχουν σχετική εργασιακή εμπειρία. Έτσι, θα προστατευτούν αυτοί που εργάζονται ήδη στον κλάδο». Απαντώντας στον κ. Σκουρλέτη, η ΝΔ υπογράμμισε ότι «η κυβέρνηση, η οποία έχει την πολύ μεγάλη ευθύνη για τη σημερινή χαοτική κατάσταση, ας μην προσπαθεί να μεταφέρει αλλού τις δικές της βαριές ευθύνες. Είναι προφανές ότι κανείς δεν την πιστεύει, καθώς έχει απολέσει κάθε στοιχειώδη αξιοπιστία στον διάλογό της με τους ίδιους τους εργαζόμενους».

Διαχρονικό το πρόβλημα

Ωστόσο, το ζήτημα των συμβασιούχων στους ΟΤΑ και ιδίως σε τομείς κρίσιμους για την καθημερινότητα, όπως η καθαριότητα, είναι διαχρονικό με συγκυριακές υφέσεις και παροξύνσεις. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε το Ποτάμι, «το πρόβλημα ξεκίνησε τον Οκτώβρη του 2016, όπου, σε άσχετο νομοσχέδιο, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Χριστόφορος Βερναρδάκης έφερε τροπολογία που παρέτεινε όλες τις συμβάσεις μέχρι τις 31/12/2017. Μάλιστα, σαν να μην έφτανε η παράταση των συμβάσεων με άσχετη τροπολογία, λίγα λεπτά πριν από την ψηφοφορία έφερε ο κ. Βερναρδάκης “νομοτεχνική βελτίωση” με την οποία έσβησε από την τροπολογία τη φράση “λαμβανομένων υπόψη των διαθέσιμων πιστώσεων στους οικείους προϋπολογισμούς”. Συνεπώς, και να ήθελε κάποιος δήμος να αρνηθεί την ανανέωση των συμβάσεων επικαλούμενος έλλειψη πόρων, δεν μπορούσε να το κάνει», προσθέτοντας ότι «η συγκεκριμένη ιστορία των παρατάσεων των συμβάσεων ξεκινάει τον Απρίλιο του 2013, που η τότε κυβέρνηση της ΝΔ περνάει διάταξη “σκούπα”, σύμφωνα με την οποία παρατείνει τις συμβάσεις καθαριότητας σε ΔΟΥ και κτηματικές υπηρεσίες από τις 31/12/2012, που έληγαν, κατά έναν χρόνο, ώστε να λήγουν στις 31/12/2013. Έκτοτε, υπήρξαν διαρκείς παρατάσεις, μέχρι και τον Μάιο του 2015, οπότε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ήρθε για να το “απογειώσει”: Πέρα από το γεγονός ότι παρέτεινε κι αυτή με τη σειρά της τη διάρκεια των συμβάσεων μέχρι 31/12/2015, επέκτεινε και το πεδίο εφαρμογής, λέγοντας ότι η παράταση των συμβάσεων αφορά όλους τους εργαζόμενους στην καθαριότητα (και όχι μόνο αυτούς των ΔΟΥ και των κτηματικών υπηρεσιών)! Οι παρατάσεις συνεχίστηκαν βέβαια και για το 2016 και για το 2017, οπότε και προέκυψε το θέμα με την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου». Το Ποτάμι συμπλήρωσε ότι «οι προσλήψεις συμβασιούχων διενεργούνται εκτός ΑΣΕΠ. Το ΑΣΕΠ έρχεται μεταγενέστερα και κάνει δειγματοληπτικό έλεγχο νομιμότητας για τις προσλήψεις αυτές. Όπερ μεθερμηνευόμενον εστί ότι ο κάθε δήμαρχος μπορεί να προσλάβει όποιον θέλει, αρκεί να το έχει κάνει νόμιμα. Αλλά ακόμα κι έτσι, η πλειονότητα των περιπτώσεων προσλήψεων συμβασιούχων που έλεγξε το ΑΣΕΠ κατά το 2016 βρέθηκε να έχουν κάποια παρατυπία».

Τριάντα χρόνια... φαγούρα

Το ζήτημα των συμβασιούχων στον δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα αποτελεί σημείο τριβής εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια. Από τους αναπληρωτές στα σχολεία μέχρι τους συμβασιούχους στον τομέα καθαριότητας των δήμων, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι κατά καιρούς έχουν βρεθεί «επί ξύλου κρεμάμενοι», παρά το γεγονός ότι, όπως υποστηρίζουν οι ίδιοι, αλλά και όπως συχνά τεκμαίρεται από τα γεγονότα, καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Από την άλλη, οι κυβερνήσεις διαχρονικά επιχειρούσαν να καλύψουν τις ανάγκες αυτές με πιο «ελαστικούς» εργαζόμενους, αλλά και να φροντίσουν την εκλογική πελατεία τους, προσλαμβάνοντας κατά χιλιάδες ανθρώπους, οι οποίοι, ωστόσο, αργά ή γρήγορα έφταναν σε... αδιέξοδο. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, οι υπουργοί Εσωτερικών Κώστας Σκανδαλίδης και Βάσω Παπανδρέου επιχείρησαν να δώσουν μια λύση, μονιμοποιώντας περίπου 30.000 συμβασιούχους. Ωστόσο, η συνταγματική αναθεώρηση έκανε τέτοιες κινήσεις πολύ πιο δύσκολες και έπρεπε να φτάσουμε στο 2005 και στον «νόμο Παυλόπουλου» (στην πραγματικότητα, Προεδρικό Διάταγμα 164/2004), οπότε δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία. Τότε, στη διαδικασία έλαβαν μέρος 72.000 συμβασιούχοι και για τους 32.000 οι συμβάσεις από ορισμένου χρόνου μετατράπηκαν σε αορίστου υπό την εποπτεία του ΑΣΕΠ και την έγκριση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Για την παρούσα κρίση θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Ελεγκτικό Συνέδριο ήδη από το 2016 είχε αρχίσει να κρίνει αντισυνταγματικές τις παρατάσεις των συμβάσεων, με αποτέλεσμα οι κατά τόπους επίτροποί του να απορρίπτουν τα εντάλματα πληρωμής των συμβασιούχων, οι οποίοι, με τη σειρά τους, προχωρούσαν σε κινητοποιήσεις και προσφυγές κατά των δημάρχων, οι οποίοι, από την πλευρά τους, κινδύνευαν να βρεθούν κατηγορούμενοι για απιστία και παράβαση καθήκοντος εάν εκταμίευαν μόνοι τους εντάλματα μισθοδοσίας. Για την ώρα, το θέμα δείχνει να βρίσκεται σε ύφεση, ωστόσο, αργά ή γρήγορα, θεωρείται βέβαιο ότι θα οξυνθεί και πάλι.