Ο ΣΥΡΙΖΑ εφαρμόζει στο περιβάλλον τις συνταγές που καταγγέλλει

«Όσοι υπονομεύουν τη μεταρρύθμιση, ελπίζοντας σε μια μελλοντική κυβέρνηση της ΝΔ που θα αποκαταστήσει το πελατειακό τους καθεστώς, πλανώνται πλάνην οικτράν: Δεν θα τους κάνουμε το χατίρι». Με αυτή την αυστηρή προειδοποίηση ολοκλήρωνε το άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» στις 31 Ιουλίου 2017 ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιάννης Τσιρώνης. Όπου «μεταρρύθμιση» ήταν οι δασικοί χάρτες και όπου «αυτοί που υπονομεύουν τη μεταρρύθμιση» ήταν όσοι έχουν αντιρρήσεις για την εξαίρεση από τους δασικούς χάρτες των οικιστικών πυκνώσεων.

Η έκφραση «οικιστική πύκνωση» είναι ένας πολύ ενδιαφέρων πρόσφατος νεολογισμός. Πρόκειται για τον όρο που χρησιμοποιεί ο νόμος 4389/2016, της εποχής ΣΥΡΙΖΑ, για να αναφερθεί στις περιοχές όπου παρατηρείται οικιστική ανάπτυξη σε δάση ή δασικές περιοχές. Αν υπάρχουν 50 κτίρια σε μια έκταση έως 25 στρέμματα –ένα κτίριο ανά μισό στρέμμα δηλαδή–, αυτό δημιουργεί μια οικιστική πύκνωση. Και μόνο η αναφορά σε κτίριο σε έκταση μισού στρέμματος μέσα στο δάσος δείχνει ότι δεν έχει οικοδομηθεί με πλήρη τήρηση των κανόνων της νομιμότητας σε ό,τι αφορά την έκδοση της άδειας. Άρα κατά πάσα πιθανότητα μιλάμε για αυθαίρετα μέσα σε δάση ή δασικές εκτάσεις. Σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ της αντιπολίτευσης, αυτά ήταν προνομιακές πελατειακές ρυθμίσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ, απλώς δεν θα εμποδίσουν την ανάρτηση των δασικών χαρτών, διότι αυτές οι περιοχές αυθαιρέτων θα εξαιρεθούν από τους δασικούς χάρτες.

Όμως, παρά τις κυβερνητικές προσδοκίες, το θέμα των οικιστικών πυκνώσεων απασχόλησε και το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο με την απόφασή του 1942/2017 έκρινε αντισυνταγματική την προσέγγιση και ζήτησε την ένταξη των οικιστικών πυκνώσεων στους δασικούς χάρτες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στις 5 Σεπτεμβρίου να ψηφιστεί από τη Βουλή τροπολογία η οποία υιοθετεί το σκεπτικό της απόφασης, σύμφωνα με το οποίο «η όποια λύση του προβλήματος όχι μόνο δεν αποκλείει αλλά, αντιθέτως, προϋποθέτει την έγκυρη καταγραφή των εκτάσεων ως δασικών στον αναρτώμενο δασικό χάρτη».

Όπως σχολίασε ο ομότιμος καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ Δημήτρης Παπαστερίου σε άρθρο του, «η όποια λύση του τεθέντος προβλήματος της αυθαίρετης δομήσεως σε δάση, σε σχέση βέβαια με το φαινόμενο των λεγόμενων “οικιστικών πυκνώσεων”, πρέπει να βασίζεται σε υπαρκτά και έγκυρα στοιχεία, που να διαθέτουν ακρίβεια, πληρότητα και σαφήνεια, υπό την προϋπόθεση ότι η σχετική καταγραφή των επίμαχων εκτάσεων θα συμπεριλαμβάνεται στον δασικό χάρτη, ώστε να μπορεί να γίνει η σύννομη ένταξή τους στο Δασολόγιο». Πρακτικά, αν οι προηγούμενοι επέτρεπαν την οικοδόμηση, οι τωρινοί επιτρέπουν τη διατήρηση των αυθαιρέτων.

Μια φορά πρώην δάσος, πάντα πρώην δάσος

Πέραν, όμως, των οικιστικών αναπτύξεων, εκτός δασικών χαρτών βρέθηκαν και οι καταπατημένες εκτάσεις. Πρόκειται για περίπου 2 εκατ. στρέμματα δασικών εκτάσεων τα οποία είχαν παράνομα καταπατηθεί και εκχερσωθεί στο παρελθόν. Μπορεί η έκταση πανελλαδικά να δείχνει μικρή, όμως περισσότερο από το 1/4 αυτών –σχεδόν 550.000 στρέμματα– βρίσκεται σε έναν νομό, τον Νομό Λάρισας, και άλλα 300.000 στρέμματα στον Νομό Αχαΐας. Οι δύο νομοί εκλέγουν 8 και 10 βουλευτές αντίστοιχα.

Με νομοθετική ρύθμιση δόθηκε η δυνατότητα σε όσους αγρότες επιθυμούν να μπορούν πλέον με αίτησή τους να προχωρήσουν στην εξαγορά του αγροτεμαχίου, πληρώνοντας το 25% της αντικειμενικής αξίας. Δηλαδή, εάν το στρέμμα δασικής γης κοστίζει, για παράδειγμα, 1.000 ευρώ, η αγορά γίνεται στα 250 ευρώ.

Η συγκεκριμένη ρύθμιση προκάλεσε αντιδράσεις στις κοινοτικές υπηρεσίες, οι οποίες ζήτησαν εξηγήσεις από την Ελλάδα, καθώς αξιολόγησαν ότι το τίμημα εξαγοράς είναι πολύ μικρό, υποστηρίζοντας ότι επί της ουσίας χαρίζεται γη στους αγρότες, για να αυξήσουν τις επιδοτήσεις τους, άρα μπορεί να εκληφθεί και ως έμμεση κρατική ενίσχυση. Πρακτικά η κυβέρνηση όχι μόνο δεν προσανατολίζεται στην αποκατάσταση των πρώην δασών αλλά κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, δίνοντας αναδρομικό συγχωροχάρτι, το οποίο μπορεί να πάει και μισό αιώνα πίσω.

Στις 26 Ιουλίου, με υπουργική απόφαση που υπέγραψε ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σωκράτης Φάμελλος, παρατάθηκε για έναν χρόνο, μέχρι τις 8 Αυγούστου 2018, η δυνατότητα για την εξαγορά εκτάσεων δασικού χαρακτήρα που εκχερσώθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση πριν από την 11η Ιουνίου 1975, δηλαδή πριν από τουλάχιστον 42 χρόνια. Η προηγούμενη παράταση ήταν τριετής, από το 2014, και προέβλεπε το νέο περιθώριο παράτασης για έναν χρόνο με υπουργική απόφαση. Οι εκχερσωμένες εκτάσεις ήταν δάση.

Τα ρέματα παρέσυραν και τις προσδοκίες του ΣΥΡΙΖΑ

Με αφορμή την καταστροφή στη Μάνδρα ήρθε στο προσκήνιο το θέμα της οριοθέτησης των ρεμάτων. Σύμφωνα με όσα γράφτηκαν μετά την πολύνεκρη τραγωδία της Μάνδρας, το μεγάλο ρέμα που διαπερνά την πόλη, οι Σούρες, έχει δεχτεί τη μεγαλύτερη αλλοίωση: δεκάδες τετραγωνικά μέτρα του χειμάρρου έχουν χτιστεί είτε με νόμιμα είτε με αυθαίρετα κτίσματα, η κοίτη έχει μειωθεί κατά δεκάδες μέτρα, ενώ ένα μεγάλο κομμάτι του ρέματος έχει υπογειοποιηθεί και περνά μέσα από μικρούς αγωγούς. Ο μεγαλύτερος «καταπατητής» του ρέματος, το οποίο έχει πολεοδομηθεί πλήρως με το σχέδιο πόλης, είναι ο ίδιος ο δήμος, ο οποίος έχει χτίσει ένα εργοτάξιο για τα απορριμματοφόρα.

Και όμως, στις 31 Ιανουαρίου 2017 ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης και ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος είχαν υπογράψει κοινή υπουργική απόφαση για την οριοθέτηση των ρεμάτων με στόχο να ολοκληρωθεί η διαδικασία «με επιστημονική τεκμηρίωση και σε συντομότερο χρόνο». Εκείνο που δεν προβλέπεται στην υπουργική απόφαση είναι τα μέτρα για τα ρέματα που έχουν καταπατηθεί, όπως αυτό της Μάνδρας.

Λίγες μέρες πριν από την καταστροφή στη Μάνδρα είχε συγκληθεί στη Ραφήνα μια συγκέντρωση για τη σωτηρία του Μεγάλου Ρέματος της Αθήνας. Όπως επισήμαναν αυτοί που είχαν την πρωτοβουλία, «οι οριοθετήσεις οφείλουν να δίνουν στα ρέματα το πλάτος που τους ανήκει, ώστε το νερό να μπορεί να καταλήγει αβίαστα στη θάλασσα χωρίς να πνίγει πόλεις ή καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Ταυτόχρονα, οι οριοθετήσεις οφείλουν να προστατεύουν το οικοσύστημα των ρεμάτων, που είναι απαραίτητο για την επιβίωση του πλανήτη μας, αφού παίζουν καίριο ρόλο στη διατήρηση ειδών χλωρίδας και πανίδας και συνεπώς στο κλίμα, στην ατμόσφαιρα, στις θάλασσες, στον υδροφορέα κ.λπ.».

«Η “Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη Διευθέτηση-Οριοθέτηση του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας” που δημοσιοποιήθηκε και βρίσκεται ήδη σε διαβούλευση δεν κάνει τίποτα από τα δύο παραπάνω. Ούτε δίνει στο ρέμα τον χώρο που χρειάζεται, αντίθετα διαμορφώνει την οριοθέτηση ανάλογα με τις καταπατήσεις, ούτε προστατεύει το οικοσύστημα του ρέματος, αντίθετα σκεπάζει την κοίτη και τις όχθες του με συρματοκιβώτια και τσιμέντα σε όλο του το μήκος (15 χλμ.), εξαφανίζοντας όλη τη χλωρίδα και πανίδα του» αναφέρεται στην ίδια ανακοίνωση.

Πόσο χειρότερα να τα είχαν κάνει οι «προηγούμενοι» για να τεκμηριώνεται το βασικό επιχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ; Σύμφωνα με τους Οικολόγους, που συνεργάζονται με τον ΣΥΡΙΖΑ και εκπροσωπούνται στην κυβέρνηση από τον κ. Τσιρώνη, ίσως και καθόλου. «Ο νόμος θίγει το αμάχητο τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου για τα δάση και τις δασικές εκτάσεις, εισάγει ρυθμίσεις που ευνοούν τη θεσμοθέτηση φωτογραφικών διατάξεων προς όφελος αντιπεριβαλλοντικών έργων μεγάλης κλίμακας και δίνει δυνατότητα νομιμοποίησης των παράνομων εκχερσώσεων» ανέφεραν οι Οικολόγοι στις 13 Απριλίου.