Η προαιρετική σαρία δημιουργεί ασάφεια στη Θράκη

Αβεβαιότητες αφήνει πίσω της η υπερψήφιση από τη Βουλή της κατάργηση της υποχρεωτικότητας της σαρίας, του κληρονομικού και οικογενειακού δικαίου που απορρέει από το Κοράνι, στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της Θράκης. Κι αυτό γιατί, παρά το γεγονός ότι υπήρξε καθολική επιλογή, μέχρι στιγμής δεν μπορούν να εκτιμηθούν οι επιπτώσεις που θα έχει στην καθημερινότητα της μειονότητας και στις σχέσεις της με την ελληνική διοίκηση. Όπως είχε πει ο Ευάγγελος Βενιζέλος σε εκδήλωση με θέμα «Δίκαιο και θρησκεία στην Ελλάδα» τον Μάιο του 2016, «πρέπει να κάνουμε συνολικό υπολογισμό τι χάνουμε και τι κερδίζουμε».

Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει συνηθίσει σε καλά προγραμματισμένες κινήσεις, των οποίων έχουν μελετηθεί όλες οι συνέπειες από τη ρύθμιση με βάση την οποία η προσφυγή στον μουφτή για να αποδώσει δίκαιο είναι πλέον προαιρετική και πρέπει να είναι κοινή επιλογή των διαδίκων.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στη γραμμή ΠΑΣΟΚ

Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η πολιτική επιλογή για την κατάργηση της υποχρεωτικότητας της σαρίας έγινε στη λογική που είχε αναπτύξει περισσότερο ο εκλεγμένος με το Ποτάμι βουλευτής του Κινήματος Αλλαγής Ιλχάν Αχμέτ και όχι οι τρεις βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, που είχαν ταχθεί υπέρ της πλήρους κατάργησης της σαρίας.

«Τελικά, εγώ είμαι ευτυχής ότι η κυβέρνηση υιοθέτησε τη δικιά μας πρόταση περί συντρέχουσας αρμοδιότητας, με την ένσταση ότι θέλουν να τηρηθεί απαράγγελτα η Συνθήκη της Λωζάννης χωρίς να υπάρξει η παραμικρή υπόνοια ότι δεν ισχύει ή παραβιάζεται ή αναμορφώνεται ή διαμορφώνεται ή αναπλάθεται» είχε πει ο κ. Αχμέτ μιλώντας σε αρχική συζήτηση της πρότασης στη Βουλή. Ο κ. Αχμέτ αναφερόταν στην πρόβλεψη της Συνθήκης στην οποία γίνεται αναφορά στην εφαρμογή της σαρίας στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.

Η συγκεκριμένη θέση του βουλευτή ήταν αποτέλεσμα της μετακίνησής του από την αρχική θέση, την οποία είχε εκφράσει πριν από την επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στη Θράκη, καθώς αρχικά είχε ζητήσει τοπικό δημοψήφισμα για να καταγραφεί η θέση της μειονότητας ως προς την αλλαγή.

Παρόμοια θέση για δημοψήφισμα είχε πάρει και ο πρόεδρος του Κόμματος Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας Μουσταφά Αλί Τσαούς. Πρόκειται για το μειονοτικό κόμμα που κέρδισε την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές του 2014 σε Ξάνθη και Ροδόπη, αλλά δεν κατέβηκε στις εθνικές εκλογές.

Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι ότι ούτε το κόμμα ούτε ο κ. Τσαούς πήραν κάποια δημόσια θέση για το ζήτημα, παρά το γεγονός ότι αφορά μία εξαιρετικά σημαντική αλλαγή. Πολύ δε περισσότερο από τη στιγμή που η συμμετοχή τους στις ευρωεκλογές είχε ως κεντρικό πυρήνα την υιοθέτηση ευρωπαϊκών πολιτικών και η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την εφαρμογή της σαρίας.

Όπως είχε πει η πρώην υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη στην εκδήλωση «Δίκαιο και θρησκεία στην Ελλάδα», η Ελλάδα είναι «το μοναδικό κράτος στον δυτικό κόσμο όπου εφαρμόζεται για ένα μέρος του πληθυσμού της η σαρία».

Οι επιφυλακτικοί βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ

Όμως οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν ενθουσιασμένοι με την κατάργηση της υποχρεωτικότητας, καθώς προτιμούσαν την πλήρη κατάργησή της.

Ο βουλευτής Ροδόπης Μουσταφά Μουσταφά στην ομιλία του στη Βουλή είπε ότι η ανάδειξη του κυρίαρχου ρόλου της θρησκείας είχε ως στόχο την υποχώρηση της εθνικής συνείδησης των μελών της μειονότητας. «Η πολιτεία παγιδεύτηκε στη θεωρία της θρησκευτικοποίησης της μειονότητας, της αποτουρκοποίησης της μειονότητας» είπε ο κ. Μουσταφά, ο οποίος ενέταξε την εφαρμογή της σαρίας και την ανάδειξη του ρόλου των μουφτήδων στην προσπάθεια να στηριχτεί το πιο αντιδραστικό και συντηρητικό κομμάτι της μειονότητας.

«Για να διαχειριστούμε το μειονοτικό ζήτημα επενδύσαμε στη σαρία, στους μουφτήδες, στους φυγάδες των μεταρρυθμίσεων του Κεμάλ από την Τουρκία τη δεκαετία του ’20. Στηρίξαμε ό,τι πιο αντιδραστικό και συντηρητικό κομμάτι της μειονότητας, βαφτίζοντάς τους παλιομουσουλμάνους. Ήταν λάθος πολιτική, με στραβιά ρίγα δεν χαράζεται ευθεία γραμμή» είπε ο βουλευτής και εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για το ότι «αυτή η γραμμή συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας».

Συντηρητικές αντιδράσεις

Ουσιαστικά ο κ. Μουσταφά έλεγε ότι η υποχρεωτική εφαρμογή της σαρίας έστελνε όλους τους μουσουλμάνους στο γραφείο του μουφτή, ο οποίος ήταν διορισμένος από το ελληνικό κράτος και ασκούσε και δικαστικά καθήκοντα. Η αναγκαστική διέλευση από το γραφείο του μουφτή ενίσχυε τον ρόλο του, ακόμη και αν δεν απολάμβανε της εμπιστοσύνης της μειονότητας. Ουσιαστικά, ο διορισμένος μουφτής χάνει τον κυριαρχικό ρόλο του, από τη στιγμή που δεν θα είναι καθοριστικός ο ρόλος του στην επίλυση δικαστικών διαφορών. Αυτή η αποδυνάμωσή τους ουσιαστικά ενισχύει τον ρόλο των μουφτήδων που έχουν εκλεγεί στα τζαμιά, αλλά δεν αναγνωρίζονται από το ελληνικό κράτος.

Η διασύνδεση που έκανε ο κ. Μουσταφά ανάμεσα στη σαρία και στις συντηρητικές δυνάμεις της μειονότητας επιβεβαιώθηκε από την ανακοίνωση που εξέδωσε το Σωματείο Ιεροδιδασκάλων Ισλαμικής Θρησκείας Θράκης απευθυνόμενο στην ελληνική πολιτεία. «Δεν ζητάμε τίποτε περισσότερο από το να σεβαστεί την επιθυμία να συνεχίσουμε να ασκούμε τα λατρευτικά μας καθήκοντα και να απολαμβάνουμε την πίστη μας, όπως το κάναμε μέχρι σήμερα, χωρίς εκπτώσεις, χωρίς αφορισμούς, χωρίς να καταπατάται η σαρία στην οποία πιστεύουμε και χωρίς να στερείται η δυνατότητα του μουφτή μας να απονείμει το δίκαιο σύμφωνα με τα ήθη και έθιμα των παραδόσεών μας, όπως αυτό ισχύει και σε άλλες προηγμένες και ευρωπαϊκές χώρες» ανέφερε το σωματείο.

Επανέρχεται η εκλογή των μουφτήδων

Ωστόσο, το θέμα της εκλογής των μουφτήδων επανήλθε μόλις λίγη ώρα μετά την υπερψήφιση της ρύθμισης από τη Βουλή. Ο βουλευτής Ξάνθης του ΣΥΡΙΖΑ Χουσεΐν Ζεμπέκ σε ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook ανέφερε ότι «εγκρίθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο η νομική ρύθμιση σχετικά με την Τουρκική Μειονότητα» και παράλληλα έθεσε το θέμα της εκλογής των μουφτήδων.

Το θέμα της εκλογής των μουφτήδων έθεσε και το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο σε επίσημη ανακοίνωσή του απέδωσε την αλλαγή ως προς τη σαρία στην «προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από ένα μέλος της μειονότητάς μας της Δυτικής Θράκης» και επισήμανε ότι «το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ελλάδα πέντε φορές για τις δικαστικές αγωγές με την κατηγορία αντιποίησης αρχής σε βάρος των εκλεγμένων μουφτήδων», καλώντας την Αθήνα «να δώσει ένα τέλος στη νομική πίεση που ασκεί κατά των εκλεγμένων μουφτήδων».

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επιφύλαξε μια απάντηση με σκληρή φρασεολογία, από την οποία όμως λείπει παντελώς κάθε υπεράσπιση στη σημερινή διαδικασία ορισμού των μουφτήδων, ενώ παράλληλα υπενθυμίζεται ότι «ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Ελλάδα έχει δεσμευτεί οικειοθελώς από συγκεκριμένες Συνθήκες, όπως η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».

Η πρώτη ερμηνεία που δόθηκε ήταν ότι η αλλαγή της διαδικασίας εκλογής επίκειται. Πάντως, μέχρι στιγμής οι αναγνωρισμένοι από το ελληνικό κράτος μουφτήδες απέχουν από κάθε είδους σχόλιο, ακόμη και για την κατάργηση της υποχρεωτικότητας της σαρίας, γεγονός που στη Θράκη συνδέεται με την εκτίμηση ότι αισθάνονται αβέβαιο το έδαφος κάτω από τα πόδια τους.