Ο Τσίπρας είχε πει ναι στη "Βόρεια Μακεδονία" τον Αύγουστο 2017

Στη σύνοδο κορυφής της Χάρτας της Αδριατικής στην Ποντγκόριτσα του Μαυροβουνίου, στις 3 Αυγούστου 2017, η Ελλάδα είχε αποδεχτεί το όνομα “Βόρεια Μακεδονία”, όπως προκύπτει από ρεπορτάζ που είχε δημοσιεύσει εκείνη την ημέρα ο σερβικός ιστότοπος telegraf.rs, επικαλούμενος πηγή του ρωσικού πρακτορείου ειδήσεων Sputnik “στη μακεδονική αντιπροσωπεία”.

Σύμφωνα με την πηγή, κατά τη συνάντηση που είχαν εκείνη την ημέρα ο επικεφαλής της αμερικανικής αντιπροσωπείας, αντιπρόεδρος, Μάικ Πενς ενημέρωσε τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ, ότι οι Έλληνες, συμφώνησαν με τις προταθείσες προτάσεις για το όνομα, οι οποίες ήταν “Άνω Μακεδονία”, “Βόρεια Μακεδονία” και “Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σκόπια)”, που ήταν τρεις από τις ονομασίες που είχε ήδη προτείνει ο Ζάεφ.

Όμως το συγκεκριμένο θέμα δεν αναφέρθηκε σχεδόν καθόλου στα μέσα ενημέρωσης των Σκοπίων, αν και είχαν εκτενή ρεπορτάζ για όσα είχαν συμβεί στη σύνοδο, την πρώτη διεθνή που ελάμβανε μέρος ο κ.Ζάεφ ως πρωθυπουργός, περίπου δύο μήνες μετά από την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του.

Σε όλα τα μέσα ενημέρωσης γινόταν αναφορά στην επίσημη ανακοίνωση του Λευκού Οίκου η οποία με διπλωματική γλώσσα, επιβεβαίωνε το ρεπορτάζ καθώς ανέφερε ότι “ο αντιπρόεδρος Πενς πιστεύει ότι ο πρωθυπουργός Ζάεφ χρησιμοποιεί θετική ενέργεια και ενθουσιασμό για να καθοδηγήσει τις διαδικασίες για τις μεταρρυθμίσεις και την ένταξη, οι οποίες συμβαδίζουν με την ανάγκη για μία νέα γενιά ηγετών που δεν βαρύνονται από το παρελθόν αλλά κοιτούν προς το μέλλον της χώρας τους και των πολιτών”.

Οι ΗΠΑ στηρίζουν Ζάεφ

Ουσιαστικά, ο κ.Πενς στη δήλωση του δεν έλεγε κάτι καινούργιο, καθώς ήταν γνωστή, τόσο η αμερικανική επιθυμία για ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, όσο και η υποστήριξη τους στον σχηματισμό του κυβερνητικού συνασπισμού των Σοσιαλδημοκρατών του κ.Ζάεφ με τα αλβανικά κόμματα.

Σε ότι αφορά στο πρώτο, είχε προκύψει από την πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, που δεν υλοποιήθηκε λόγω της ελληνικής αντίδρασης στη σύνοδο κορυφής του 2008. Την άνοιξη του 2017, ο αναπληρωτής βοηθός υφυπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ για τη ΝΑ Ευρώπη, Μπράιαν Χόιτ Γι, στην πρώτη μετά την εκλογή Τραμπ περιοδεία του στην περιοχή ευθύνης του, είχε διαβεβαιώσει δημοσίως ότι η πολιτική των ΗΠΑ δεν είχε αλλάξει.

Το δεύτερο, ο σχηματισμός της κυβέρνησης, έγινε εφικτός χάρη στις διαρκείς παρεμβάσεις και πιέσεις τις οποίες ο κ.Γι, την άνοιξη του 2017, είχε ασκήσει στον πρόεδρο Ιβανοφ για να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον κ.Ζάεφ. Ο κ.Ιβάνοφ αρνιόταν επί έξι μήνες μετά τις εκλογές να δώσει την εντολή παρά το γεγονός ότι 61 από τους 120 βουλευτές είχαν υπογράψει ότι θα στηρίξουν την κυβέρνηση.

Το ότι το θέμα του ονόματος είχε επανέλθει κατέστη σαφές όταν πενήντα ημέρες μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον κ.Ζάεφ και μόλις 15 πριν από την σύνοδο της Ποντγκόριτσα, στις 17 Ιουλίου 2017, ο κ.Πενς είχε μιλήσει διαδοχικά στο τηλέφωνο με τον κ.Τσίπρα στις 12:30 ώρα Αμερικής, (7:30 το βράδυ ώρα Ελλάδος) και ένα τέταρτο αργότερα με τον κ.Ζάεφ.

Αμερικανική βοήθεια για το δημοψήφισμα

Εκείνο το οποίο επίσης δεν είχε γραφτεί εκείνη την εποχή στα μέσα ενημέρωσης της πΓΔΜ ήταν ότι ο κ.Ζάεφ είχε επίσης ζητήσει από τον κ.Πενς βοήθεια για το δημοψήφισμα, για την αλλαγή του ονόματος, επειδή, όπως φέρεται να έχει πει στον αντιπρόεδρο, φοβάται τις διαδηλώσεις και τις ταραχές.

Ως αποτέλεσμα το αμερικανικό υπουργείο εξωτερικών, αποφάσισε να παρατείνει για ένα χρόνο τη θητεία του πρέσβη Τζες Μπέηλι, η οποία έληγε τον Δεκέμβριο του 2017. Δεν ήταν κάτι συνηθισμένο στην εποχή Τραμπ, στην οποία δεν αντικαθίστανται οι πρέσβεις των οποίων λήγει η θητεία και τα καθήκοντα τους αναλαμβάνουν προσωρινά τα Νο 2 στις πρεσβείες, που όμως περιορίζονται σε στενά υπηρεσιακές διαχειρίσεις.

Η παράταση της θητείας του κ.Μπέηλι μάλιστα έγινε παρά το γεγονός -ή ίσως εξαιτίας του γεγονότος-, ότι η “Μακεδονική Κοινότητα του Νιου Τζέρσι” είχε καλέσει τον προκάτοχο του κ.Τραμπ, να τον απομακρύνει από τα Σκόπια, καθώς τον κατηγορούσε ότι “προσπαθούσε να ανατρέψει τη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας”.

Ουσιαστικά δηλαδή τον κατηγορούσαν ότι προσπαθούσε να ανατρέψει τον κ.Γκρουέφσκι, τον οποίο, λίγους μήνες αργότερα, ο αντιπρόεδρος Πενς χαρακτήριζε “βάρος του παρελθόντος”.

Ο κ.Μπέηλι είναι από τους πρέσβεις που είναι επιφυλακτικοί απέναντι στη Ρωσία, η οποία δια του κ.Γκρούεφσκι εμπόδιζε την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ.

Πριν από λίγες ημέρες, στις 7 Ιουνίου, ο κ.Μπέηλι μιλώντας στο “Ενεργειακό Φόρουμ της Μακεδονίας”, είχε περιγράψει τους στόχους της αμερικανικής κυβέρνησης που δεν θα ήταν εφικτοί χωρίς την πολιτική αλλαγή στα Σκόπια:

“Υποστηρίζουμε τις προσπάθειες της Μακεδονίας να διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειας φυσικού αερίου με την κατασκευή μια διασύνδεσης με την Ελλάδα για να παρέχονται εναλλακτικές στο ρωσικό αέριο. Αυτές οι διασυνδέσεις θα βοηθήσουν τη Μακεδονία να γίνει διαμετακομιστική χώρα διευκολύνοντας την ροή μη ρωσικού αερίου στον βόρειους γείτονες της Μακεδονίας και να διασυνδέσει τη Μακεδονία με την παγκόσμια αλυσίδα διανομής της ενέργειας.”

Μάχη κατασκόπων

Την κατάσταση περιπλέκει το γεγονός ότι την ώρα που οι Αμερικανοί επένδυαν στην ισχυροποίηση του Ζάεφ, εκείνος είχε στο επιτελείο του άνθρωπο, ο οποίος ενημέρωνε τους Ρώσους, καθώς η πληροφορία για το όνομα είχε ως πηγή μέλος της αντιπροσωπείας των Σκοπίων, το οποίο μίλησε στο ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Sputnik.

Το Sputnik είναι ένα ιδιωτικό ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων, με ιδιοκτήτη στενό πολιτικό και προσωπικό φίλο του προέδρου Πούτιντ. ο οποίο από τις αρχές Ιουνίου, λειτουργεί επισήμως γραφείο στην Ελλάδα, γεγονός που χαιρέτισε ο εκπρόσωπος τύπου του Ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, ευχαριστώντας δημόσια την Ελληνική κυβέρνηση για τη βοήθεια της.

Λίγο αργότερα οι Ρώσοι στην αρχή προειδοποίησαν και λίγο αργότερα απείλησαν δημοσίως τον Ζάεφ να μην προχωρήσει στην ένταξη στο ΝΑΤΟ, αν δεν θέλει να βλάψει τις διμερείς σχέσεις.

Όμως η ρωσική αντίθεση παρά την αρχική ένταση της, στη συνέχεια καταλάγιασε και τους τελευταίους μήνες δεν εμφανίστηκε καν. “Δεν ακούγεται, δεν φαίνεται διότι έχει γίνει πιο υπόγεια”, είπε Αμερικανός διπλωμάτης ο οποίος ρωτήθηκε σχετικά με το θέμα.

Αμερικανικές επιφυλάξεις

Οι Αμερικανοί διπλωμάτες βλέπουν το θέμα της ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ να προχωρά, αλλά δεν θέλουν να εκφράσουν ακόμη τη βεβαιότητα τους, ότι θα υπάρξει τελική λύση.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις τους ανησυχεί η δυνατότητα η “ρωσική υπόγεια κακή επιρροή” να προκαλέσει προβλήματα, κυρίως εξαιτίας του δημοψηφίσματος που ανακοίνωσε ο κ.Ζάεφ για την έγκριση της όποιας συμφωνίας με την Ελλάδα.

Ο πρωθυπουργός των Σκοπίων είχε μετατρέψει και τις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2017, σε δημοψήφισμα καθώς, όπως είχε πει, αν κέρδιζε, θα προχωρούσε το θέμα του ονόματος. Και τις κέρδισε συντριπτικά.

Όμως οι εκτιμήσεις των αναλυτών της κοινής γνώμης στα Σκόπια, προβλέπουν ότι αν δεν γίνει νοθεία, δεν κερδίζει η αλλαγή του ονόματος. Γιαυτό άλλωστε αναζητήθηκε και προσφέρθηκε η αμερικανική βοήθεια.

Σύμφωνα με την εθνοτική κατανομή, το ναι στις αλλαγές του ονόματος ξεκινάει με ένα ποσοστό περίπου 25% δηλαδή των Αλβανών αλλά χρειάζεται έναν στους τρεις της κυρίαρχης εθνικά κοινότητας για να περάσει.

Ο Ζάεφ μπορεί να τα καταφέρει, μόνο αν καταφέρει να κάνει το διακύβευμα πολύ μεγάλο. Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες θέλουν τη λύση του προβλήματος, όπως είπε στην πρόσφατη συνέντευξη του ο Έλληνας πρωθυπουργός και αποδείχτηκε και από τον ενθουσιασμό με τον οποίο έκαναν δεκτή τη συμφωνία, ακόμη και χωρίς επίσημη επικύρωση. Όμως η επιβεβαίωση της στο δημοψήφισμα θέλει ένα μεγάλο πακέτο το οποίο να κάνει τους πολίτες να αισθανθούν τη διαφορά. Πολύ μεγάλο όπως λένε πολιτικοί παρατηρητές στα Σκόπια, οι οποίοι υπενθυμίζουν τη ρήση του σοσιαλδημοκράτη πρώην προέδρου και πρωθυπουργού Μπράνκο Τσερβένκοφσκι.

“Πολλοί λένε για αλλαγή ονόματος, το θέμα είναι ποιος θα βάλει την υπογραφή του στην πρόταση”.