Πρόβλημα ξενοφοβίας κλονίζει τον Ερντογάν

Σε περίπου 5,5 εκατομμύρια υπολογίζονται, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι πρόσφυγες από τη Συρία οι οποίοι έχουν ζητήσει καταφύγιο σε άλλες χώρες μετά την έναρξη του εμφύλιου πολέμου στη χώρα, το 2012, αν και ανεπίσημες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό τους κατά 700.000, στα 6,2 εκατομμύρια ανθρώπους.

Οι αριθμοί δεν είναι ακριβείς, αλλά είναι κοντινοί.

Για παράδειγμα, στα 5,5 εκατομμύρια υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα βρίσκονται περίπου 55.000, δηλαδή το 1% του συνόλου. Όμως, με βάση τα επίσημα στοιχεία από το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, το 2016 στην Ελλάδα είχαν ζητήσει άσυλο 31.192 Σύριοι, ενώ μέχρι το τέλος Αυγούστου του 2019 ο αριθμός των αιτούντων άσυλο είχε υπερδιπλασιαστεί και είχε φτάσει τους 65.459.

Αυτό θέτει διάφορους αριθμούς υπό αμφισβήτηση, αλλά η γενική εκτίμηση των περίπου 6 εκατομμυρίων προσφύγων δεν αμφισβητείται. Τα τελευταία επίσημα στοιχεία πριν από τον πόλεμο είναι του 2010, όταν ο πληθυσμός της χώρας υπολογιζόταν σε 21,3 εκατομμύρια, ενώ σήμερα υπολογίζεται σε 17 εκατομμύρια, δηλαδή υπάρχει μια μείωση περίπου 4,3 εκατομμυρίων. Η εκτίμηση για 6 εκατομμύρια πρόσφυγες επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι την πενταετία 2005-2010 ο πληθυσμός της χώρας αυξανόταν κατά 500.000 τον χρόνο.

Οι Σύριοι στην Τουρκία

Από αυτά τα 6 εκατομμύρια, περισσότεροι από τους μισούς έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η Τουρκία τον προηγούμενο μήνα, τον Σεπτέμβριο του 2019, φιλοξενούσε 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία, για την ακρίβεια 3.667.435 ανθρώπους, ενώ περίπου 430.000 παιδιά γεννήθηκαν από Σύριους πρόσφυγες στην Τουρκία.

Αυτός είναι άλλωστε και ο αριθμός τον οποίο επικαλέστηκε ο Πρόεδρος της γειτονικής χώρας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όταν στις 10 Οκτωβρίου είπε χαρακτηριστικά: «Αν επιχειρήσετε να περιγράψετε την επιχείρησή μας ως μια κίνηση κατάληψης (σ.σ.: της βόρειας Συρίας), θα ανοίξουμε τα σύνορα και θα στείλουμε 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες στην Ευρώπη».

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Τουρκία έχουν βρει καταφύγιο άλλοι 370.000 πρόσφυγες, από τους οποίους 170.000 είναι από το Αφγανιστάν, 142.000 από το Ιράκ, 39.000 από το Ιράν, 5.700 από τη Σομαλία και 11.700 άλλων εθνικοτήτων, στους οποίους ο κ. Ερντογάν δεν αναφέρθηκε καν.

Η δυσφορία ενίσχυσε τον Ιμάμογλου

Από τα 3,6 Σύριων προσφύγων στην Τουρκία, περίπου 550.000 (15%) έχουν επιλέξει να ζήσουν στην Κωνσταντινούπολη.

Η παρουσία των Σύριων στην πόλη αναδείχθηκε κατά την προεκλογική περίοδο των τελευταίων δημοτικών εκλογών, τις οποίες κέρδισε ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης, Εκρέμ Ιμάμογλου, καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις, το κυβερνών ΑΚΡ έχασε ψήφους στις περιοχές της Κωνσταντινούπολης όπου οι ψηφοφόροι ήταν απελπισμένοι με τους Σύριους πρόσφυγες.

Αυτό ακριβώς το κλίμα ενίσχυσε το ρεύμα υπέρ του κ. Ιμάμογλου, ο οποίος καταλόγισε στην κυβέρνηση «κακοδιαχείριση του προσφυγικού ζητήματος».

Στην πρώτη του συνέντευξη μετά την εκλογή του, στα μέσα Ιουλίου, στο BBC, ο κ. Ιμάμογλου μίλησε για περίπου 1 εκατομμύριο Σύριους στην Πόλη και συγκρούσεις ανάμεσα σε κατοίκους και πρόσφυγες, προσθέτοντας ότι οι Σύριοι έχουν πάρει τόσο πολλές δουλειές, που απειλούν το εισόδημα των ντόπιων. «Πρέπει να προστατέψουμε τα συμφέροντα του λαού, δεν μπορούν να αλλάξουν την Κωνσταντινούπολη χωρίς να δώσουμε σημασία» είπε.

Σε μια προσπάθεια να προλάβει το κύμα συμπάθειας προς τον Ιμάμογλου, ο κυβερνήτης της Κωνσταντινούπολης ξεκίνησε εκστρατεία απομάκρυνσης των προσφύγων που δεν είχαν νόμιμη παραμονή στην πόλη. Σύμφωνα με τον απολογισμό της 1ης Αυγούστου, εντοπίστηκαν και απομακρύνθηκαν 12.474 παράνομοι μετανάστες από 22 χώρες και 2.630 Σύριοι που δεν είχαν καταγραφεί.

«Ο κυβερνήτης έχει ως στόχο να μειώσει την παράνομη μετανάστευση στο μηδέν και να τελειώσει την άτυπη απασχόληση» διαβεβαίωσε το γραφείο του, ενώ οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατήγγειλαν απελάσεις προσφύγων στη Συρία.

Κοντά στα σύνορα

Από τα υπόλοιπα 3 εκατομμύρια, περισσότερο από το 1/3 έχει επιλέξει να παραμείνει σε πόλεις κοντά στα σύνορα με τη Συρία, η ύπαρξη των οποίων χρονολογείται από την εποχή των Σελευκιδών. Στη Σανλιούρφα, γνωστή ως Έδεσσα, επισήμως ζουν περίπου 470.000, στην Γκαζιαντέπ, την αρχαία Αντιόχεια, περίπου 400.000, ενώ στο Κιλίς, ακριβώς πάνω στα σύνορα, που μέχρι το 2010 είχε πληθυσμό 80.000 άτομα, εγκαταστάθηκαν 130.000 πρόσφυγες και στο Μαρντίν των 100.000 άλλοι τόσοι περίπου.

Αλλά και στα Άδανα, που απέχουν περίπου 250 χλμ. από τα σύνορα, έχουν καταγραφεί 222.000 πρόσφυγες.

Αυτοί είναι οι πληθυσμοί των Σύριων που ο Πρόεδρος Ερντογάν θέλει να μετακινήσει στην περιοχή στην οποία ο τουρκικός στρατός πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη επιχείρηση από την εποχή της δημοκρατίας, δηλαδή μετά το 1923.

Πρόκειται για μια περιοχή μήκους 400 χλμ. και βάθους 35 χλμ., στην οποία το αρχικό τουρκικό σχέδιο προέβλεπε τη μετεγκατάσταση 1 εκατομμυρίου προσφύγων, αλλά ο κ. Ερντογάν ανέβασε σε 2 εκατομμύρια παρουσιάζοντας τον σχετικό χάρτη στον ΟΗΕ.

Ουσιαστικά, ο Πρόεδρος της Τουρκίας προσπαθεί με μία κίνηση και να αλλάξει την πληθυσμιακή ισορροπία σε μια περιοχή που κατοικείται από Κούρδους, που δεν είναι φιλικοί απέναντι στην Άγκυρα, και να αδειάσει τις τουρκικές πόλεις από τους Σύριους πρόσφυγες, που δεν είναι πλέον καλοδεχούμενοι.

«Είναι πιθανόν η πιο τρελή ιδέα που έχω ακούσει» σχολίασε στο πρακτορείο Reuters ανώτερος Αμερικανός διπλωμάτης που δεν κατονομάζεται.

Στη Σμύρνη

Στη Σμύρνη, που ο υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας, Σουλεϊμάν Σοϊλού, απείλησε ότι αν ανοίξει θα φεύγουν 35.000 άνθρωποι την ημέρα προς την Ελλάδα, κατοικεί μια συριακή κοινότητα 130.000 ανθρώπων, σε ένα σύνολο περίπου 1 εκατομμυρίου ανθρώπων που κατοικούν στην παράκτια ζώνη της –όπως αναφέρει ο τουρκικός οργανισμός https://www.refugeesintowns.org/–, που απέχει 50 μίλια από τη Λέσβο και τη Χίο, είναι επομένως ιδανικός χώρος συγκέντρωσης μεταναστών από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Κεντρική Ασία στο ταξίδι προς τα ελληνικά νησιά.

Κατοικούν κυρίως στη φτωχογειτονιά Μπασμάνε, στο κέντρο της πόλης, κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό και στο λιμάνι, όπου παλιότερα είχαν εγκατασταθεί και αραβόφωνοι Τούρκοι.

Από το 2014 έως το 2016 πήγαιναν εκεί για να βρουν διακινητές, και μέχρι να έρθει η ώρα για το δικό τους ταξίδι, έμεναν προσωρινά σε σπίτια.

Η παρουσία τους, όμως, αύξησε τις ανάγκες της στέγασης και τα ενοίκια ανέβαιναν κάθε χρόνο από 25 έως 200 τουρκικές λίρες (από 4 έως 30 ευρώ), ωστόσο δεν επηρέασαν τις τιμές στα τρόφιμα και στα φάρμακα. Όσοι δεν έχουν να πληρώσουν υφίστανται έξωση, ενώ έχει δημιουργηθεί και ένας καταυλισμός με σκηνές, περίπου 50 χλμ. από την πόλη.

Ανάμεσα στο 2014 και στο 2016 οι πρόσφυγες ξόδεψαν όλες τους τις οικονομίες στους διακινητές, αλλά και στην αγορά του Μπασμάνε, στα εστιατόρια και στα παντοπωλεία, αλλά και στα καταστήματα ρουχισμού, που πουλάνε σωσίβια για τις βάρκες. Κάποια από αυτά τα μαγαζιά έχουν ειδικά υπόγεια, όπου φυλάσσουν αυτόν τον εξοπλισμό.

Μετά το 2016 άρχισαν να νοικιάζουν σπίτια και να ζουν κανονικά. Συνήθως κάνουν δουλειές με αμοιβές από 150 ευρώ τον μήνα, σε βιοτεχνίες, εστιατόρια και καφέ, οι λίγοι γιατροί φτάνουν τα 400 ευρώ, ενώ οι διακινητές, που πλέον δεν έχουν πολλή δουλειά στη θάλασσα, δουλεύουν ως οικοδόμοι.

Όμως οι εξελίξεις ανησυχούν ιδιαίτερα την τουρκική κυβέρνηση, καθώς οι δαπάνες για την εκπαίδευση και τις υπηρεσίες υγείας για τους πρόσφυγες έχουν αυξηθεί πολύ και θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο, από τη στιγμή που εκτιμάται ότι αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, σε 10 χρόνια οι Σύριοι στην Τουρκία θα ξεπεράσουν τα 5,5 εκατομμύρια.