Προανακριτική: Κούγκι ή κρυψώνα;

Στην ποινική νομοθεσία, δεν εξετάζεται ως μάρτυρας όποιος ασκεί καθήκοντα εισαγγελέα Η ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή που θα ερευνήσει κατά του κ. Παπαγγελόπουλου για τα αδικήματα της ηθικής αυτουργίας σε κατάχρηση εξουσίας και παράβαση καθήκοντος θεωρείται εισαγγελέας στο σύνολό της. Με βάση αυτόν τον κανόνα η πλειοψηφία της επιτροπής, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αξίωσαν και πέτυχαν την εξαίρεση των κ.κ. Τζανακόπουλου και Πολάκη, διότι θα κληθούν ως ουσιώδεις μάρτυρες.

Υπάρχουν δύο ανάλογα προηγούμενα. Το πρώτο είναι η εξεταστική επιτροπή για το Βατοπαίδι, από την οποία το ΠΑΣΟΚ απέσυρε δύο μέλη, ως εμπλεκόμενα ως μάρτυρες στην υπόθεση, και μάλιστα με τη σύμφωνη γνώμη του τότε Συνασπισμού και με βάση γνωμοδότηση του Επιστημονικού Συμβουλίου της Βουλής. Το δεύτερο είναι η εξεταστική επιτροπή για το ΚΕΕΛΠΝΟ, όπου επίσης η ΝΔ δεν τοποθέτησε τους βουλευτές της Βορίδη και Γεωργιάδη, ως εμπλεκόμενους στο ερευνώμενο ζήτημα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η εξεταστική επιτροπή δεν συνιστά καν όργανο ποινικής διαδικασίας, αλλά όργανο πολιτικού ελέγχου.

Το πρόβλημα βέβαια με τη συμμετοχή των κ.κ. Τζανακόπουλου και Πολάκη στην προανακριτική δεν είναι αυστηρά νομικό, αλλά εκ των πραγμάτων πολιτικό. Η αντιπολίτευση αιφνιδιάστηκε και αντιδρά έντονα, προφανώς διότι ακυρώνεται ένας σημαντικός σχεδιασμός. Ενδεχομένως και διότι η κλήση των συγκεκριμένων ως μαρτύρων θα φέρει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση και τους ίδιους και το κόμμα, για τα πεπραγμένα τους ως κυβέρνηση.

Ο κ. Τζανακόπουλος υπήρξε κυβερνητικός εκπρόσωπος, άρα η αυθεντική φωνή της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Βρέθηκε στον Άρειο Πάγο τη νύχτα της «αποκάλυψης» του σκανδάλου Novartis για να «ενημερωθεί», γνωρίζοντας, νομικός ο ίδιος, ότι δεν δικαιούται ενημερώσεως.

Ο κ. Πολάκης, ως υπουργός Υγείας, διακήρυξε ότι θα φέρει την κάθαρση και ότι αντιμάχεται τα «συμφέροντα». Το θέμα της Novartis εκ των πραγμάτων ενέπιπτε στο πεδίο των καθηκόντων του. Ο συγκεκριμένος υπουργός, πέρα από τα στενά καθήκοντά του, υπήρξε ο αυθεντικός εκφραστής της σκληρής, έως και πέρα από τα όρια, αντιπαράθεσης με τη ΝΔ. Δεν δίστασε να αποκαλύψει ότι γνωρίζει τους προστατευόμενους μάρτυρες της υπόθεσης Novartis, δίνοντας την εντύπωση ότι η τότε κυβέρνηση «ελέγχει» την κατάσταση, ούτε δίστασε να δηλώσει δημόσια ότι «πρέπει να βάλουμε κάποιους φυλακή για να κερδίσουμε εκλογές».

Μπορεί όλα αυτά να μη σημαίνουν τίποτα για τη θεμελίωση των κατηγοριών κατά του κ. Παπαγγελόπουλου, μπορεί να μην αποδεικνύουν αμέσως ή εμμέσως ότι ο συγκεκριμένος παρενέβαινε στο έργο των δικαστών, δεν παύουν όμως να δημιουργούν μια συνολική εντύπωση ότι η τότε κυβέρνηση και γνώριζε περισσότερα απ’ όσα αναλογούσαν στον ρόλο της και προσπαθούσε να εμπλακεί στις δικαστικές διαδικασίες. Το πανηγύρι της ποινικής παραπομπής δέκα πολιτικών αντιπάλων, ουσιαστικά χωρίς στοιχεία, υπήρξε δική της επιλογή.

Ο αποκλεισμός των κ.κ. Τζανακόπουλου και Πολάκη από την προανακριτική τούς στερεί τη δυνατότητα να συνεχίσουν, κυρίως ο δεύτερος, τη γραμμή της πόλωσης και των χωρίς μέτρο κατηγοριών κατά των αντιπάλων, με προφανή στόχο να κρατήσουν συσπειρωμένο τον χώρο τους και να αφήσουν τον θόρυβο να σκεπάσει τα όποια (άδηλα προς το παρόν) ευρήματα της επιτροπής. Οι προηγηθείσες αντιδράσεις του ΣΥΡΙΖΑ για το γεγονός ότι παραπέμφθηκε μόνο ο κ. Παπαγγελόπουλος και όχι ο κ. Τσίπρας αυτό υποδεικνύουν.

Η εξέταση των ιδίων ως μαρτύρων είναι προφανές ότι θα τους φέρει σε δυσχερή θέση. Θα πρέπει να εξηγήσουν τις συμπεριφορές τους σε κρίσιμες χρονικές στιγμές και να πείσουν ότι η κυβέρνησή τους δεν εμπλέκεται στη δίωξη των πολιτικών της αντιπάλων. Μπορεί ποινικά να είναι πιο εύκολο, αλλά πολιτικά είναι εξαιρετικά δύσκολο, ειδικά με τόσες δημόσιες δηλώσεις που προηγήθηκαν. Ακόμη και αν η έρευνα της επιτροπής καταλήξει σε απαλλαγή του κ. Παπαγγελόπουλου, είναι εξαιρετικά πιθανό να δημιουργήσει ακόμη χειρότερες εντυπώσεις στην κοινή γνώμη και να τραυματίσει ανεπανόρθωτα την εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ. Το γεγονός ότι επτά από τους δέκα ήδη απαλλάχθηκαν και ο όγδοος διώκεται για πολύ μικρότερης εμβέλειας αδίκημα δημιουργεί κακό υπόβαθρο.

Η εξέτασή τους στην επιτροπή (φοβούνται ότι) θα δώσει την ευκαιρία σε όλα τα κόμματα να τους επιστρέψουν (άκομψα βέβαια, αλλά…) στα ίσα όσα οι ίδιοι έκαναν. Θα πρέπει να πείσουν, για παράδειγμα, ότι η αύξηση της τιμής των φαρμάκων παραμονές εκλογών δεν αποτέλεσε ρουσφέτι στα συμφέροντα. Ενδεχομένως δεν υπήρχε λόγος να θεωρείται ρουσφέτι, αλλά οι ίδιοι εκπαίδευσαν τον κόσμο να σκέφτεται έτσι. Και τώρα θα εισπράξουν τα επίχειρα. Ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης προϊδέασε δημοσίως για το τι μπορεί να γίνει στο μέλλον, ειδικά αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιμείνει στη γραμμή των χωρίς όριο καταγγελιών.

Είναι δεδομένο ότι η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επένδυσε πολιτικά στη δίωξη των αντιπάλων της με βάση το σκάνδαλο Novartis. Σκάνδαλο Novartis, ωστόσο, κατά τη διάρκεια της θητείας της δεν θεμελιώθηκε. Ούτε ένας γιατρός, ούτε ένας αξιωματούχος, ούτε στέλεχος αυτής ή άλλης φαρμακευτικής διώχθηκε για συγκεκριμένες παράνομες πράξεις που αφορούν την αθέμιτη προώθηση των σκευασμάτων. Αυτό που έμεινε να φαίνεται ως σκάνδαλο είναι η παραπομπή δέκα ετερόκλητων πολιτικών για χρηματισμό, από τη συγκεκριμένη εταιρεία, ως πυροτέχνημα που έσβησε τάχιστα.

Στον ΣΥΡΙΖΑ αντιλαμβάνονται ότι η υπόθεση Παπαγγελόπουλου μπορεί να αποδειχθεί πολιτική βόμβα, ασχέτως του αν αυτός στο τέλος καταδικαστεί. Μέσα από την έρευνα για τον κ. Παπαγγελόπουλο θα περιγραφεί μια ολόκληρη κυβερνητική πρακτική, με χαρακτηριστικά μεθόδευσης.

Οι αντιδράσεις του ΣΥΡΙΖΑ δίνουν την εντύπωση ότι οι κ.κ. Τζανακόπουλος και Πολάκης τοποθετήθηκαν στην επιτροπή όχι μόνο για να προκαλέσουν θόρυβο περί διώξεων αλλά κυρίως για να αποφύγουν να καταθέσουν. Αν πράγματι έχουν, όπως ισχυρίζονται, στοιχεία για σκάνδαλα, θα μπορούσαν να τα εκθέσουν στην επιτροπή και με αυτόν τον τρόπο να αποδείξουν ότι και η προηγούμενη κυβέρνηση τα είχε κάνει όλα καλά και ο κ. Παπαγγελόπουλος δεν πρέπει να διωχθεί. Άλλο θέμα βέβαια ότι επί τέσσερα και μισό χρόνια κυβερνούσαν και δεν αποκάλυψαν τίποτα. Μην ξεχνάτε ότι το έργο των εισαγγελέων διευκολύνεται ιδιαίτερα εάν οι υπηρεσίες παραδώσουν πλήρη και τεκμηριωμένο φάκελο. Διαφορετικά, οι υποθέσεις βαλτώνουν. Οι βίαιες αντιδράσεις στον αποκλεισμό τους μαρτυρούν πολιτικό, τουλάχιστον, φόβο.

ΠΑΣΟΚ (που υπέβαλε το αίτημα εξαίρεσης) και ΝΔ, πιο έμπειροι κοινοβουλευτικά, έπιασαν (πάλι) τον ΣΥΡΙΖΑ απροετοίμαστο, ακύρωσαν την πιθανότητα να μετατρέψει ο κ. Πολάκης τις εργασίες της επιτροπής σε αρένα ή θέαμα και άφησαν την αξιωματική αντιπολίτευση να κραυγάζει χωρίς ειρμό τα παράλογα περί φασιστικής πρακτικής, δίνοντας την εντύπωση ότι φοβάται. Κυρίως, όμως, υποχρεώνουν πλέον τους κ.κ. Τζανακόπουλο και Πολάκη να καταθέσουν, βγάζοντάς τους από την κρυψώνα της προανακριτικής.