Ο Ρέμος διαμορφώνει την παράσταση νίκης του αντικαπνιστικού νόμου

Όταν τον προηγούμενο Νοέμβριο ο Αντώνης Ρέμος στις 5.30 το πρωί έκλεινε το πολύωρο πρόγραμμά του σε νυχτερινό κέντρο της Θεσσαλονίκης, κανείς από τους περίπου 2.000 θαμώνες δεν περίμενε ότι η τελευταία του φράση θα ήταν να δώσει συγχαρητήρια στο κοινό που δεν κάπνισε μέσα στον χώρο.

Θα πρέπει να εντυπωσιάστηκε, σχολίασε ένας παλιός θαμώνας του μαγαζιού, γιατί για πρώτη φορά μπορούσε επιτέλους να βλέπει την απέναντι πλευρά του μαγαζιού.

Η παράσταση νίκης στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου είχε αρχίσει να σχηματίζεται όταν στην πρεμιέρα του κ. Ρέμου είχαν φωτογραφηθεί εκατοντάδες θαμώνες να καπνίζουν έξω από το μαγαζί.

Για πολλούς, το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης ήταν αν θα κατάφερνε να επιβάλει τον νόμο στη «νύχτα», η οποία σε προηγούμενες «αυστηρές» απόπειρες να περάσει ο νόμος είχε εξαιρεθεί με διάφορες προφάσεις και διάφορες ρυθμίσεις, που άφηναν εκτός ελέγχου τα «μεγάλα» μαγαζιά.

Όμως, όπως προέκυψε στη συνέχεια, το πρόβλημα δεν ήταν η απόφαση των λίγων ιδιοκτητών των νυχτερινών καταστημάτων να συμμορφωθούν με τον νόμο αλλά η βεβαιότητα των μικρών καταστηματαρχών ότι θίγονται από την εφαρμογή του.

Τα μαγαζιά που κλείνουν

Η αρχή της καταγραφής της δυσαρέσκειας έγινε με δημοσίευμα του «Έθνους», το οποίο επικαλούνταν έρευνα, την πηγή της οποίας δεν κατονόμαζε, αλλά έλεγε ότι «μέσα στον χειμώνα θα κλείσουν 3.000 με 4.000 επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος» και ότι «θα απολυθούν περίπου 50.000 εργαζόμενοι εξαιτίας της πτώσης του τζίρου».

Το δημοσίευμα, σύμφωνα με το οποίο η πτώση του τζίρου υπολογιζόταν σε 40%, αναπαρήγαγε η «Αυγή», παρά το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ στις 15 Οκτωβρίου στη Βουλή είχε υπερψηφίσει τις σχετικές διατάξεις, όπως είχε πει ο εισηγητής και πρώην υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός, ο οποίος στη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Υγείας είχε προλάβει να συγκαταλεχθεί σε όσους έκαναν την ατελέσφορη προσπάθεια για περιορισμούς στο κάπνισμα.

Οι ρυθμίσεις για την απαγόρευση του καπνίσματος είχαν ψηφιστεί με ευρύτατη πλειοψηφία, αφού ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και ΜέΡΑ25 είχαν υπερψηφίσει και μόνο η Ελληνική Λύση καταψήφισε, ενώ το ΚΚΕ είχε δηλώσει «παρών».

Το προφίλ του καπνιστή

To ζήτημα είναι πόσο βάσιμη είναι η πρόβλεψη για τέτοιο πλήγμα στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, όσο κι αν ο αριθμός των 3.000-4.000 καταστημάτων, αν και μεγάλος σε απόλυτα μεγέθη, είναι σχετικά μικρός σε πανελλαδικό επίπεδο, καθώς δεν καλύπτει ούτε τα μισά μαγαζιά ενός δήμου όπως η Θεσσαλονίκη.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πανελλαδικής έρευνας σε δείγμα 1.908 ενηλίκων, η οποία την ημέρα που η Βουλή ψήφιζε τις απαγορεύσεις παρουσιάστηκε από τον διευθυντή του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος και πρόεδρο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον Έλεγχο του Καπνίσματος, Παναγιώτη Μπεχράκη, και τον πρόεδρο της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελο Φιλόπουλο, λιγότεροι από ένας στους πέντε Έλληνες καπνίζουν σε καθημερινή βάση. Για την ακρίβεια, το συγκεκριμένο ποσοστό ανέρχεται σε 17,9% του πληθυσμού, ενώ περίπου ένας στους δέκα (9,6%) δηλώνει περιστασιακός καπνιστής, κατηγορία στην οποία ανήκουν όσοι καπνίζουν λιγότερα από επτά τσιγάρα την εβδομάδα.

Οι αριθμοί διατηρούν μεν την Ελλάδα στην κορυφή των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, όπου καπνιστές δηλώνουν 18%, αλλά δείχνουν ότι μέσα σε μία δεκαετία το ποσοστό των καπνιστών στον πληθυσμό μειώθηκε κατά το 1/3, καθώς το 2009 είχαν δηλώσει καπνιστές, σταθεροί ή περιστασιακοί, τέσσερις στους δέκα.

Οι αριθμοί μειώνονται δραματικά στις νεότερες ηλικίες, όπου μεταξύ 18 και 24 ετών συστηματικοί καπνιστές δήλωσαν μόλις 7,9%, ποσοστό το οποίο ανέβηκε κατά 2 εκατοστιαίες μονάδες, στο 9,9%, στην ηλικιακή γκάμα 25-34.

Σύμφωνα με την έρευνα, τον «σκληρό πυρήνα» των καπνιστών αποτελεί η ηλικία 45-50, όπου το 26,1% δηλώνει ότι καπνίζει συστηματικά.

Καπνίζουν αυτοί που πληρώνουν

Αυτό ακριβώς δημιουργεί και το πρόβλημα των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, γιατί αυτή είναι η κύρια ηλικιακή ομάδα των πελατών τους. «Είναι άνθρωποι που έχουν –συνήθως– δουλειά και αντέχουν τις εξόδους, τόσο οικονομικά όσο και από θέματα υγείας» λένε.

Σύμφωνα με την έρευνα του ΟΟΣΑ, η οποία κατέγραψε και το προφίλ των καπνιστών, σε ορισμένες χώρες, ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα, τα τσιγάρα συνοδεύουν τον καφέ ή το τσάι, την κατανάλωση αλκοόλ και συνηθίζονται μετά το γεύμα.

Σύμφωνα με μια ιδιαίτερα διαδεδομένη στους ιδιοκτήτες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος άποψη, ο καπνιστής καταναλώνει περισσότερο αλκοόλ από τον μη καπνιστή. «Πουλώντας χυμούς δεν βγαίνει το μαγαζί» είναι ένας ιδιαίτερα διαδεδομένος στους κύκλους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος αφορισμός.

Αναζητώντας νέους πελάτες

H εξέλιξη έχει πανικοβάλει μεγάλο μέρος του κλάδου, το οποίο δουλεύει υπό πίεση, γιατί τους τελευταίους μήνες έχει αυξηθεί ο ανταγωνισμός, καθώς έχουν αυξηθεί σημαντικά τα νέα καταστήματα αλλά και οι αιτήσεις για άδειες για νέα καταστήματα.

Η κατάσταση γίνεται πιο δύσκολη γι’ αυτούς γιατί αυτή τη φορά, σε αντίθεση με την περίοδο Αβραμόπουλου, οι πελάτες δείχνουν να μην προτιμούν τον νόμο της σιωπής, όπως έκαναν τότε και όσοι δεν κάπνιζαν, και κάνουν οι ίδιοι τις καταγγελίες, τις περισσότερες φορές μέσα από το μαγαζί, ενώ στους καπνιστές έχει δημιουργήσει φόβο και το προσωπικό πρόστιμο που προβλέπεται σε όσους καπνίζουν σε κλειστό χώρο. Αυτή η απειλή δεν μπορεί να διασκεδαστεί από καμία διαβεβαίωση του μαγαζιού ότι δεν θα γίνει έλεγχος για κάπνισμα.

Η πρώτη λύση που προτάθηκε στα μαγαζιά, όταν διαπιστώθηκε ότι αυτή τη φορά ο νόμος δεν θα έσπαγε, ήταν η προσφυγή στα δικαστήρια. Κάποιοι δικηγόροι, στους οποίους απευθύνθηκαν καταστηματάρχες, προεξόφλησαν την αποτυχία του εγχειρήματος, καθώς εξέφρασαν την άποψη ότι δεν υπάρχει «δικαίωμα στο κάπνισμα» αλλά «ελευθερία του καπνίσματος», στην οποία ο νομοθέτης μπορεί να βάλει περιορισμούς, όπως η πλήρης απαγόρευση στους κλειστούς χώρους συνάθροισης.

Κάποιοι άλλοι ανέλαβαν τις υποθέσεις και περιμένουν τη δικαίωση.

Η δεύτερη λύση στην οποία καταφεύγουν όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες καταστημάτων εστίασης είναι η διατήρηση της πελατείας «μετά το τσιγάρο». Σε αυτή την κατεύθυνση, ενισχύουν τη διαφήμιση του καταστήματος, το οποίο προβάλλουν περισσότερο ως χώρο στον οποίο ο πελάτης θα απολαύσει κάτι ειδικό ή ξεχωριστό, χάριν του οποίου το τσιγάρο θα περάσει σε δεύτερη μοίρα, ενώ παράλληλα προσπαθούν να προσελκύσουν τα υπόλοιπα 3/4 της κρίσιμης ηλικιακής ομάδας των 45-50 που δεν καπνίζουν.

Στην ίδια κατεύθυνση, όλο και περισσότερα μαγαζιά καταφεύγουν στη διοργάνωση ειδικών εκδηλώσεων μίας φοράς, η μοναδικότητα των οποίων και πάλι θα βάλει σε δεύτερη μοίρα τη στέρηση του τσιγάρου.

Μέχρι στιγμής, η περίοδος είναι μικρή για να εκτιμηθεί το αποτέλεσμα τέτοιων προωθητικών ενεργειών, η αποτίμηση των οποίων θα γίνει μέσα στη χειμερινή περίοδο και ίσως δώσει μια διαφορετική κατεύθυνση στην επιχειρηματική διαχείριση της ψυχαγωγίας της εστίασης.

Πάντως, κάποιοι καταστηματάρχες του χώρου επισημαίνουν ότι οι εργαζόμενοι του κλάδου, από τους σερβιτόρους μέχρι τους μουσικούς, δεν έχουν αναμειχθεί στην αντιπαράθεση.

«Γιατί να μη δώσει συγχαρητήρια ο Ρέμος στο κοινό του;» σχολίαζε παλιός θαμώνας νυχτερινών κέντρων. Αν 2.000 θεατές καπνίσουν ένα τσιγάρο, ο Ρέμος θα έχει καπνίσει 2.000…