Διακινητές μεταναστών και ΜΚΟ θέλουν «χαλαρά» θαλάσσια σύνορα

Τη διάρρηξη της εξ αντικειμένου σύμπτωσης συμφερόντων ανάμεσα στους διακινητές που μεταφέρουν πρόσφυγες και μετανάστες από τα τουρκικά παράλια στα ελληνικά νησιά και στις μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) που τους υποδέχονται στα νησιά επιχειρούν οι ελληνικές αρχές με τις συλλήψεις μελών τεσσάρων ΜΚΟ στη Λέσβο με την κατηγορία ότι διευκόλυναν τις αφίξεις προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία.

Σύμφωνα με ανεπίσημες πληροφορίες, πρόκειται για τις ΜΚΟ Watch the Med, Mare Liberum, Sea Watch και FFM, καμία από τις οποίες, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχει προβεί σε επίσημη διάψευση της εμπλοκής της, ούτε σε καταγγελία της συμπεριφοράς των ελληνικών αρχών.

Η έλλειψη επίσημης αντίδρασης προκαλεί έκπληξη, καθώς πρόκειται για οργανώσεις που γνωρίζουν αναλυτικά ποια είναι τα δικαιώματά τους και είναι προετοιμασμένες να δώσουν μάχη για να τα ασκήσουν.

Μάλιστα, η Mare Liberum είναι σε σκληρή πολυετή αντιπαράθεση με τη γερμανική κυβέρνηση, την οποία έναν μήνα πριν από τις συλλήψεις είχε καταγγείλει ότι απεργάζεται μεθοδεύσεις για να σταματήσει το έργο των διασώσεων, χωρίς αυτό να την εμποδίσει, δεκαπέντε ημέρες αργότερα, να ζητήσει από τη γερμανική πρεσβεία στην Αθήνα να παρέμβει για την απελευθέρωση των οκτώ μελών της που είχαν συλληφθεί σε προηγούμενη επιχείρηση της ΕΛ.ΑΣ. στο ομώνυμο πλοίο της οργάνωσης που είναι αραγμένο στη Λέσβο. Οι οκτώ απελευθερώθηκαν λίγες ώρες αργότερα.

Οι ασφαλείς διάδρομοι και τα pushbacks

To κοινό στοιχείο στην οπτική όλων αυτών των οργανώσεων είναι η υποχρέωση για παροχή βοήθειας σε όποιον καταφέρνει να φτάσει στο ευρωπαϊκό έδαφος. Όπως μία άλλη από τις τέσσερις οργανώσεις, η Sea Watch, αναφέρει, «υπερασπίζεται δημόσια τις νόμιμες πορείες διαφυγής», αλλά από τη στιγμή που δεν φαίνεται στον ορίζοντα μια πολιτική λύση στην αίσθηση του «ασφαλούς διαδρόμου», έχει επεκτείνει το πεδίο των επιχειρήσεών της και έχει κάνει νέα σχέδια, τα οποία δεν διευκρινίζει.

Η μόνη από τις τέσσερις οργανώσεις που έβγαλε ανακοίνωση μετά τις συλλήψεις ήταν η Watch the Med, στην οποία όμως δηλώνει ότι «προς το παρόν, θα απέχει από το να σχολιάσει δημόσια την εξελισσόμενη έρευνα», αλλά καταγγέλλει ότι «το πραγματικό έγκλημα είναι τα pushbacks από την ελληνική ακτοφυλακή».

Η αναφορά σε pushbacks προέρχεται από τις πολλές καταγγελίες των οποίων γίνεται κοινωνός η οργάνωση, η οποία χειρίζεται το alarm phone, έναν αριθμό στον οποίο μπορούν να επικοινωνήσουν πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται σε κίνδυνο ενώ προσπαθούν να φτάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος είτε από τη Λιβύη και Τυνησία προς Ιταλία, είτε από την Τουρκία προς Ελλάδα, είτε από το Μαρόκο προς την Ισπανία.

«Κάθε πρόσφυγας που επαναπροωθείται, κάθε άνθρωπος που αφήνεται σε μη αξιόπλοα πλοία, κάθε παιδί που δεν διασώζεται, είναι αιτία να σηκωθούμε και να υψώσουμε τη φωνή μας» αναφέρει στην ανακοίνωσή της η οργάνωση, η οποία καταλήγει διαβεβαιώνοντας: «Δεν θα σωπάσουμε».

Όμως η διαβεβαίωση της οργάνωσης διαψεύδεται από ανάρτηση στο blog μιας άλλης ΜΚΟ, της Aegean Boat Report (ΑΒR), το οποίο αναδημοσιεύεται στη σελίδα των Ελλήνων αλληλέγγυων στο Facebook «Refugees to Refugees».

H ΑΒR, η οποία μετρά πόσοι πρόσφυγες φεύγουν από την Τουρκία και πόσοι φτάνουν στην Ελλάδα, εκφράζει εμμέσως πλην σαφώς τη δυσφορία της για το ότι οι ΜΚΟ που δουλεύουν με πρόσφυγες στη Λέσβο και στα άλλα νησιά σιωπούν: «Με το να είναι ήσυχοι αποτυγχάνουν στους ίδιους τους ανθρώπους που ήρθαν να βοηθήσουν και να προστατεύσουν, και πλέον δεν αποτελούν μέρος της λύσης αλλά μέρος του προβλήματος. Οι οργανώσεις που δουλεύουν μέσα στο νέο στρατόπεδο στη Λέσβο είναι περίεργα ήσυχες, θα έπρεπε να φωνάζουν από τις ταράτσες, αλλά μένουν ήσυχες».

Στην ίδια ανάρτηση αναφέρεται ότι «οι οργανώσεις στο έδαφος μπορεί να φοβούνται να αναφέρουν πόσο άσχημη είναι η κατάσταση, να μιλήσουν, με τον φόβο μήπως τους διώξουν από το στρατόπεδο όπου δουλεύουν ή ανακληθούν οι άδειες, οπότε μένουν ήσυχες, πέφτουν στη γραμμή και κρατούν το στόμα τους κλειστό». Το κείμενο καταλήγει με τη φράση «I will not go quite into the Night!», που μάλλον εννοεί quiet (ήσυχος) και όχι quite (αρκετά) και σε πρώτη ανάγνωση δείχνει να παραπέμπει στο ποίημα του Ντίλαν Τόμας «Do not go gentle into that good night».

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην οπτική όλων αυτών των οργανώσεων τη βασική ευθύνη την έχει η Ελλάδα, η οποία αποτρέπει τις αφίξεις, αλλά καμία ευθύνη δεν φαίνεται να καταλογίζεται στην Τουρκία, η οποία αποτρέπει τις αναχωρήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΑΒR, οι αποτροπές αναχωρήσεων και οι αφίξεις ήταν ισοκατανεμημένες, αλλά αυτό ανατράπηκε μετά το 2019 και από τότε η αναλογία είναι περισσότερες από πέντε αποτροπές αναχωρήσεων σκαφών από την Τουρκία για μία άφιξη στην Ελλάδα.

Ουσιαστικά, από την ABR υπονοείται ότι οι ΜΚΟ που δουλεύουν στους καταυλισμούς σιωπούν στις πιέσεις των ελληνικών αρχών, για να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας που έχουν και που είναι σε άμεση συνάρτηση με τις αφίξεις από την Τουρκία, οι οποίες όμως έχουν μειωθεί δραματικά, καθώς τον Σεπτέμβριο ξεκίνησαν από την Τουρκία 1.525 άτομα και έφτασαν στην Ελλάδα 105, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2019 είχαν ξεκινήσει 33.287 άτομα και είχαν φτάσει στην Ελλάδα 10.737.

Αυτό σημαίνει ότι αν κάποιος πληρώνει 2.000 ευρώ για να έρθει παράνομα από την Τουρκία στην Ελλάδα, τον Σεπτέμβριο του 2019 τα έσοδα από τις επιτυχείς μεταφορές ήταν πάνω από 20 εκατ. ευρώ, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2020 έπεσαν στο 1 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας σοβαρό οικονομικό πρόβλημα στους διακινητές, οι οποίοι χάνουν πελάτες, καθώς δεν μπορούν να εγγυηθούν βεβαιότητα στην άφιξη στην Ελλάδα.

Η φύλαξη των ελληνικών θαλασσίων συνόρων και τα μέτρα αποτροπής που καταγγέλλονται έχουν καταστήσει δύσκολο το έργο των διακινητών, οι οποίοι μέχρι πρόσφατα είχαν βέβαιη την άφιξη στην Ελλάδα, αν διέφευγαν από τις περιπολίες της τουρκικής ακτοφυλακής.

Τα μέλη των ΜΚΟ που συνελήφθησαν κατηγορούνται ότι παραπλανούσαν εσκεμμένα τις ελληνικές αρχές για να διευκολύνονται οι διακινητές να φέρνουν «ταξιδιώτες», όπως αποκαλούνται από τις ΜΚΟ, από την Τουρκία στην Ελλάδα.

Όσο περισσότεροι «ταξιδιώτες» στην Ελλάδα, τόσο περισσότερη δουλειά για τις ΜΚΟ στα νησιά.