Σκοτάδι μπαίνει από παντού στην πόλη

Μπροστά σε σοβαρές αλλαγές βρίσκεται η καθημερινότητα της ελληνικής κοινωνίας ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας εκστρατείας για μείωση των καταναλώσεων ενέργειας, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των συνεπειών του πολέμου που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

«Η κοινωνία περνάει δύσκολα, έχει μεγάλη αβεβαιότητα για τον χειμώνα που έρχεται», είπε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στην κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ για τα 48 χρόνια από την ίδρυση του κόμματος, που γιορτάστηκαν στις 4 Οκτωβρίου.

Την ίδια ώρα που μιλούσε ο πρωθυπουργός, η Αθήνα είχε «γεμίσει» φήμες ότι ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνις Γεωργιάδης είχε αποδεχτεί την πρόταση για τον περιορισμό της λειτουργίας της αγοράς κατά 2 ώρες ημερησίως με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας, την οποία έχει θέσει ως στόχο η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τον Οκτώβριο αναμένεται να ανακοινωθούν κίνητρα και αντικίνητρα για την εξοικονόμηση ενέργειας, είχε προαναγγείλει ο κ. Μητσοτάκης από το βήμα της 86ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης στις 10 Σεπτεμβρίου.

Δύο βδομάδες αργότερα, ο υπουργός Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, είπε πιο συγκεκριμένα ότι εφόσον το νοικοκυριό πετυχαίνει μια μέση ημερήσια εξοικονόμηση της τάξης του 15% στην κατανάλωση ενέργειας, μπορεί στον εκκαθαριστικό που έρχεται να βλέπει μια επιπλέον επιδότηση, που θα βοηθάει ακόμα περισσότερο να έχει χαμηλότερο λογαριασμό ρεύματος.

Παράλληλα, απαντώντας σε ερώτηση για το ενδεχόμενο διακοπών στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, είχε περιοριστεί να πει ότι η κυβέρνηση έκανε ό,τι είναι δυνατό για να αποφευχθεί.

Η ανταπόκριση της αγοράς ήλθε δέκα ημέρες αργότερα, αλλά είχε προϋποθέσεις που μάλλον αιφνιδίασαν την κυβέρνηση.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών του λιανεμπορίου, υπολογίζεται ότι το μέτρο θα επέφερε μείωση κατά 50% της κατανάλωσης ενέργειας για αυτές τις ώρες ή 5%-7,5% του συνολικού ημερήσιου κόστους.

«Θα ζητήσουμε από τις εμπορικές επιχειρήσεις να λειτουργούν λιγότερες ώρες, αλλά να καλύψουν τις ίδιες υποχρεώσεις», είπε ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, Σταύρος Καφούνης, ο οποίος συγκαταλέγεται στους υποστηρικτές της μείωσης του ωραρίου.

Τα κίνητρα για μείωση της λειτουργίας

Πρακτικά, δηλαδή, ο κλάδος ζητά επιχορηγήσεις για ένα θέμα το οποίο θα ενισχύσει την οικονομική του κατάσταση κατά 5%-7,5%.

Παράλληλα, όμως, αποκάλυψε την αδυναμία του συνδικαλισμού να επιβάλλει την άποψή του στα μέλη του συλλόγου, μιας και ζήτησε «να μην αφεθεί το μέτρο στην εθελοντική εφαρμογή του, καθώς κάτι τέτοιο ίσως δημιουργήσει συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού».

Την άποψη αυτή συμμερίζεται και η κυβέρνηση, όπου θεωρούν ότι ενδεχομένως θα προκαλέσει συνθήκες μη υγιούς ανταγωνισμού.

Μια θέση, δηλαδή, την οποία δεν αποκλείουν ως λύση και οι δύο πλευρές, βρίσκει και τους δύο σύμφωνους ότι θα δημιουργούσε προβλήματα.

Συγχρόνως, όμως, η κυβέρνηση παίρνει τη φιλελεύθερη οπτική σε ό,τι αφορά τις αποφάσεις των ίδιων των εμπορικών συλλόγων, λέγοντας ότι «αν κάποιος εμπορικός σύλλογος θέλει να εφαρμόσει για τα μέλη του διαφορετικό ωράριο, αυτό δεν αφορά το κράτος και ούτε μπορούν να επιβληθούν ποινές σε κάποιον που θα λειτουργήσει με το εθνικό ωράριο». Και καταλήγει καθιστώντας σαφές ότι δεν προτίθεται να παρέμβει: «Αποτελεί μια μεταξύ τους συμφωνία επί εθελοντικής βάσεως. Για το κράτος το ωράριο είναι αυτό που ορίζουμε και είναι αυτό που ισχύει».

Σύμφωνα με διαρροές από τον ΣΥΡΙΖΑ, όμως, η σύμπτωση θέσεων της κυβέρνησης με τον εμπορικό κόσμο για τη μείωση των ωρών λειτουργίας δεν αφορούσε την κυβέρνηση συνολικά αλλά τον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνι Γεωργιάδη, τον οποίο «άδειασε» το Μέγαρο Μαξίμου, χαρακτηρίζοντας το θέμα στο οποίο επετεύχθη η σύμπτωση «και αντισυνταγματικό και κατά των αρχών ανταγωνισμού». Θέση υπέρ ή κατά της μείωσης δεν εξέφρασε η αξιωματική αντιπολίτευση.

Λίγη ώρα αργότερα, ο υπουργός Ανάπτυξης απέδιδε τη συζήτηση σε πρωτοβουλία που ανέλαβαν «διάφοροι εμπορικοί σύλλογοι» και εξέφραζε την άποψη ότι η εφαρμογή του μέτρου «θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις και στην αγορά εργασίας και στον τζίρο των καταστημάτων», διαπίστωση που βρίσκει σύμφωνο το ΠΑΣΟΚ, το οποίο θεωρεί ότι «η μείωση των ωρών λειτουργίας θα ωφελήσει κυρίως τα μεγάλα καταστήματα», προεξοφλώντας ότι οι ίδιοι οι εμπορικοί σύλλογοι δεν παίρνουν υπόψη το συμφέρον των μελών τους όταν προτείνουν τη μείωση.

Κοινώς, δηλαδή, θα ήταν μια πρωτοβουλία η οποία θα έφερνε μείωση στην κατανάλωση αλλά θα επηρέαζε την αγορά εργασίας, άρα θα είχε απολύσεις, όπως διέρρεαν κύκλοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης επικαλούμενοι και τη δήλωση Καφούνη, ο οποίος είχε καλέσει την κυβέρνηση «να αποζημιώσει τους εργαζόμενους, για το 2ωρο».

Τα αντικρουόμενα συμφέροντα στην αγορά

Το άλλο θέμα το οποίο μέχρι στιγμής είναι άλυτο είναι τα διαφορετικά συμφέροντα που έχει το ελληνικό εμπόριο με τις διεθνείς αλυσίδες.

«Εμείς συμμορφωνόμαστε με τις επιταγές της κυβέρνησης που θέλει μείωση 15% στην κατανάλωση του ρεύματος και το κάνουμε πράξη. Μόνο που το ίδιο πρέπει να πράξουν και οι πολυεθνικές», είπε ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Παντελής Φιλιππίδης, προειδοποιώντας ότι «αν αυτό δε συμβεί από τα καταστήματα των μεγάλων εμπορικών κέντρων, τότε θα περάσουμε άμεσα στην αντεπίθεση», χωρίς να διευκρινίζει τι περισσότερο θα κάνει από όσα έκανε μέχρι τώρα, που ξένες αλυσίδες ανοίγουν και την Κυριακή.

Πάντως, πρόκειται για ένα θέμα στο οποίο η κυβέρνηση δεν έδειξε ότι προτίθεται να παρέμβει, όπως προκύπτει από την προσέγγιση, κάνοντας λόγο για «εθελοντική βάση» στις συμφωνίες των επιμέρους συλλόγων για μείωση των ωρών λειτουργίας, εφόσον δεν παραβιάζουν το γενικό θεσμοθετημένο ωράριο.

Για αυτό και ο κ. Καφούνης ζήτησε την εφαρμογή του μέτρου με νομοθετική πράξη, ουσιαστικά δηλαδή επιβολή ενός ωραρίου λειτουργίας της αγοράς, το οποίο θα εφαρμοστεί διά νόμου.

Πρακτικά, οι εμπλεκόμενοι στη λειτουργία της αγοράς συνολικά έχουν τόσο αντικρουόμενα συμφέροντα και είναι τόσο καχύποπτοι εκατέρωθεν, που η διερεύνηση και μόνο λύσεων ενεργοποιεί αντιπαλότητες, σε μια εποχή που κεντρική πολιτική επιλογή του Μεγάρου Μαξίμου είναι η πλήρης αποφυγή ρήξεων.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να αναζητηθεί καμία λύση, που έστω αρχικά θα δημιουργούσε εντάσεις, ενώ έχει εξαφανιστεί από το προσκήνιο και κάθε συζήτηση για διεύρυνση του ωραρίου τις Κυριακές.

Παράπλευρες ωφέλειες κι απώλειες

Τα ζητήματα που προκύπτουν από την εκστρατεία για τη μείωση της κατανάλωσης ξεπερνούν την οικονομική διάσταση αλλά και τη διάσταση της απασχόλησης, καθώς ανοίγουν αλλά ζητήματα.

Το πρώτο από αυτά είναι το ζήτημα του φωτισμού, το οποίο κάλυπταν τα εμπορικά καταστήματα, τουλάχιστον στο κέντρο των πόλεων.

Αν αυτό δεν διατηρηθεί, θα πρέπει να αντικατασταθεί από άλλες πηγές. Οι μόνες διαθέσιμες άλλες πηγές είναι ο φωτισμός των δήμων, η ένταση του οποίου θα πρέπει να ενισχυθεί, με κόστος που δεν έχει προϋπολογισθεί ακόμη, ειδικά τη χειμερινή περίοδο που σκοτεινιάζει νωρίς.

Μέχρι στιγμής δεν έχει διευκρινιστεί αν έχουν κληθεί οι δήμοι σε αυτές τις συζητήσεις.

Το δεύτερο θέμα που ανοίγει το ενδεχόμενο μείωσης των ωρών λειτουργίας της αγοράς είναι αυτό της αστυνόμευσης, η οποία θα πρέπει επίσης να ενταθεί για να αντιμετωπιστούν συμμορίες που θα θελήσουν να εκμεταλλευτούν το σκοτάδι για να διευρύνουν τις δραστηριότητές τους.

Άλλωστε, ουσιαστικά, στη χαλάρωση των ελέγχων, που εξελίχθηκε σε πλήρη ανυπαρξία κάθε ελέγχου, αποδίδεται η κυριαρχία των συμμοριών σε χώρους όπως η Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου.

Πάντως, στις συζητήσεις για τη μείωση του ωραρίου δεν έχει κληθεί η αστυνομία ούτε προκύπτει ότι της έχει ζητηθεί να παρουσιάσει κάποιου είδους επιχειρησιακό σχέδιο, ή έστω μελέτη για την αντιμετώπιση των επιπλέον προβλημάτων.

Το θέμα συνδέεται με την προτεραιότητα που δείχνει η κοινωνία στα ζητήματα της εγκληματικότητας, που στις δημοσκοπήσεις δηλώνει ότι τα θεωρεί πρωτεύοντα και σημαντικά.

Επίσης, αναπάντητο μένει το ερώτημα αν θα χρειαστεί κάποιου είδους μελέτη για τις νέες δραστηριότητες που θα δημιουργηθούν για να καλύψουν το επιπλέον δίωρο 7-9, στο οποίο τα καταστήματα θα είναι κλειστά και θα έχει μετατραπεί σε ελεύθερο χρόνο, καθώς δεν αποκλείεται κάποιες από αυτές να είναι πιο ενεργοβόρες.

Παράλληλα, δεν αποκλείεται η ενίσχυση του αλκοολισμού με τη διάθεση του επιπλέον ελεύθερου χρόνου σε μπαρ.

Επειδή, πάντως, έχουν κατατεθεί εισηγήσεις να μην επανέλθει στο τέλος Οκτωβρίου η χειμερινή ώρα, θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι αν και δεν έχει μελετηθεί το ενεργειακό κόστος μιας ακόμη «σκοτεινής» ώρας το πρωί, οι επιπτώσεις στην ομαλότητα της λειτουργίας του δημόσιου κυρίως τομέα, των σχολείων συμπεριλαμβανομένων, καθιστούν απίθανη την αποδοχή τους.