Μια ακόμη κρίσιμη Δευτέρα

Πριν συγκληθεί το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την Παρασκευή, είχε γίνει σαφές ότι μόνο μια συμφωνία στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή θα μπορούσε να προκύψει.

Η ΝΔ προτάσσει την (ιδεολογικά φορτισμένη) δημιουργία κλειστών κέντρων κράτησης, ο ΣΥΡΙΖΑ καταγγέλλει την αξιωματική αντιπολίτευση ότι ακολουθεί γραμμή Βίζεγκραντ, η Φώφη Γεννηματά πιστεύει στη συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ευθύνης αλλά δεν επιμένει, οικουμενική τη λέει ο Βασίλης Λεβέντης, ενώ ο Σταύρος Θεοδωράκης θέλει υπερκομματικό υπερυπουργό Μετανάστευσης.

Τα πράγματα κύλησαν χωρίς εκπλήξεις. Ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων έθεσε από την αρχή θέμα διεύρυνσης της ατζέντας, ώστε να συζητηθεί εκτός από το προσφυγικό και η συγκρότηση οικουμενικής, κάτι που έθεσε ως προϋπόθεση για να συνυπογράψει κοινό ανακοινωθέν. Έγινε ψηφοφορία την οποία έχασε πανηγυρικά, αφού όλοι εκτός από τον ίδιο ψήφισαν «όχι». Ο γ.γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ Δ. Κουτσούμπας έφυγε από τη σύσκεψη πριν από την ολοκλήρωσή της, όταν ξεκίνησε η προσπάθεια για σύνταξη κοινού ανακοινωθέντος. Με αυτή την έννοια, η εθνική γραμμή στο προσφυγικό, μέσα στη γενικότητα και την αοριστία της, έχει την έγκριση -εκτός από εκείνη της κυβέρνησης- της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, παρά τις μεγάλες διαφωνίες σε σοβαρά θέματα, όπως, για παράδειγμα, ο διαχωρισμός ανάμεσα στους πρόσφυγες και στους παράτυπους μετανάστες. 

Κάτι που ενώνει όλους τους πολιτικούς αρχηγούς είναι ότι σε αυτή τη φάση κανείς δεν θέλει εκλογές. Έτσι, το βασικό σενάριο παραμένει το σύρσιμο μέχρι (τουλάχιστον) το καλοκαίρι, αφού έχει βρεθεί μια μεσοβέζικη λύση στη διαπραγμάτευση κυβέρνησης-πιστωτών. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, φαίνεται πως προεξοφλούν οι αγορές, αν κρίνει κανείς από την πορεία του Χρηματιστηρίου και των ελληνικών ομολόγων την προηγούμενη εβδομάδα.

Δύο νάρκες

Τυπικά, το προσφυγικό και το μνημόνιο δεν συνδέονται. Ουσιαστικά, το ένα επηρεάζει το άλλο και τα δύο μαζί την πορεία της χώρας στην ομίχλη. Τη Δευτέρα, στην έκτακτη σύνοδο κορυφής Ε.Ε.-Τουρκίας και στη συνεδρίαση του Eurogroup, θα συζητηθούν παράλληλα οι δύο πλευρές του ελληνικού δράματος: Χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες εγκλωβίζονται στη χώρα μας χωρίς να το θέλουν και ενώ δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές που θα τους εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Την ίδια ώρα η εκκρεμότητα της αξιολόγησης του νέου ελληνικού προγράμματος βυθίζει την οικονομία και αδρανοποιεί τις παραγωγικές δυνάμεις.

Έχει γίνει πια παραδεκτό ότι η Ελλάδα από χώρα διέλευσης γίνεται χώρα εγκατάστασης προσφύγων για τουλάχιστον τρία χρόνια (αφού τέτοιον ορίζοντα καλύπτει η χρηματοδοτική βοήθεια που αποφάσισε η Κομισιόν) και ενώ είναι άδηλος ο αριθμός των ανθρώπων που θα παγιδευτούν εδώ, με το όριο αντοχής να έχει προσδιοριστεί γενικά και αόριστα από την κυβέρνηση στους 150.000.

Στο Μέγαρο Μαξίμου δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην επικοινωνιακή αποδραματοποίηση της κατάστασης, ώστε να κυριαρχήσει η εντύπωση πως είναι δύσκολη αλλά διαχειρίσιμη. Προβάλλεται η αλληλεγγύη που δείχνει η κοινωνική πλειοψηφία, ενώ περιγράφεται ως μεγάλο διακύβευμα το δίλημμα «ανθρωπισμός ή ακροδεξιά».

Οι σκέψεις για βέτο εγκαταλείφθηκαν γρήγορα και τελικά προκρίνεται το αίτημα για κυρώσεις στις χώρες της Ε.Ε. που δεν εφαρμόζουν τις ευρωπαϊκές αποφάσεις για τη μετεγκατάσταση προσφύγων σύμφωνα με συγκεκριμένες ποσοστώσεις. Υπάρχει αισιοδοξία ότι η Τουρκία, τελικά, θα συνεργαστεί με την Ε.Ε. για να μειωθούν οι μεταναστευτικές ροές κάτω από τους 1.000 την ημέρα (ο μέσος όρος την προηγούμενη εβδομάδα ήταν 2.000). Για τον λόγο αυτό ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας αποφάσισε να μεταβεί στη Σμύρνη την επόμενη Τρίτη, για να συμμετάσχει στο Ανώτατο Συμβούλιο Ελληνοτουρκικής Συνεργασίας, έχοντας λάβει τηλεφωνικές διαβεβαιώσεις από τον Τούρκο ομόλογό του Α. Νταβούτογλου ότι όλα θα πάνε καλά. Στις Βρυξέλλες, τη Δευτέρα, θα γίνει και τριμερής συνάντηση Μέρκελ-Τσίπρα-Νταβούτογλου, στο πλαίσιο της προσπάθειας να βρεθεί modus operandi για τη διαχείριση μιας κρίσης που τείνει να γίνει ανεξέλεγκτη.

Από αναβολή σε αναβολή

Μεταξύ των εταίρων-πιστωτών υπάρχει η βούληση να μην αναζωπυρωθεί η ελληνική κρίση σε μια τόσο ευαίσθητη συγκυρία λόγω προσφυγικού. Δεν υπάρχει όμως η διάθεση να κρυφτεί κάτω από το χαλί οριστικά η δυστυχία των αριθμών. Άλλωστε, το ΔΝΤ ασκεί κάθε δυνατή πίεση για να συντηρηθεί η λογιστική ανάγνωση του ελληνικού προβλήματος και να μην υπερκαλυφθεί από την πολιτική. Κάπως έτσι οργανώνεται ένα ντεμί κλείσιμο της αξιολόγησης μέσα στον Απρίλιο, εφόσον εγκριθεί από το ελληνικό Κοινοβούλιο το νέο ασφαλιστικό, που θα περιλαμβάνει (και) μειώσεις συντάξεων. Έμφαση δίνεται στη δημιουργία υπερταμείου αποκρατικοποιήσεων με ξένο επικεφαλής και στη ρύθμιση των κόκκινων δανείων, ενώ κυοφορείται η ιδέα της χρονικής μετάθεσης της λήψης νέων μέτρων για την κάλυψη του δημσιονομικού κενού. Φαίνεται, λοιπόν, πιθανό ότι θα επιδιωχθεί το σπάσιμο της διαδικασίας, για να διαφημιστεί μια κατ’ αρχήν λύση με αστερίσκους για νέο κύμα λιτότητας αργότερα (σε λίγους μήνες), όταν και θα μπορεί να ξεκινήσει η συζήτηση για την απομείωση του χρέους.

Έτσι κι αλλιώς, από τα μέσα της άνοιξης και μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού θα είναι σημαντικές οι δανειακές υποχρεώσεις της χώρας, επομένως θα είναι επείγουσα η ανάγκη εκταμίευσης δόσεων, εξού και το «καήκαμε» που είχε αναφωνήσει ο ΥΠΟΙΚ κ. Τσακαλώτος στη σκέψη ότι μπορεί να φτάσουμε στον Ιούνιο χωρίς να έχει κλείσει η αξιολόγηση.

Στα κομματικά επιτελεία της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης επικρατεί η εκτίμηση ότι η κυβέρνηση θα καταθέσει σύντομα στη Βουλή ασφαλιστικό νομοσχέδιο έχοντας υποχωρήσει από κόκκινες γραμμές στην προστασία των συντάξεων και ότι δεν θα υπάρξει θέμα διάρρηξης της συνοχής της συμπολίτευσης. Βέβαια, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι δεν θα πρόκειται για τέλος καλό - όλα καλά, αφού οι κοινωνικές εντάσεις και αντιδράσεις δύσκολα θα κοπάσουν για τη νέα συμπίεση των εισοδημάτων και χωρίς κάποια αίσια προοπτική να διαγράφεται στο κοντινό μέλλον.

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ασφαλείς προβλέψεις, γιατί όσα συμβαίνουν με επίκεντρο το προσφυγικό είναι τόσο πρωτοφανή, σχεδόν αδιανόητα, και άρα ξένα προς οτιδήποτε ήδη γνωστό. Το ατύχημα μπορεί να συμβεί ξαφνικά, μια κατάρρευση εκ των έσω δεν είναι πια ακραίο σενάριο, τα πράγματα μπορεί να πάρουν δραματική τροπή με τρόπο αναπάντεχο – αρκεί ο θάνατος ενός παιδιού στους καταυλισμούς από γρίπη.