Από τον πολιτικό στον κοινωνικό διχασμό

Ύστερα, ήρθε ο Φίλης. Εκεί που στο Μέγαρο Μαξίμου ήλπιζαν ότι θα έχουν μία εβδομάδα θετικών ειδήσεων, με το κλείσιμο της αξιολόγησης να λειτουργεί ως ορόσημο για την άνοδο της οικονομίας, το ένα ατύχημα διαδεχόταν το άλλο. Το EWG απαίτησε να υπογραφεί εδώ και τώρα η συμφωνία για το Ελληνικό, αναβάλλοντας την απόφασή του από Δευτέρα για Πέμπτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έβαλε πάγο στα κυβερνητικά σχέδια για συνταγματική αναθεώρηση μέσω δημοψηφίσματος, η Άγκυρα έστειλε τον ιμάμη στην Αγια-Σοφιά, η γερμανική Βουλή δεν ενέκρινε την εκταμίευση της δόσης, ζητώντας να διευθετηθούν όλες οι εκκρεμότητες, και ο υπουργός Παιδείας έβαλε φωτιά στην εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση, δηλώνοντας ότι κινείται «στα όρια της συνταγματικής ανοχής» η αντικυβερνητική διαδήλωση που προγραμματίζεται την επόμενη εβδομάδα με κεντρικό σύνθημα το «Παραιτηθείτε».

Τα μάζεψαν για το δημοψήφισμα, έκαναν με συνοπτικές διαδικασίες ό,τι απαίτησαν οι πιστωτές για να μην καθυστερήσει άλλο η ολοκλήρωση της αξιολόγησης και κράτησαν αποστάσεις από τον Ν. Φίλη, ο οποίος, όταν η ΝΔ ζήτησε την παραίτησή του, επανήλθε, για να χαρακτηρίσει «ακροδεξιάς κατεύθυνσης» το κίνημα «Παραιτηθείτε». Τι μένει απ’ όλα αυτά; Μία εβδομάδα αρνητικής δημοσιότητας για τον ΣΥΡΙΖΑ και η επιβεβαίωση της διαπίστωσης ότι το πέρασμα από τη διαπραγμάτευση στη διακυβέρνηση είναι εύκολο ως διακήρυξη, αλλά δύσκολο στην πράξη.

Την Τετάρτη 15 Ιουνίου θα ξέρουμε πόσο καλή διαφήμιση έκανε ο Ν. Φίλης στο συλλαλητήριο που οργανώνεται, τυπικά, χωρίς εμπλοκή των κομμάτων, όμως ουσιαστικά το έχουν πάρει πάνω τους βουλευτές και στελέχη του μετώπου «Μένουμε Ευρώπη» (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι), αν κρίνει κανείς από τις αναρτήσεις τους στο διαδίκτυο.

Ένα θέμα είναι η συμμετοχή, άλλο, ίσως πιο σημαντικό, η εντύπωση που θα δημιουργηθεί για τη συμμετοχή, δηλαδή η εικόνα που θα μεταδοθεί από τους διαμεσολαβητές. Η στάση της αστυνομίας είναι μία εξαιρετικά κρίσιμη παράμετρος, όπως επίσης και η πιθανότητα προβοκάτσιας. Στις συγκεντρώσεις υπέρ του «ναι» πριν από το δημοψήφισμα είχαν παρεισφρήσει ακροδεξιοί που προσπάθησαν να προωθήσουν την ατζέντα τους χωρίς να πετύχουν αυτό που ήθελαν, ενώ στο Μέγαρο Μαξίμου περηφανεύονται ότι τότε είχαν αφήσει τους διαδηλωτές να πάνε με τις ευρωπαϊκές σημαίες μέχρι το περιστύλιο της Βουλής.

Ο ανοιχτός τρόπος με τον οποίο άδειασε τον Ν. Φίλη το Μέγαρο Μαξίμου δείχνει ότι δεν έχουν σκοπό να πέσουν εύκολα στην παγίδα της εντύπωσης ότι φοβούνται μια διαμαρτυρία πολιτών που στρέφεται εναντίον τους.

Τόσο καιρό οι αντίπαλοι του ΣΥΡΙΖΑ αναρωτιούνταν πού πήγαν οι Αγανακτισμένοι, πάντα με το υπονοούμενο ότι από τη στιγμή που το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα βρέθηκε στην εξουσία, σταμάτησε το μπάχαλο και τα επεισόδια στους δρόμους και επομένως αυτό δείχνει ότι η διαμαρτυρία ήταν υποκινούμενη και καθοδηγούμενη. Υπήρχε και κάποια πικρία για το γεγονός ότι η κυβέρνηση πέρασε τόσα αντιλαϊκά μέτρα χωρίς να γεμίσει η πλατεία από οργισμένο πλήθος με αντικυβερνητικό πάθος. Ε, τώρα ήρθε η σειρά τους. Και αν παρακολουθήσει κανείς τις διαδικτυακές αψιμαχίες, θα δει ότι ο φανατισμός και ο οπαδισμός έχουν μολύνει και τις δύο όχθες. Γιατί διχασμός είναι ακριβώς αυτό, να μη βλέπεις στον εαυτό σου αυτό που μισείς στον άλλο.

Μέσα σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, με την όξυνση που εκδηλώνεται στο πολιτικό επίπεδο να κατεβαίνει και στο κοινωνικό, είναι σχεδόν αστείο να πιστεύει κανείς ότι μπορεί η προοπτική αναθεώρησης του Συντάγματος να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη διασφάλιση μεγάλων συναινέσεων. Ο πρωθυπουργός θα παρουσιάσει τις κυβερνητικές προτάσεις στις 24 Ιουλίου και θα επιδιώξει διάλογο με τους πολιτικούς αρχηγούς αλλά δεν έχει λόγο να περιμένει οτιδήποτε επί της ουσίας. Περισσότερο ενδιαφέρει το Μέγαρο Μαξίμου η αλλαγή του εκλογικού νόμου, με την πιθανότητα να υποστηριχθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ η απλή αναλογική να παραμένει ισχυρή. Ανοιχτό παραμένει και το θέμα του ανασχηματισμού, με κεντρικό ζητούμενο για το επιτελείο του πρωθυπουργού το άνοιγμα στο κέντρο και θετική ανταπόκριση μέχρι στιγμής μόνο από τον Γ. Παπανδρέου, που επιχειρεί να εμφανιστεί ως παράγοντας εθνικής σταθερότητας, και από τον δεδομένο Φ. Κουβέλη.

Η κυβέρνηση εξακολουθεί να αναλώνεται σε τακτικισμούς και επικοινωνιακές ασκήσεις, ενώ είναι επιτακτική η ανάγκη για υλοποίηση σαρωτικών μεταρρυθμίσεων στο φορολογικό σύστημα, στο κράτος, στη λειτουργία της αγοράς κ.ο.κ., κάτι που ούτε καν συζητείται.

Η υπογραφή της συμφωνίας για το Ελληνικό ικανοποίησε τους πιστωτές, που πιέζουν για όσο το δυνατόν περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις όσο το δυνατόν συντομότερα. Παρ’ όλα αυτά, οι εταίροι δεν βιάζονται να βοηθήσουν με ενέσεις ρευστότητας και αυτό φάνηκε ακόμη μια φορά με την καθυστέρηση της απόφασης για ολοκλήρωση της αξιολόγησης και επομένως για την εκταμίευση της δόσης των 7,5 δισ. ευρώ, την οποία περιμένει η ξερή γη της ελληνικής οικονομίας σαν λυτρωτική βροχή.

Μαθαίνουμε ότι υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στην υποβολή φορολογικών δηλώσεων, με την προθεσμία να εκπνέει στο τέλος του μήνα, ότι οι μισοί οφειλέτες του ΙΚΑ που έχουν υπαχθεί στη ρύθμιση των 100 δόσεων πετάχτηκαν έξω, ότι τα ληξιπρόθεσμα στην εφορία αυξήθηκαν και πάλι, ότι η ανεργία παραμένει πάνω από 24%. Υπάρχει αισιοδοξία για ένα ωραίο τουριστικό καλοκαίρι και για αναπτυξιακή δυναμική που θα προκύψει λόγω της αξιοποίησης του Ελληνικού που μπαίνει σε τροχιά, αλλά ακόμη δεν έχει λήξει η αποχή των δικηγόρων και αναρωτιέται κανείς ποιες επενδύσεις μπορεί να έρθουν σε μια χώρα στην οποία δεν λειτουργεί για μήνες το σύστημα απονομής δικαιοσύνης.

Η κυρίαρχη ανάλυση λέει ότι θα περάσουμε ένα ήσυχο καλοκαίρι και από το φθινόπωρο θα αρχίσουν τα δύσκολα: η κοινωνική πλειοψηφία θα έχει αρχίσει να πληρώνει φόρους και θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους λογαριασμούς της χρονιάς, η κυβέρνηση θα παλεύει με το ΔΝΤ για τα εργασιακά, η δεύτερη αξιολόγηση θα φέρει έναν έλεγχο της εφαρμογής των μέτρων που ψηφίστηκαν πρόσφατα και ο κίνδυνος ενεργοποίησης του κόφτη θα καραδοκεί. 

Άλλοι πιστεύουν ότι η κατάσταση θα είναι τόσο έκρυθμη, με απεργίες, κινητοποιήσεις και εκτεταμένη λαϊκή δυσθυμία, που εκ των πραγμάτων θα προκύψουν πολιτικές εξελίξεις. Κάποιοι επιμένουν ότι, παρ’ όλα αυτά, τίποτα ανατρεπτικό δεν θα συμβεί και απλώς θα συνεχιστεί το σύρσιμο, λίγο πιο χαμηλά από άποψη επιπέδου πολιτικού διαλόγου και ποιότητας στη δημόσια ζωή, με ακόμη περισσότερα θύματα της κρίσης και εξουθενωμένους τους ήδη κουρασμένους που κατάφεραν να μη βουλιάξουν αλλά να κρατηθούν στην ίσαλο γραμμή.