Νέα εμπλοκή για το προσφυγικό – Επανέρχεται το «Δουβλίνο»

Αρχής γενομένης από τις 15 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε την επανενεργοποίηση του κανονισμού-παγίδας για την Ελλάδα, ο οποίος προβλέπει την επιστροφή στη χώρα παράτυπων μεταναστών που θα εντοπίζονται σε άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε. και θα αποδεικνύεται ότι χρησιμοποίησαν την Ελλάδα ως χώρα εισόδου.

Νέα βάρη

Η απόφαση αυτή ελήφθη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το σκεπτικό ότι με την επανεκκίνηση των επιστροφών δεν θα υπάρχει πλέον κίνητρο για τους μετανάστες να διέρχονται παράνομα σε άλλα κράτη-μέλη, ενώ με αυτόν τον τρόπο θα προχωρήσει η διαδικασία για την κατάργηση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, είναι μια απόφαση που άμα τη εφαρμογή της θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση που επικρατεί στη χώρα, ενώ στην ουσία επιβεβαιώνει την απόλυτη αποτυχία της πολιτικής της Ε.Ε. στο προσφυγικό-μεταναστευτικό, καθώς επαναφέρει μια «αστυνομική» πολιτική, αφού, παρά τις διακηρύξεις και τα μεγάλα λόγια, η τήρηση των αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περί μετεγκαταστάσεων προσφύγων σε άλλες χώρες-μέλη αγγίζει το… μηδέν.

Την ίδια ώρα οι διαρκώς επιδεινούμενες σχέσεις της Ε.Ε. με την Τουρκία καθιστούν σχεδόν νομοτελειακή την επανέναρξη των προσφυγικών ροών στο Αιγαίο, μόλις βελτιωθούν οι καιρικές συνθήκες. Το μόνο «φως» από την επανενεργοποίηση του «Δουβλίνου» είναι ότι η Επιτροπή, αντιλαμβανόμενη την εκρηκτική κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, έθεσε κάποιες δικλείδες ασφαλείας, με κυριότερη την αναστολή της συνθήκης και της διαδικασίας επιστροφών αν καταγραφεί νέα αύξηση στις προσφυγικές ροές στο Αιγαίο.

Πάνω από 62.000 οι πρόσφυγες στην Ελλάδα

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Συντονιστικού Διυπουργικού Οργάνου για την Προσφυγική Κρίση, την 1η Μαρτίου στην Ελλάδα βρίσκονταν συνολικά 62.313 πρόσφυγες και μετανάστες, «φιλοξενούμενοι» σε δομές και χώρους σε ολόκληρη τη χώρα. Από αυτούς, οι 14.476 βρίσκονται στα νησιά, κυρίως του Ανατολικού Αιγαίου (Λέσβος, Σάμος, Χίος, Κως κ.λπ.), οι 9.264 σε δομές στην Αττική, οι 3.611 στη Βόρεια Ελλάδα, οι 3.055 στην Κεντρική Ελλάδα, 164 άτομα βρίσκονται σε χώρους και δομές της Δυτικής Ελλάδας και άλλες 2.309 φιλοξενούνται σε άλλες κρατικές δομές.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του συντονιστικού, καταγράφεται ελαφρά μείωση στον συνολικό αριθμό καταγεγραμμένων προσφύγων και μεταναστών σε σχέση με τον περασμένο Φεβρουάριο, οπότε ήταν 62.401.

Πολλοί οι πρόσφυγες, λίγες οι θέσεις

Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τα στοιχεία των υπηρεσιών ασύλου του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής αποδεικνύεται περίτρανα η αποτυχία της πολιτικής της Ε.Ε. όσον αφορά την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.

Με βάση, λοιπόν, τα στοιχεία Φεβρουαρίου του 2017, αν και μέχρι την 1η Φεβρουαρίου η Υπηρεσία Ασύλου είχε καταγράψει συνολικά 24.233 υποψηφίους για μετεγκατάσταση, τα κράτη-μέλη είχαν προσφέρει μόλις 15.164 θέσεις. Από τα στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου προκύπτει επίσης ότι έως τις 12/02/2017 οι συνολικές μετεγκαταστάσεις προσφύγων από την Ελλάδα σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έφταναν τις 8.846.

Υπογραμμίζεται, δε, ότι το 2016 ο συνολικός αριθμός των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα έφτασε τα 51.091 άτομα, από 13.195 το 2015, ενώ οι αιτήσεις ασύλου μόνο τον Ιανουάριο του 2017 έφτασαν τις 6.346. Όσον αφορά τις χώρες προέλευσης των αιτούντων άσυλο, οι περισσότεροι για το 2016 προέρχονται από τη Συρία (26.692), ακολουθούμενοι από το Ιράκ (4.812), το Πακιστάν (4.695) και το Αφγανιστάν (4.371).

Τέλος, όσον αφορά το πρόγραμμα επαναπροώθησης μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους, παρ’ ότι κατά καιρούς προχωρά, υπάρχουν έντονες ενστάσεις νομικού και ανθρωπιστικού χαρακτήρα, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι, προεκλογικής περιόδου βοηθούσης, Γερμανία και Γαλλία απαιτούν οι επαναπροωθήσεις μεταναστών να επιταχυνθούν, ακόμα και για περιπτώσεις που έχει υποβληθεί αίτηση ασύλου και δεν έχει ολοκληρωθεί η επεξεργασία της.

Ο παράγοντας «Τουρκία»

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, το ζήτημα της Τουρκίας και της συμφωνίας της με την Ε.Ε. για το προσφυγικό λαμβάνει μείζονα σημασία. Κατ’ αρχάς πρέπει να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία σήμερα βρίσκονται περίπου 2,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες, κυρίως από τη Συρία και το Ιράκ.

Ωστόσο, η συμφωνία αυτή, αν και από την πλευρά της Τουρκίας έχει κατά το μάλλον ή ήττον τηρηθεί, τελεί διαρκώς υπό… κατάρρευση, καθώς το μείζον ζήτημα της συμφωνίας, αυτό της μετακίνησης των Τούρκων πολιτών στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. χωρίς βίζα, παραμένει εκκρεμές και κατά τα φαινόμενα δεν πρόκειται να ικανοποιηθεί, καθώς αντιδρά σημαντικός αριθμός κρατών-μελών της Ένωσης.

Την ίδια στιγμή ακόμα και το status της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» για τους πρόσφυγες τίθεται εν αμφιβόλω, δεδομένης της αναταραχής που επικρατεί στη χώρα, τόσο λόγω των εκκαθαρίσεων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του περασμένου καλοκαιριού όσο και λόγω των τρομοκρατικών χτυπημάτων σε διάφορα σημεία της χώρας είτε από τους τζιχαντιστές του ISIS είτε από Κούρδους αυτονομιστές. Κερασάκι στην τούρτα αποτελεί το δημοψήφισμα που προανήγγειλε ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την αναθεώρηση του Συντάγματος της χώρας, η οποία θα του δώσει υπερεξουσίες, προσθέτοντας στη συνάρτηση άλλον έναν παράγοντα αβεβαιότητας.

Οι κακές σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. επιδεινώνονται και από την άρνηση χωρών-μελών της Ένωσης να εκδώσουν Τούρκους στρατιωτικούς που, τρομοκρατημένοι από τα όσα συμβαίνουν στη χώρα τους μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, ζητούν άσυλο, όπως συνέβη στην Ελλάδα και στη Γερμανία. Ένα από τα μέσα πίεσης που η Άγκυρα χρησιμοποιεί, λοιπόν, είναι και η «απειλή» ότι θα ανοίξει εκ νέου τους θαλάσσιους δρόμους για τους πρόσφυγες στο Αιγαίο, πλημμυρίζοντας την Ελλάδα και την Ευρώπη με εκατοντάδες χιλιάδες απελπισμένους ανθρώπους. Προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί, ωστόσο η ανησυχία παραμένει αυξημένη.