Σκληρό πολιτικό παιχνίδι με τους αγρότες

Μια ματιά στα αποτελέσματα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών μας διευκολύνει στην κατανόηση των κινήσεων τακτικής στις οποίες επιδίδεται το Μαξίμου. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αυξήσει το εκλογικό ποσοστό του, στον αγροτικό πληθυσμό, από 5,7% που ήταν στις εκλογές του Μαΐου του 2012 σε 34% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Τον Σεπτέμβριο του 2015 η εκλογική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ των αγροτών ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Πήρε την εκλογική πρωτιά από τη ΝΔ, η οποία μέχρι και τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 είχε προβάδισμα 1,5 μονάδων έναντι του ΣΥΡΙΖΑ στον αγροτικό πληθυσμό, και ουσιαστικά εξαφάνισε το εκλογικό του μειονέκτημα σε σχέση με τον αστικό πληθυσμό. 35,46% ήταν το πανελλαδικό ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 και 34% στον αγροτικό πληθυσμό.

Εκλογικές ανατροπές

Τον λογαριασμό της αγροτικής ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσαν το ΠΑΣΟΚ και σε μικρότερο βαθμό το ΚΚΕ. Το ΠΑΣΟΚ είχε ποσοστό 19,5% στον αγροτικό πληθυσμό στις εκλογές του Μαΐου του 2012 και έπεσε στο 4,5% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Η εκλογική καθίζηση του άλλοτε πανίσχυρου στον αγροτικό πληθυσμό ΠΑΣΟΚ στήριξε τη θεαματική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Το ΚΚΕ δέχτηκε μεγάλη πίεση από τον ΣΥΡΙΖΑ στον αγροτικό πληθυσμό. Είχε ποσοστό 9,7% στις εκλογές του Μαΐου του 2012 –με τον ΣΥΡΙΖΑ να περιορίζεται στο 5,7%– και υποχώρησε στο 6,8% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που ο κ. Μπούτας προσπαθεί να οργανώσει την αγροτική «εκδίκηση» του ΚΚΕ σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ και να ανεβάσει τα εκλογικά ποσοστά του ΚΚΕ στον αγροτικό πληθυσμό, μεγαλώνοντας την κυβερνητική φθορά.

Νέος ισχυρός παράγοντας στον αγροτικό πληθυσμό είναι η Χρυσή Αυγή. Τον Μάιο του 2012 είχε ένα εντυπωσιακό εκλογικό ποσοστό 9,3%, το οποίο αυξήθηκε σε 14% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Το πανελλαδικό εκλογικό ποσοστό της Χρυσής Αυγής παρέμεινε στάσιμο μεταξύ Μαΐου 2012 και Σεπτεμβρίου 2015, σε κάτι λιγότερο από 7%, ενώ το ποσοστό της στον αγροτικό πληθυσμό αυξήθηκε κάτι λιγότερο από 50%.

Η γενική εικόνα

Τα εκλογικά ποσοστά των κομμάτων υπαγορεύουν σε μεγάλο βαθμό τις κινήσεις των κομματικών επιτελείων. Ο ΣΥΡΙΖΑ πολλαπλασίασε τις δυνάμεις του στη βάση εξωπραγματικών υποσχέσεων και τώρα προσπαθεί να διαχειριστεί τη μεγάλη πτώση που προκαλεί η απογοήτευση των ευκαιριακών ψηφοφόρων του στον αγροτικό πληθυσμό. Οι προτάσεις Τσίπρα-Κατρούγκαλου που προκάλεσαν τις κινητοποιήσεις των αγροτών είναι πολιτικά πονηρές, με την έννοια ότι προσπαθούν να προστατέψουν τα δικαιώματα και τα προνόμια της πλειονότητας των αγροτών δημιουργώντας παράλληλα την εντύπωση μιας υποτυπώδους προσαρμογής στη βάση όσων έχουν συμφωνηθεί με το τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο. Η δημοσιονομική επίπτωση των ασφαλιστικών και φορολογικών μέτρων είναι ελάχιστη έως μηδενική, με εξαίρεση μια μικρή κατηγορία αγροτών οι οποίοι έχουν σημαντικό εισόδημα και είναι απόλυτα ειλικρινείς στις σχέσεις τους με την εφορία και την κοινωνική ασφάλιση. Αυτοί οδηγούνται σε οικονομική ισοπέδωση και επαγγελματική εξόντωση από τα μέτρα Τσίπρα-Κατρούγκαλου, δεν είναι όμως εκείνοι που κυριαρχούν στα μπλόκα που έχουν στήσει οι αγρότες στις εθνικές οδούς.

Τα μπλόκα ελέγχονται από τους αγρότες που είναι οργανωμένοι ή επηρεάζονται από το ΚΚΕ και θέλουν να αυξήσουν τα ποσοστά του κόμματος στον αγροτικό πληθυσμό μεγαλώνοντας τη φθορά της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ. Στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, το είδαμε και στην Αθήνα, συμπρωταγωνιστούν αγρότες που ελέγχονται ή επηρεάζονται από τη Χρυσή Αυγή και θέλουν να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τις δυνάμεις της στον αγροτικό πληθυσμό.

Η άνοδος των δυνάμεων της Χρυσής Αυγής στον αγροτικό πληθυσμό πραγματοποιείται σε βάρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, που έχουν επενδύσει στον επιθετικό λαϊκισμό και στον αντιευρωπαϊσμό. Το ποσοστό των Ανεξάρτητων Ελλήνων στον αγροτικό πληθυσμό μειώθηκε από 8,3% στις εκλογές του Μαΐου του 2012 σε 3,7% –όσο ακριβώς και το πανελλαδικό ποσοστό των Ανεξάρτητων Ελλήνων– στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015, σε όφελος της Χρυσής Αυγής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΝΔ διατηρεί τα εκλογικά της ποσοστά και σε περιπτώσεις αξιοποιεί την πολιτική συγκυρία για να τα αυξήσει. Το ποσοστό της ΝΔ στον αγροτικό πληθυσμό ήταν 29,5% στις εκλογές του Μαΐου 2012, αυξήθηκε σε 34,3% στις εκλογές του Ιουνίου του 2012, υποχώρησε σε 30,3% στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 και ενισχύθηκε σε 33% στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, στις οποίες όμως την εκλογική πρωτιά στον αγροτικό πληθυσμό πήρε για πρώτη φορά ο ΣΥΡΙΖΑ με 34%. Η τελευταία φορά που η ΝΔ ξεπέρασε το φράγμα του 40% στον αγροτικό πληθυσμό ήταν στις εκλογές του 2009, ενώ στις εκλογές του 2004 είχε επιτύχει ένα εντυπωσιακό 52,3%.

Σε γενικές γραμμές, η ΝΔ αποδεικνύεται, παρά τα προβλήματά της, ριζωμένη στον αγροτικό πληθυσμό, ενώ το ΠΑΣΟΚ είδε τα ποσοστά του να περιορίζονται δραστικά σε όφελος του ΣΥΡΙΖΑ.

Μάχη τακτικής

Ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας θα έχει, εκτός απροόπτου, συνάντηση τη Δευτέρα με τους εκπροσώπους των περισσότερων μπλόκων, σε μια προσπάθεια να βάλει τέλος στη διαμαρτυρία και να περιορίσει το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση. Το πιθανότερο είναι ότι τα μπλόκα στα οποία κυριαρχούν δυνάμεις του ΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής δεν θα πάρουν μέρος στον διάλογο και θα προτιμήσουν την καταγγελία των αγροτών που κατά την άποψή τους παίζουν το παιχνίδι της κυβέρνησης.

Όπως συνήθως συμβαίνει στον αγροτικό χώρο, τα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση και οι οργανωμένες αντιδράσεις σε αυτά ελάχιστη σχέση έχουν με τα πραγματικά προβλήματα των αγροτών.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό των αγροτών. Η κυβέρνηση αυξάνει τις ασφαλιστικές εισφορές ιδιαίτερα για τους φορολογικά και ασφαλιστικά συνεπείς παραγωγούς με ετήσιο εισόδημα μερικών δεκάδων χιλιάδων ευρώ. Από τους 614.000 ασφαλισμένους στον Οργανισμό Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΟΓΑ) που είναι οικονομικά ενεργοί, λιγότεροι από τους μισούς καταβάλλουν εμπρόθεσμα τις ασφαλιστικές εισφορές τους. Από τις ασφαλιστικές εισφορές καλύπτεται κάτι λιγότερο από το 10% των δαπανών για τις συντάξεις του ΟΓΑ, ενώ πάνω από το 90% καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή τους φορολογούμενους πολίτες. Οι τελευταίοι επιβαρύνονται με 3,1 δισ. ευρώ τον χρόνο για να πληρωθούν οι αγροτικές συντάξεις. Το κωμικοτραγικό είναι ότι με βάση τον προϋπολογισμό του 2016 η αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των αγροτών θα αποφέρει ένα ποσό της τάξης των 100 εκατ. ευρώ. Έχει σκηνοθετηθεί μία δημοσιονομική, ασφαλιστική παρέμβαση ελάχιστης έως μηδενικής αποτελεσματικότητας, σε μια προσπάθεια να τηρηθούν τα μνημονιακά προσχήματα χωρίς να δυσαρεστηθούν οι αγρότες οι οποίοι προτίμησαν τον ΣΥΡΙΖΑ στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές.

Η αγροτική διαμαρτυρία, όμως, έχει βαθύτερες ρίζες. Σχετίζεται με τις μονοπωλιακές καταστάσεις στον τομέα των αγροτικών εφοδίων, οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα να δαπανούν οι αγρότες σε εφόδια και καλλιεργητικά μέσα 6 ευρώ για κάθε 10 ευρώ παραγόμενου προϊόντος. Έχει επίσης σχέση με την αδυναμία οργάνωσης σοβαρών συνεταιρισμών που εξασφαλίζουν την πρόσβαση των παραγωγών στα μεγάλα εμπορικά κυκλώματα, ώστε να παίρνουν μεγαλύτερο ποσοστό από τις τιμές στις οποίες διατίθενται τα προϊόντα τους στον καταναλωτή. Αν προσθέσουμε στα παραπάνω και τις αρρωστημένες καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί στο σύστημα των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων με τις ψεύτικες δηλώσεις και τα παρένθετα πρόσωπα που εμφανίζονται σαν δικαιούχοι, καταλαβαίνουμε ότι η αγροτική διαμαρτυρία εκδηλώνεται ανεξάρτητα από τους ελιγμούς τακτικής του Μαξίμου. Η διαμαρτυρία των αγροτών είναι κατά κανόνα σιωπηλή και πολιτικά επικίνδυνη για την κυβέρνηση, γιατί οι περισσότεροι από αυτούς που στήνουν τα μπλόκα στις εθνικές οδούς είναι σε κομματική αποστολή ή ετοιμάζονται να μετατραπούν σε προνομιακούς συνομιλητές της εξουσίας χωρίς να έχουν οποιαδήποτε λαϊκή νομιμοποίηση.