Πολιτικός γάμος Ευρωσοσιαλιστών και ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα

Η επίσκεψη αντιπροσωπείας της Ομάδας Εργασίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η οποία παρακολουθεί την εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος έδωσε την ευκαιρία να μετατραπεί το πολιτικό ειδύλλιο μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών σε πολιτικό γάμο. Όλα τα μέλη της αντιπροσωπείας της Ομάδας Εργασίας που ανήκουν στη σοσιαλιστική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα έδωσαν όλα για να υπερασπιστούν την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης και να δημιουργήσουν την εντύπωση μιας απόλυτης διαχειριστικής ομαλότητας που θα οδηγήσει στη θετική πρώτη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου. 

Η φιλική πολιτική διάθεση ήταν φανερή και στη συνάντηση που είχαμε με τον πρωθυπουργό κ. Τσίπρα στο Μαξίμου, όλα τα μέλη της αποστολής της Ομάδας Εργασίας για την παρακολούθηση του ελληνικού προγράμματος.

Τα καλά νέα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εγκατέλειψε οριστικά την πολιτική της αντιπαράθεσης με την Ευρωζώνη και έχει τεθεί ουσιαστικά υπό την προστασία της πανίσχυρης σοσιαλιστικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αλλά και των σοσιαλιστικών κυβερνήσεων και κομμάτων της Ε.Ε.

Πρόκειται για μία εντυπωσιακή εξέλιξη, αν σκεφτούμε ότι πριν από δώδεκα μήνες η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ συνήθιζε να καταγγέλλει τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές ως μέρος του οικονομικού και πολιτικού προβλήματος της Ευρωζώνης και οι Ευρωσοσιαλιστές αντιμετώπιζαν τον κ. Τσίπρα και τους συνεργάτες του ως επικίνδυνους λαϊκιστές και δημαγωγούς, ενώ θεωρούσαν τον κ. Καμμένο ακροδεξιό στοιχείο.

Στην παρουσίαση που έκανε ο κ. Τσίπρας, στο Μαξίμου, στα μέλη της αντιπροσωπείας της Ομάδας Εργασίας για την παρακολούθηση του ελληνικού προγράμματος μίλησε μια γλώσσα που δεν είχε καμία σχέση με τη θεωρία της ρήξης και τα νταούλια των αγορών. Υπογράμμισε την ανάγκη να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος, να γίνουν οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, να προχωρήσει η αξιολόγηση και να βγει, εφόσον εξασφαλιστούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, το ελληνικό Δημόσιο στις αγορές.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας, Ιταλός ευρωβουλευτής κ. Γκουαλτιέρι, ο οποίος προέρχεται από το κόμμα του κ. Ρέντσι, είναι ισχυρό στέλεχος της ευρωσοσιαλιστικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και πρόεδρος της σημαντικής Επιτροπής Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, εκφράστηκε με ιδιαίτερα θετικά λόγια για τις προσπάθειες της κυβέρνησης Τσίπρα, προεξόφλησε ότι θα είναι θετική η πρώτη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου και πως θα ανοίξει τον δρόμο στην άμεση αναδιάρθρωση του χρέους. Στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε ο κ. Γκουαλτιέρι, στο τέλος της διήμερης αποστολής, δήλωσε εντυπωσιασμένος με το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, σε συνεργασία με ιδιωτικά συμφέροντα, που προωθεί η κυβέρνηση. 

Στο ερώτημα εάν θέλουμε έναν ΣΥΡΙΖΑ που θα προωθεί καταδικασμένα σε αποτυχία ριζοσπαστικά πειράματα ή έναν ΣΥΡΙΖΑ που θα προσπαθεί να κυβερνήσει τη χώρα με την υποστήριξη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και με βάση τους κανόνες της Ευρωζώνης νομίζω ότι η απάντηση είναι εύκολη. Προτιμούμε τον φετινό ΣΥΡΙΖΑ από τον περσινό ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτού του είδους οι ανακατατάξεις προκαλούν, όπως είναι φυσικό, σημαντικές αναταράξεις και επιπλοκές.

Πρώτον, δεν είναι βέβαιο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μετατρέπεται από παρατηρητής σε πλήρες μέλος της σοσιαλιστικής ομάδας, εφόσον υπάρχει μια σοβαρή πιθανότητα να έχουμε να κάνουμε με έναν ακόμη ελιγμό τακτικής του κ. Τσίπρα και των συνεργατών του. Μπορεί να θέλουν να κερδίσουν χρόνο για να εδραιωθούν στην εξουσία και στη συνέχεια να εφαρμόσουν μία πολιτική εντελώς διαφορετική από αυτήν που περιγράφουν στις επίσημες συνομιλίες, ανεβάζοντας με αυτό τον τρόπο τον οικονομικό και κοινωνικό λογαριασμό της κρίσης.

Οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές, πάντως, θεωρούν ότι η δυναμική των πραγμάτων θα οδηγήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν οι ίδιοι.

Δεύτερον, μεγάλοι χαμένοι του πολιτικού γάμου Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και ΣΥΡΙΖΑ είναι η Δημοκρατική Συμπαράταξη και το Ποτάμι, φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις που έδωσαν έναν σκληρό αγώνα για να ματαιωθεί το Grexit που είχε προγραμματιστεί από τον κ. Τσίπρα και τον κ. Βαρουφάκη και τώρα αδειάζονται πολιτικά με σκληρό τρόπο από την πολιτική ομάδα στην οποία ανήκουν. Ουσιαστικά, τα δύο κόμματα οδηγούνται σε διάσπαση. Δεν έχουν αρκετό πολιτικό χώρο για να αναπτυχθούν, ενώ δέχονται μεγάλη πίεση να μετατραπούν σε κυβερνητικά στηρίγματα. Μόλις ορισμένα στελέχη τους κινηθούν προς τον ΣΥΡΙΖΑ, πολλά άλλα θα πάρουν τον δρόμο προς τη ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη.

Τρίτον, γίνεται πιο σύνθετος και κατά την άποψή μου μακροπρόθεσμος ο πολιτικός σχεδιασμός της ΝΔ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν έχει πλέον να αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση που βρίσκεται απομονωμένη από τις κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της Ε.Ε. αλλά μια κυβέρνηση με ισχυρούς συμμάχους και πιστοποιητικά ευρωπαϊκής συμπεριφοράς. Μπορεί αυτό να μην εντυπωσιάζει τους περισσότερους συμπολίτες μας, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μία εξαιρετικά δύσκολη καθημερινότητα, έχει όμως μεγάλη στρατηγική σημασία. Ενισχύει την αυτοπεποίθηση των κυβερνητικών στελεχών και επηρεάζει θετικά, σε βάθος χρόνου, την αντίληψη που έχει η ευρύτερη κοινή γνώμη για την κυβέρνηση. Κατά την άποψή μου, ο κ. Μητσοτάκης συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τη διαφαινόμενη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ είναι φανερό ότι οι άλλοι διεκδικητές της ηγεσίας πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να διαχειριστούν κινήσεις τόσο μεγάλης στρατηγικής σημασίας.

Σε συζητήσεις που είχα με Ευρωπαίους Σοσιαλιστές μου εξήγησαν ότι η στροφή τους υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων. Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν πρέπει να αποτύχει, γιατί έτσι θα παραταθεί η ελληνική κρίση, η Ελλάδα πρέπει να υποστηριχτεί και εξαιτίας του προσφυγικού, η κατάσταση πρέπει να βελτιωθεί γιατί η Ε.Ε. δοκιμάζεται από το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου για το Brexit, σημαντικές κρίσεις στην περιφέρειά της από την Ουκρανία μέχρι τη Συρία και φυσικά από την απειλή της ισλαμικής τρομοκρατίας. 

Κρίνω βάσιμη την επιχειρηματολογία των Ευρωσοσιαλιστών, οι οποίοι πάντα επισημαίνουν στους συνομιλητές τους τη στροφή 180 μοιρών που πραγματοποίησε η κυβέρνηση Τσίπρα τον Ιούλιο του 2015 – οι πολιτικοί, όμως, έχουν την τάση να διαχειρίζονται τη μισή αλήθεια, χωρίς να λένε όλη την αλήθεια.

Οι Ευρωσοσιαλιστές έχουν υποστεί αλλεπάλληλες εκλογικές ήττες και εδώ και μερικούς μήνες προσπαθούν να καλύψουν το χαμένο έδαφος με πολιτικούς ελιγμούς, ακόμη και με συμμαχίες χωρίς αρχές. Ηττήθηκαν κατά κράτος από τους Συντηρητικούς στο Ηνωμένο Βασίλειο και εξαφανίστηκαν πολιτικά στην Πολωνία, όπου θριάμβευσαν εκλογικά οι υπερσυντηρητικοί ευρωσκεπτικιστές. Ηττήθηκαν από την κεντροδεξιά στην Πορτογαλία και στην Ισπανία. Στην Πορτογαλία η κεντροδεξιά ήρθε πρώτη με ένα ποσοστό της τάξης του 36%, υποχωρώντας από το επίπεδο-ρεκόρ του 50% των προηγούμενων βουλευτικών εκλογών, ενώ οι Σοσιαλιστές περιορίστηκαν στη δεύτερη θέση, ανεβαίνοντας από το 28% στο 32%. Μπόρεσαν όμως να σχηματίσουν κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή αλλά με την υποστήριξη του Μπλόκου της Αριστεράς και του πορτογαλικού Κ.Κ., σε μια προσπάθεια να απαλλαγούν από την ηγεμονία της κεντροδεξιάς. Εάν σκεφτούμε ότι το πορτογαλικό Κ.Κ. είναι κατά του ευρώ και κατά της συμμετοχής της χώρας στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, μπορούμε να κάνουμε λόγο για μια συμμαχία χωρίς αρχές μεταξύ της πορτογαλικής κεντροαριστεράς και του Κ.Κ. Ανάλογο σενάριο εξελίσσεται στην Ισπανία, όπου πρώτη στις εκλογές ήρθε η κεντροδεξιά με 28% και δεύτερο το Σοσιαλιστικό Κόμμα με ένα ιστορικά χαμηλό 22%. Η ηγεσία των Σοσιαλιστών προσπαθεί, χωρίς επιτυχία προς το παρόν, να σχηματίσει κυβέρνηση που θα συμπεριλαμβάνει το Podemos, ένα κόμμα με χαρακτηριστικά ΣΥΡΙΖΑ που πήρε 20% στις εκλογές, και να απομονώσει την κεντροδεξιά.

Αυτές οι πολιτικές ακροβασίες εξελίσσονται ενώ ο πολιτικός ορίζοντας είναι σκοτεινός για τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές. Στη Γερμανία οι Σοσιαλδημοκράτες βλέπουν τα εκλογικά ποσοστά τους να πέφτουν και συμμετέχουν στην κυβέρνηση υπό την ηγεμονία των Χριστιανοδημοκρατών και προσωπικά της κ. Μέρκελ. Στη Γαλλία ο Φρανσουά Ολάντ οδηγεί τους Σοσιαλιστές σε βέβαιη εκλογική συντριβή στις προεδρικές του 2017, με πιθανότερο νικητή την κεντροδεξιά, υπό την προϋπόθεση ότι θα πάει στις προεδρικές εκλογές με υποψήφιο τον Αλέν Ζιπέ και όχι τον Νικολά Σαρκοζί. Τέλος, στην Ιταλία ο Ματέο Ρέντσι, ο οποίος ηγείται της κεντροαριστεράς, αντιμετωπίζει ολοένα μεγαλύτερες δυσκολίες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, κυβερνητικών σκανδάλων και της ανησυχητικής ενίσχυσης των δεξιών και ακροδεξιών ευρωσκεπτικιστών του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά.

Σε αυτό το ευρωπαϊκό σκηνικό μεγάλης σοσιαλιστικής αποδυνάμωσης, η Νότια Ευρώπη και ειδικά η Ελλάδα αποκτούν ξεχωριστή σημασία για τη σταθεροποίηση και τη μελλοντική πολιτική ανάκαμψη των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών.