H κυβέρνηση έκανε τα δύσκολα δυσκολότερα

Η κυβέρνηση Τσίπρα επαναλαμβάνει τα λάθη προηγούμενων κυβερνήσεων αλλά σε πιο δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Στην προσπάθειά της να διαχειριστεί το πολιτικό κόστος των δύσκολων μέτρων που πρόκειται να ανακοινωθούν στο άμεσο μέλλον, κατέφυγε σε ελιγμούς τακτικής, οι οποίοι, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, κάνουν τα δύσκολα δυσκολότερα.

Λίγο πριν από την ανακοίνωση του «πακέτου» μέτρων που θα προηγηθεί της πρώτης θετικής αξιολόγησης του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, ο κ. Τσίπρας εξαπέλυσε πολιτική επίθεση εναντίον της ΝΔ στο όνομα της καταπολέμησης της διαφθοράς και της διαπλοκής.

Θέλησε να συσπειρώσει την εκλογική και κοινωνική βάση του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι περίπου οι μισοί ψηφοφόροι που εμπιστεύτηκαν τον ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο του 2015 κρατάνε τώρα αποστάσεις ασφαλείας. Με την τακτική που επέλεξε, προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, την αντίδραση της ηγεσίας της ΝΔ, η οποία εγκατέλειψε μια σχετικά ήπια αντιπολιτευτική τακτική υπέρ μιας μετωπικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση, που συμπληρώνεται με το αίτημα για πρόωρες βουλευτικές εκλογές.

Σαν να μην έφτανε αυτό, ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας προσπάθησε να πολιτικοποιήσει τη Δικαιοσύνη και να την εντάξει στα σχέδιά του, μεγαλώνοντας τα προβλήματα ενός θεσμού τον οποίο κακομεταχειρίστηκαν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Η δημιουργία ενός ήρεμου πολιτικού περιβάλλοντος είναι βασική ευθύνη της κυβέρνησης, η οποία διευκολύνεται, σε συνθήκες ομαλότητας, στην προώθηση του κυβερνητικού έργου.

Με την πρωτοβουλία που πήρε το Μαξίμου, δημιουργήθηκε κλίμα τεχνητής πόλωσης και υπονομεύτηκε η Δικαιοσύνη και ως παράγοντας που διευκολύνει με τη σωστή λειτουργία του την έξοδο της οικονομίας από την κρίση. Τα δικαστήρια έχουν σταματήσει να λειτουργούν εδώ και μερικούς μήνες εξαιτίας και των αντιδράσεων των δικηγόρων στην υπερφορολόγηση και στη μεγάλη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, ενώ η περιορισμένη αξιοπιστία της Δικαιοσύνης θα κάνει πιο δύσκολες και χρονοβόρες τις αποφάσεις που έχουν μεγάλο οικονομικό και επιχειρηματικό ενδιαφέρον.

Κακή για τη διαχείριση της οικονομίας είναι και η σύγκρουση που σκηνοθέτησε το Μαξίμου με το ΔΝΤ με αφορμή την υποκλοπή της επικοινωνίας που είχαν δύο ανώτατα στελέχη του που συμμετέχουν στη διαχείριση του ελληνικού προγράμματος. Η κυβέρνηση στήριξε την πολιτική της επίθεση εναντίον του ΔΝΤ στην υποκλοπή συνδιαλέξεων, κάτι το οποίο δεν επιτρέπεται στη διεθνή οικονομική διπλωματία. Επιπλέον, το περιεχόμενο των συνδιαλέξεων δεν προσθέτει καινούργια στοιχεία σε ό,τι αφορά την πολιτική του ΔΝΤ έναντι της Ελλάδας. Είναι γνωστό ότι το ΔΝΤ θεωρεί ανεπαρκή τα μέτρα που έχει συμφωνήσει, σε γενικές γραμμές, η κυβέρνηση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, για την επίτευξη πρωτογενούς δημοσιονομικού πλεονάσματος της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ. Ζητεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να ασκήσουν πίεση για τη λήψη αυστηρότερων μέτρων από την Ελλάδα, ιδιαίτερα στο ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό. Στην περίπτωση που κρίνουν ότι για πολιτικούς λόγους δεν πρέπει να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στην ελληνική κυβέρνηση, το ΔΝΤ προτείνει μια πιο γενναιόδωρη ρύθμιση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου, ώστε να γίνει δυνατή η εξυπηρέτησή του με μικρότερο πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα.

Η θέση του ΔΝΤ είναι γνωστή και ο κ. Τόμσεν και η κ. Βελκουλέσκου δεν είπαν τίποτα διαφορετικό στην ιδιωτική συνομιλία τους που υπεκλάπη. Με την επιθετική κίνηση της κυβερνητικής ηγεσίας η διεθνής αξιοπιστία της Ελλάδας υπονομεύτηκε για μία ακόμη φορά. Εμφανιστήκαμε πρόθυμοι να αξιοποιήσουμε σκοτεινές μεθόδους στη διεκδίκηση του διαπραγματευτικού πλεονεκτήματος και αναπτύξαμε μια επιχειρηματολογία η οποία κρίνεται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τους θεσμούς εκτός τόπου και χρόνου. Δεν είναι τυχαίο ότι η καγκελάριος της Γερμανίας κ. Μέρκελ αξιοποίησε την ευκαιρία της συνάντησής της με την επικεφαλής του ΔΝΤ κ. Λαγκάρντ για να υπογραμμίσει ότι είναι επιθυμία πολλών κυβερνήσεων της Ευρωζώνης να μείνει το ΔΝΤ στην εποπτεία και στη χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος.

Οι κινήσεις του κ. Τσίπρα σε σχέση με το ΔΝΤ αντιμετωπίστηκαν με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο από τα έγκυρα διεθνή ΜΜΕ. Τον παρουσίασαν σαν έναν ηγέτη ο οποίος δεν διδάσκεται από τα λάθη του και είναι εντελώς αναξιόπιστος, εφόσον τη μία μέρα εμφανίζεται να συμφωνεί για την άμεση ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης του τρίτου προγράμματος-μνημονίου και την επομένη εξαπολύει πολιτική επίθεση εναντίον του ΔΝΤ. Οι πρωθυπουργικές δικαιολογίες ότι δήθεν το ΔΝΤ στέκεται εμπόδιο στη συνεννόηση της Αθήνας με τις Βρυξέλλες και πως μπορεί με τις επιλογές του να οδηγήσει μέχρι και σε Brexit ελάχιστους πείθουν στην Ε.Ε. Το σκεπτικό του κ. Τσίπρα προσυπογράφουν μόνο κόμματα της Αριστεράς που εξακολουθούν να κινούνται στο πολιτικό περιθώριο και ορισμένα στελέχη των Σοσιαλιστών που έχουν αναλάβει ρόλο γεφυροποιού προκειμένου να μετακινηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ από τη ριζοσπαστική Αριστερά προς την κεντροαριστερά.

Αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις στην Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων των κεντροδεξιών και των κεντροαριστερών κυβερνήσεων, υιοθετούν τώρα μια πιο αυστηρή προσέγγιση έναντι της ελληνικής κυβέρνησης. Περιορίζουν τις εκπτώσεις στην εφαρμογή του τρίτου προγράμματος-μνημονίου για να μην εκτεθούν στην κριτική των πολιτικών αντιπάλων τους στο εσωτερικό των χωρών τους και μειώνουν δραστικά τις προσδοκίες της ελληνικής πλευράς σε ό,τι αφορά το εύρος και τον χρονικό προγραμματισμό της αναδιάρθρωσης του χρέους του ελληνικού Δημοσίου.

Μετά τη σύγκρουση του Μαξίμου και του ΔΝΤ ενισχύθηκαν τα σενάρια για αξιολόγηση σε δύο φάσεις, σπάσιμο των προγραμματισμένων δόσεων σε υποδόσεις και σκόπιμη καθυστέρηση της αναδιάρθρωσης του χρέους του ελληνικού Δημοσίου έως ότου βεβαιωθούν οι πιστωτές ότι η ελληνική πλευρά εφαρμόζει όσα συμφωνήθηκαν τον περασμένο Ιούλιο. Το μόνο που κατάφερε ο κ. Τσίπρας με τη σύγκρουση με το ΔΝΤ είναι να περιορίσει την καλή πολιτική διάθεση των Ευρωπαίων συνομιλητών του και τις πιθανότητες για μια γενναιόδωρη αναδιάρθρωση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου.

Η προσπάθεια προσαρμογής που κάνει η κυβέρνηση κινδυνεύει να γίνει λιγότερο αποτελεσματική και εξαιτίας του μεγάλου κόστους του προσφυγικού. Διαπιστώνεται, με μεγάλη καθυστέρηση, ότι το προσφυγικό, έτσι όπως εξελίχθηκε με ευθύνη της κυβέρνησης, έχει σημαντικό δημοσιονομικό κόστος, που κυμαίνεται πλέον σε ετήσια βάση στα 1,5-2 δισ. ευρώ, μπορεί να κάμψει την ανοδική δυναμική του ελληνικού τουρισμού και υποβαθμίζει τη διεθνή εικόνα της χώρας, από την οποία εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, και η διαπραγματευτική της θέση.

Η κυβέρνηση Τσίπρα προσπάθησε να διαχειριστεί το πολιτικό κόστος δύσκολων αποφάσεων με επιθετικούς και ριψοκίνδυνους ελιγμούς, οι οποίοι, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, κάνουν μια δύσκολη κατάσταση δυσκολότερη. Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι μεγάλωσε το κόστος της προσαρμογής, ενώ περιορίστηκαν τα οφέλη από τη διαφαινόμενη θετική πρώτη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου.