Καταστροφική επανάληψη

«Οι Αλεξανδρινοί ένιωθαν βέβαια που ήσαν λόγια αυτά και θεατρικά». (Κ. Καβάφης)

 Ήταν 1η Μαρτίου όταν ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας δήλωσε πως «το Πάσχα θα έρθει μαζί με την ανάσταση της ελληνικής οικονομίας». Δύο μήνες μετά συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο: επιστρέφουμε σε μια κατάσταση που μοιάζει πολύ με το περσινό καλοκαίρι, όταν μια άγονη διαπραγμάτευση κατέληξε σε σύγκρουση με τους πιστωτές, δημοψήφισμα, capital controls και τρίτο μνημόνιο.

Το προγραμματισμένο για τη Μεγάλη Πέμπτη έκτακτο Eurogroup ακυρώθηκε επειδή οι συζητήσεις της κυβέρνησης με το κουαρτέτο ναυάγησαν. Η εστία της έντασης βρίσκεται στη διευκρίνιση των έκτακτων μέτρων 3,6 δισ., που θα προστεθούν στο πακέτο των 5,4 δισ., επειδή αυτό κρίνεται από τους πιστωτές δημοσιονομικά επισφαλές, και στη λειτουργία του μηχανισμού διόρθωσης πιθανών αποκλίσεων.

Το επόμενο βήμα της ελληνικής πλευράς είναι το αίτημα προς τον Ντόναλντ Τουσκ για τη σύγκληση συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης. Η απάντηση Τουσκ στο αίτημα Τσίπρα ήταν αρνητική, κάτι που δραματοποιεί ακόμη περισσότερο τις εξελίξεις. Η θεωρία του Μεγάρου Μαξίμου είναι ότι δεν τηρείται η συμφωνία του Ιουλίου, με τη βασική ευθύνη να βαραίνει το ΔΝΤ.

Η τελευταία πράξη του δράματος ήταν η συζήτηση με τους εκπροσώπους των δανειστών για την ελληνική πρόταση σχετικά με την εισαγωγή ενός αυτόματου «κόφτη» δαπανών που θα ενεργοποιείται εφόσον διαπιστώνεται απόκλιση από τους στόχους. Τελικά, το κουαρτέτο απέρριψε οτιδήποτε άλλο πέρα από την προληπτική νομοθέτηση των έκτακτων μέτρων, επιβεβαιώνοντας πόσο βαθιά είναι η κρίση εμπιστοσύνης στη σχέση κυβέρνησης-πιστωτών.

Κατά συγκλίνουσες εκτιμήσεις, δεν αποκλείεται η συνέχεια να δοθεί με ένα τελεσίγραφο από την πλευρά των πιστωτών που θα περιλαμβάνει ένα δικό τους πακέτο μέτρων 5,4 δισ., το οποίο θα θεωρούν ως βέβαιης απόδοσης, με αποτέλεσμα να μην απαιτούνται πρόσθετα προληπτικά μέτρα. Είναι προφανές ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα μιλάμε για μέτρα από αυτά που ήθελε με κάθε τρόπο να αποφύγει η κυβέρνηση (απολύσεις στο Δημόσιο, μειώσεις κύριων συντάξεων, αυξήσεις τιμολογίων ΔΕΗ-ΕΥΔΑΠ, σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις κ.ο.κ.).

Το κυβερνητικό αφήγημα

Σύμφωνα με non paper του Μαξίμου, η διαπραγμάτευση έχει κλείσει ως προς τα μέτρα 3% του ΑΕΠ (5,4 δισ. ευρώ) που προβλέπει η συμφωνία του περασμένου Ιουλίου, με στόχο πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% το 2018. Όμως παραμένει ανοιχτό το πρόσθετο «πακέτο» των 3,6 δισ. ευρώ που το ΔΝΤ, με τη στήριξη της Γερμανίας, αξιώνει να νομοθετηθεί προληπτικά για την περίπτωση που δεν επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι. Κατά το ίδιο non paper, «το ΔΝΤ επιμένει ότι η Ελλάδα πρέπει να νομοθετήσει προληπτικά μέτρα, τα οποία θα ληφθούν σε περίπτωση απόκλισης από τον στόχο του προγράμματος». Όπως επισημαίνει το Μαξίμου, «η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει ότι η νομοθέτηση υπό αίρεση είναι αντίθετη με το ελληνικό Σύνταγμα και με το διεθνές νομικό σύστημα. Οι νόμοι που ψηφίζονται στο ελληνικό Κοινοβούλιο έχουν άμεση εφαρμογή και η ισχύς τους παύει μόνο με άλλο νόμο. Επιπλέον, η ελληνική κυβέρνηση έχει καταθέσει ολοκληρωμένη επιχειρηματολογία, με την οποία τεκμηριώνεται ότι η νομοθέτηση προληπτικών μέτρων είναι αρνητική για το οικονομικό κλίμα, καθώς προεξοφλεί την αποτυχία του προγράμματος και αποτρέπει τις επενδύσεις». «Η Ελλάδα», τονίζουν οι ίδιες πηγές, «έχει αντιπροτείνει τη θεσμοθέτηση ενός μόνιμου μηχανισμού αυτόματης διόρθωσης των δημοσιονομικών μεγεθών, που θα ενεργοποιείται σε περίπτωση απόκλισης από τους στόχους». 

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική πρόταση προβλέπει ότι θα κατατεθεί στη Βουλή νομοθετική διάταξη που θα προβλέπει ότι την άνοιξη του 2017 και την άνοιξη του 2018, με το που θα δημοσιεύονται τα τελικά στοιχεία για την πορεία του πρωτογενούς πλεονάσματος του προηγούμενου έτους από την ΕΛΣΤΑΤ αλλά και τη Eurostat, o υπουργός Οικονομικών θα προχωρεί σε αυτόματη περικοπή των δημοσίων δαπανών σε περίπτωση αποκλίσεων έναντι των στόχων (1,75% πλεόνασμα το 2017 και 3,5% το 2018). Η διάταξη θα προβλέπει αυστηρές κυρώσεις ακόμη και για τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τη νομοθετική ρύθμιση, προκειμένου να ενισχυθεί η αξιοπιστία της ελληνικής πλευράς. Προκειμένου να μη δεσμευτεί η ελληνική πλευρά ότι τα μέτρα θα προέρχονται αποκλειστικά από το σκέλος των δαπανών –κάτι που παραπέμπει ευθέως σε μειώσεις μισθών στο Δημόσιο αλλά και συντάξεων–, η ίδια διάταξη προτείνεται να εξουσιοδοτεί τον υπουργό Οικονομικών να προτείνει ισοδύναμα μέτρα και από το σκέλος των εσόδων (δηλαδή επιβολή πρόσθετων φόρων). Με τη συγκεκριμένη πρόταση η κυβέρνηση ελπίζει ότι θα αποφύγει την υποχρέωση να ονομαστικοποιήσει και να φέρει προς ψήφιση μέτρα ύψους 3,6 δισ. ευρώ, τα οποία θεωρείται δύσκολο να περάσουν από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία των 153 βουλευτών. 

Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν ότι η εν λόγω πρόταση «καλύπτει πλήρως τις τέσσερις προϋποθέσεις που έθεσε το Eurogroup» της περασμένης Παρασκευής και οι οποίες συνοψίζονται ως εξής: «Να υπάρξει η δυνατότητα κάλυψης ενδεχόμενων αποκλίσεων από τους στόχους, με τρόπο που θα είναι α) αυτόματος, β) αξιόπιστος, γ) αντικειμενικός και δ) θεσμοθετημένος». Οι ίδιες πηγές υπενθυμίζουν ότι «το ΔΝΤ, παραβλέποντας τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, αμφισβητεί ότι με τα μέτρα αυτά είναι εφικτός ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% το 2018. Το ζήτημα αυτό αποτελεί στοιχείο διαφωνίας ανάμεσα στο Ταμείο και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς».

Τέλος χρόνου και ευρώ

Αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης που επικαλείται το Reuters φέρονται να δήλωσαν ότι τα ταμειακά διαθέσιμα επαρκούν «έως τα τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου» για να καλυφθούν οι υποχρεώσεις του Δημοσίου και να μην υπάρξει χρεοκοπία. «Η κατάσταση δεν είναι ευχάριστη, όχι όμως και δραματική, όπως πέρυσι» δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος σύμφωνα με το Reuters και πρόσθεσε: «Όσο όμως περνά ο καιρός χωρίς να ολοκληρώνεται η αξιολόγηση, μπορεί να βρεθούμε με την πλάτη στον τοίχο».«Από τα μέσα Απριλίου είμαστε σε έναν δύσκολο δρόμο, αλλά η χώρα μπορεί να τα καταφέρει χωρίς να χρεοκοπήσει έως τα τέλη Μαΐου ή αρχές Ιουνίου χρησιμοποιώντας διαθέσιμα των ασφαλιστικών ταμείων και αυξάνοντας τις ληξιπρόθεσμες οφειλές της, εάν χρειαστεί» είπε. 

Στο δημοσίευμα του Reuters επισημαίνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση δανείζεται ξανά ρευστό από δημόσιους φορείς, καλώντας πανεπιστήμια, νοσοκομεία και δημόσιες επιχειρήσεις να τοποθετήσουν τα διαθέσιμά τους στην Τράπεζα της Ελλάδος. Με τον τρόπο αυτό έχει προχωρήσει, όπως αναφέρει το πρακτορείο, από το 2015, σε επαναγορές (repos) άνω των 9 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αναχρηματοδοτείται τακτικά. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα τελευταία εικοσιτετράωρα η κυβέρνηση έχει ζητήσει να σταλούν στην Τράπεζα της Ελλάδος τα ταμειακά διαθέσιμα του ΟΑΕΔ, της ΕΥΔΑΠ, του ΕΟΠΥΥ, του Ταμείου Νομικών και της Βουλής. Τα διαθέσιμα των εν λόγω φορέων εκτιμάται ότι ξεπερνούν τα 500 εκατ. ευρώ.