Σαν δύσκολος τοκετός

Ήταν ένας αναμενόμενος αιφνιδιασμός, όση αντίφαση κι αν ενέχει μια τέτοια περιγραφή. Η κρίσιμη ψηφοφορία για το ασφαλιστικό-φορολογικό θα γίνει συντομότερα απ’ ό,τι προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός. Ο κύβος θα ριφθεί τη νύχτα της Κυριακής, με απεργιακές κινητοποιήσεις να πραγματοποιούνται από την Παρασκευή το πρωί και ενώ αναμένεται τη Δευτέρα μια σοβαρή συζήτηση στο Eurogroup για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, που θα περιλαμβάνει παραμετρικές αλλαγές για τη βιωσιμότητα του χρέους. 

Αν όλα εξελιχθούν ομαλά στη Βουλή, το πιθανότερο είναι ότι μέχρι το τέλος Μαΐου θα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση, που εκκρεμεί από τον Νοέμβριο. Αυτή τη στιγμή κανείς στην Ε.Ε. δεν θέλει ένα ελληνικό ατύχημα, εν αναμονή του δημοψηφίσματος στη Βρετανία στις 23 Ιουνίου και τις εκλογές στην Ισπανία τρεις μέρες μετά, με την προσφυγική κρίση σε εξέλιξη και την Τουρκία σε βαθιά πολιτική κρίση. Αλλά και στο Μέγαρο Μαξίμου, παρά τα σενάρια που κυκλοφορούν και τα υπονοούμενα που κατά καιρούς αφήνονται για να συντηρούνται όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, κανείς δεν βλέπει θετικά μια ρήξη με τους πιστωτές πάνω από τα άδεια δημόσια ταμεία. 

Για την κυβέρνηση το κρίσιμο είναι να διατηρηθεί η συνοχή των κοινοβουλευτικών ομάδων ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ και να αντέξει στη συνέχεια τον κοινωνικό αντίκτυπο των μέτρων. Στις δημοσκοπήσεις καταγράφεται ήδη σημαντική φθορά για τον ΣΥΡΙΖΑ και για τον πρωθυπουργό προσωπικά, αλλά στο επιτελείο του αισιοδοξούν ότι αν υπάρξει ένα θετικό σοκ για την οικονομία μετά τη συμφωνία με τους πιστωτές η εικόνα θα αλλάξει. 

Το πιθανότερο σενάριο μέχρι στιγμής είναι να σηκώσουν το βάρος της ψήφισης αυτών των μέτρων οι 153 βουλευτές της συμπολίτευσης, χωρίς να αποκλείονται εκπλήξεις, με δεδομένη την απρόβλεπτη ιδιοσυγκρασία κάποιων βουλευτών αλλά και το δύσκολο Πάσχα που πέρασαν αντιμέτωποι με αγανακτισμένους της νέας εποχής. 

Κεντρικό πρόσωπο των εξελίξεων είναι ο ΥΠΟΙΚ Ευ. Τσακαλώτος, ο οποίος έχει σημαντική επιρροή στην «Πρωτοβουλία των 53», της πιο οργανωμένης εσωκομματικής ομάδας στον ΣΥΡΙΖΑ, που είχε ταχθεί υπέρ μιας ηρωικής εξόδου σε περίπτωση παράτασης των πιέσεων από την πλευρά των πιστωτών. Η γενική εκτίμηση είναι ότι όσο ο Ευ. Τσακαλώτος παραμένει δίπλα στον Αλ. Τσίπρα, οι βουλευτές που ανήκουν στη συγκεκριμένη κίνηση θα πειθαρχήσουν.

Παρ’ όλα αυτά, κανένα ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί, ακόμη και η πραγματοποίηση εκλογών στη διάρκεια του Ιουνίου, εφόσον οι πιστωτές επιμείνουν στην προληπτική νομοθέτηση συμπληρωματικών μέτρων. Υπάρχουν πολιτικοί φίλοι του πρωθυπουργού που πιστεύουν ότι ο Αλ. Τσίπρας κινδυνεύει να γίνει Γ. Παπανδρέου αν λερώσει τα χέρια του στην εφαρμογή ενός τόσο σκληρού μνημονίου, ενώ αν φύγει τώρα μπορεί να επενδύσει στη «δεξιά παρένθεση» και να επιστρέψει αργότερα αναβαπτισμένος στα νάματα της διαμαρτυρόμενης αντιπολίτευσης. 

Τα κόμματα της φιλοευρωπαϊκής αντιπολίτευσης (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι) έχουν αποφασίσει να μην ψηφίσουν τα μέτρα του ασφαλιστικού-φορολογικού, παρά τις πιέσεις που δέχονται και διαρκώς εντείνονται από την πλευρά των εταίρων. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυρ. Μητσοτάκης επαναφέρει διαρκώς το αίτημα για εκλογές, ενώ η Φ. Γεννηματά και ο Στ. Θεοδωράκης θεωρούν ότι η χώρα χρειάζεται κυβέρνηση εθνικής ενότητας μέσα από την ίδια Βουλή. Η συζήτηση που θα γίνει σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών στη Βουλή το Σαββατοκύριακο αναμένεται θυελλώδης και είναι βέβαιο ότι η πόλωση θα οξυνθεί όταν η ατζέντα θα στραφεί με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού στη μάχη κατά της διαπλοκής. Καθόλου τυχαία ανακοινώθηκε ότι την επόμενη εβδομάδα θα προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές συχνότητες και αυτό προβάλλεται από το Μέγαρο Μαξίμου ως η πρώτη προσπάθεια να επιβληθούν κανόνες ισονομίας στο τηλεοπτικό τοπίο. 

Εκτιμήθηκε από δυνάμεις της αντιπολίτευσης ότι η επίσπευση της ψήφισης του ασφαλιστικού-φορολογικού έγινε για να μην προλάβουν τα συνδικάτα να οργανώσουν τις κινητοποιήσεις τους. Είναι προφανές ότι το πλήθος και το πάθος των συγκεντρώσεων διαμαρτυρίας έξω από τη Βουλή θα επηρεάσουν την πολιτική δυναμική, παρόλο που μέσα στη μεταπασχαλινή ραστώνη αρκετοί ούτε πρόλαβαν καλά καλά να συνειδητοποιήσουν πόσο πολιτικά θερμό θα είναι αυτό το Σαββατοκύριακο. 

Το χαρτί που θα παίξει ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας στην προσπάθειά του να πείσει ότι όλα θα πάνε καλά και επομένως ότι δεν μιλάμε για αποτυχία αλλά για νίκη της κυβέρνησης είναι ότι α) για πρώτη φορά δρομολογείται απομείωση του χρέους του «επίσημου» τομέα, β) ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί στήριξαν την κυβέρνηση στην απόρριψη της νομοθέτησης συγκεκριμένων μέτρων κατ’ απαίτηση του ΔΝΤ, γ) ότι η Κομισιόν υιοθετεί θετικές προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας και αναθεώρησε πρόσφατα προς τα πάνω τις εκτιμήσεις της για το ΑΕΠ της χώρας το 2015 και για τις προοπτικές 2016-2017, δ) ότι με τις αλλαγές στο ασφαλιστικό-φορολογικό θα προστατευτούν οι ασθενέστεροι και θα επιβαρυνθούν οι οικονομικά ισχυρότεροι, ε) ότι με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα βελτιωθεί σημαντικά η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας με προσέλκυση επενδύσεων και αποκατάσταση εμπιστοσύνης. 

• Η κυοφορούμενη συμφωνία με τους πιστωτές, με βάση τις μέχρι στιγμής πληροφορίες και ενδείξεις, θα αναφέρεται σε:
• Μηχανισμό αυτόματης διόρθωσης που θα ενεργοποιείται σε περίπτωση μη επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων. Κομισιόν, Eurostat και κυβέρνηση συμφωνούν ότι τα μέτρα του πακέτου των 5,4 δισ. είναι αξιόπιστα και θα φέρουν πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% το 2018. Το ΔΝΤ, με την ανοχή ή και συγκατάθεση του Βερολίνου, υποστηρίζει ότι ο στόχος αυτός είναι ανέφικτος και θα χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά 3,6 δισ. μέτρα από απολύσεις στο Δημόσιο και μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις (με τον κωδικό περικοπή δημοσίων δαπανών). Η χρυσή τομή που εκτιμάται ότι θα βρεθεί είναι να μη νομοθετηθούν προληπτικά συγκεκριμένα μέτρα αλλά να θεσπιστεί ο μηχανισμός αυτόματης διόρθωσης, ο κόφτης όπως καθιερώθηκε ήδη να λέγεται, για την ενεργοποίηση και τη λειτουργία του οποίου θα συνεργάζεται η κυβέρνηση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
• Γραπτή δέσμευση των εταίρων-πιστωτών για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους. Οι τελευταίες πληροφορίες δείχνουν ότι το επικρατέστερο σενάριο είναι εκείνο της ήπιας επιμήκυνσης από τα 32,5 στα 40 ή και 50 χρόνια, χωρίς μείωση επιτοκίων, και με ρήτρα ανάπτυξης στις ετήσιες αποπληρωμές – μια ρήτρα που πιθανότατα θα θέτει ως πλαφόν στο ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους το 15% του ΑΕΠ. Ανοιχτό, πάντως, παραμένει και το εάν η διαδικασία απομείωσης του χρέους θα δρομολογηθεί άμεσα ή θα παραπεμφθεί στον Οκτώβριο, μετά την επόμενη αξιολόγηση. Το πλέον σημαντικό στοιχείο είναι ότι δρομολογείται μια τμηματική ελάφρυνση υπό την αίρεση εκπλήρωσης συγκεκριμένων προαπαιτούμενων, το οποίο σημαίνει ότι όπως χρησιμοποιούνταν ως μοχλός πίεσης η κάθε δόση, στο εξής η θηλιά που θα σφίγγει θα είναι αυτή της μείωσης του χρέους.