E.E.: Δημοσιονομική χαλάρωση λόγω Brexit και ισπανικών εκλογών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ξεχάσει για ένα διάστημα τους δημοσιονομικούς κανόνες που ισχύουν στην Ε.Ε. και ειδικά στις χώρες της Ευρωζώνης για να κερδίσει πολιτικό χρόνο. Την πρωτοβουλία πήρε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ, ο οποίος επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπό την ηγεσία του θα έχει πάντα πολιτικά χαρακτηριστικά.

Δύο είναι τα ζητήματα στα οποία προσπαθεί να απαντήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσα από τη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων.

Πρώτον, επιδιώκει μια εικόνα ομαλότητας στην πορεία προς το δημοψήφισμα το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 23 Ιουνίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, για να αποφασίσουν οι υπήκοοι της Βασίλισσας εάν τελικά θέλουν να μείνουν ή να φύγουν από την Ε.Ε.

Η μεγάλη κατανόηση που έδειξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τις ανάγκες της κυβέρνησης Τσίπρα αποσκοπούσε στην αποτροπή μιας νέας ελληνικής κρίσης, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά για την Ε.Ε. το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου. Με βάση τις τελευταίες αναλύσεις της πολιτικής δυναμικής που αναπτύσσεται στο Ηνωμένο Βασίλειο ενόψει του δημοψηφίσματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μία ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη, όπως η επανάληψη της ελληνικής κρίσης, η άμεση κατάρρευση της συμφωνίας με την Τουρκία για τον δραστικό περιορισμό των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών ή ένα νέο τρομοκρατικό χτύπημα, θα μπορούσε να «σφραγίσει» την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., προκαλώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που θα δοκίμαζε τη συνοχή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Στη διαπραγμάτευση για την ολοκλήρωση της πρώτης θετικής αξιολόγησης του τρίτου προγράμματος-μνημονίου η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν πρώτα και κύρια πολιτική, γι’ αυτό ο κ. Γιούνκερ και ο κ. Μοσκοβισί έκαναν ό,τι μπορούσαν για να διευκολύνουν την κυβέρνηση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκρίνουν το διαχειριστικό επίπεδο και βασικές επιλογές του πρωθυπουργού κ. Τσίπρα και των συνεργατών του. Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ντομπρόφσκις έστειλε το σχετικό πολιτικό μήνυμα στην Αθήνα, υπογραμμίζοντας, σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», ότι η ισοπεδωτική αύξηση των φόρων ήταν επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης.

Δεύτερον, με τις πολιτικές ισορροπίες που κρατάει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να απαντήσει και στην πρόκληση του δεξιού και του αριστερού λαϊκισμού.

Αυτή την Κυριακή αναμένεται να επικρατήσει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Αυστρίας ο υποψήφιος της άκρας Δεξιάς. Παράλληλα, παρατηρείται ενίσχυση της υπερσυντηρητικής Εναλλακτικής για τη Γερμανία, με αποτέλεσμα να αλλάζει το πολιτικό σκηνικό στη Γερμανία, την πιο επιτυχημένη από οικονομική άποψη και πολιτικά σταθερή χώρα της Ευρωζώνης.

Οι δεξιοί ευρωσκεπτικιστές και οι ακροδεξιοί αντιευρωπαίοι των πιο αναπτυγμένων χωρών της Ε.Ε. στήριξαν την πολιτική τους άνοδο στην κατάρρευση της οικονομίας του ευρωπαϊκού Νότου και ειδικά της Ελλάδας και στη συνέχεια στις ανεξέλεγκτες προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές που δημιουργήθηκαν με τη βοήθεια του καθεστώτος Ερντογάν και της κυβέρνησης Τσίπρα. Οι λαϊκιστές της Δεξιάς και της άκρας Δεξιάς προειδοποίησαν τους φορολογούμενους πολίτες των χωρών τους ότι θα μπορούσαν να πληρώσουν ακριβά τα ελληνικά προγράμματα και πως η κοινωνική συνοχή θα μπορούσε να απειληθεί από τη μαζική και ανεξέλεγκτη έλευση προσφύγων και μεταναστών από μουσουλμανικές χώρες, όπως η Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Κι ενώ καμία παρέμβαση δεν φαίνεται ικανή να αποτρέψει την επικράτηση της άκρας Δεξιάς στην Αυστρία, στις προεδρικές εκλογές αυτής της Κυριακής, το «πάγωμα» των οικονομικών παρεμβάσεων και των πολιτικών αντιθέσεων που εκφράζονται γύρω από αυτές διευκολύνει την κεντροδεξιά και την κεντροαριστερά στον πολιτικό τους σχεδιασμό.

Ο μεγάλος κερδισμένος της πολιτικής προσέγγισης που επιχειρεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ζητήματα της δημοσιονομικής διαχείρισης και πειθαρχίας είναι ο ηγέτης της ισπανικής κεντροδεξιάς Μαριάνο Ραχόι. Η Ισπανία πηγαίνει σε κρίσιμες βουλευτικές εκλογές, την Κυριακή 26 Ιουνίου, γιατί δεν κατέστη δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης με βάση το αποτέλεσμα των εκλογών του περασμένου Δεκεμβρίου.

Το Λαϊκό Κόμμα του κ. Ραχόι πήρε 28% των ψήφων, το Σοσιαλιστικό Κόμμα 22%, οι Podemos (Μπορούμε), οι οποίοι θυμίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ του πρώτου εξαμήνου του 2015, πήραν 20%, και οι Ciudadanos (Πολίτες), οι οποίοι έχουν κοινά χαρακτηριστικά με το δικό μας Ποτάμι, πλησίασαν το 14%. Στη νέα εκλογική αναμέτρηση οι Podemos θα διεκδικήσουν τη δεύτερη θέση από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, αξιοποιώντας την εκλογική σύμπραξη με την Ενωμένη Αριστερά, κληρονόμο του ισπανικού κομμουνισμού.

Ο κ. Ραχόι αντιδρά στην πρόκληση της ριζοσπαστικής Αριστεράς επιστρέφοντας στους δημοσίους υπαλλήλους ένα μέρος από τις μισθολογικές τους απώλειες στη διάρκεια των προηγούμενων ετών και ανακοινώνοντας κλιμάκωση των φοροαπαλλαγών που ήδη εφάρμοσε η κυβέρνησή του την προηγούμενη τετραετία και συνέχισε ως υπηρεσιακή κυβέρνηση το διάστημα Δεκεμβρίου 2015 - Μαΐου 2016. Η ισπανική κεντροδεξιά χαλαρώνει τη δημοσιονομική πολιτική παρά το γεγονός ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι της τάξης του 5% του ΑΕΠ έναντι στόχου 3% του ΑΕΠ. Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έπρεπε να παρέμβει, με βάση τους κανόνες που ισχύουν στην Ευρωζώνη, για να επιβάλει πρόστιμο ύψους 0,2% του ΑΕΠ στην Ισπανία και να υποχρεώσει την κυβέρνηση Ραχόι να κάνει τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις. Είναι φανερό ότι η παρέμβασή της θα διευκόλυνε πολιτικά τους Podemos. Ο Ισπανός επίτροπος, όπως και τα περισσότερα μέλη της Επιτροπής Γιούνκερ, προέρχονται από την κεντροδεξιά, γι’ αυτό προτίμησαν να προσφέρουν πολιτική κάλυψη στον κ. Ραχόι, αποφεύγοντας την επιβολή προστίμου και αναβάλλοντας τη συζήτηση για τα δημοσιονομικά μέτρα που μπορεί να χρειαστούν για τον επόμενο Ιούλιο, αμέσως μετά τις κρίσιμες βουλευτικές εκλογές.

Η στήριξη στον Μαριάνο Ραχόι πήγε «πακέτο» με τη στήριξη στις κεντροαριστερές κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Πορτογαλίας, εφόσον οι περισσότερες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσδιορίζονται από τη συνεργασία των κεντροδεξιών και των κεντροαριστερών επιτρόπων. Στην Ιταλία, ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός κ. Ρέντσι, ο οποίος δέχεται μεγάλη πίεση από τους λαϊκιστές της Δεξιάς και της άκρας Δεξιάς, απαλλάχτηκε από την υποχρέωση να επιβάλει μέτρα ύψους 13 δισ. ευρώ για να ελεγχθεί η ανοδική τάση του δημόσιου χρέους της χώρας. Η κεντροαριστερή πολιτική της κυβέρνησης της Πορτογαλίας, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα έλλειμμα που μπορεί να φτάσει το 5% του ΑΕΠ και διαχειρίζεται ένα χρέος ύψους 128% του ΑΕΠ, στηρίζεται στην κοινοβουλευτική υποστήριξη του Μπλόκου της Αριστεράς και του πορτογαλικού Κ.Κ. Εάν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέμενε στη λήψη διορθωτικών μέτρων, θα προκαλούσε, πιθανότατα, την κατάρρευση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας στην Πορτογαλία.

Η κεντροδεξιά πήρε αυτό που ήθελε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ισπανία, η κεντροαριστερά διευκολύνθηκε στην Ιταλία και στην Πορτογαλία και η κυβέρνηση Τσίπρα εξασφάλισε στην Ελλάδα την πρώτη θετική αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου παρά τις αντιρρήσεις του ΔΝΤ και τις επιφυλάξεις χωρών όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία.

Οι πολιτικοί χειρισμοί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την εκθέτουν στην κριτική του Γερμανού υπουργού Οικονομικών κ. Σόιμπλε, ο οποίος υποστηρίζει ότι ο πολιτικός χρωματισμός της Επιτροπής δεν της επιτρέπει να επιβάλει τους δημοσιονομικούς και οικονομικούς κανόνες που ισχύουν στην Ευρωζώνη και αυτός ο ρόλος θα πρέπει να ανατεθεί σε μια ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι δεν θα επηρεάζονται από πολιτικές πιέσεις.

Ο ευρωπαϊκός Νότος κέρδισε πολιτικό χρόνο, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι θα τον αξιοποιήσει για να επιτύχει την αναγκαία δημοσιονομική εξυγίανση, τον έλεγχο του χρέους –το χρέος της Ιταλίας και της Πορτογαλίας είναι της τάξης του 130% του ΑΕΠ, όσο ήταν το χρέος της Ελλάδας προτού αποκλειστεί από τις αγορές– και την προώθηση των αναγκαίων διαρθρωτικών αλλαγών.

Η πολιτική κυριαρχεί για μία ακόμη φορά στη διαχείριση της οικονομίας του ευρωπαϊκού Νότου και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα εάν αυτό είναι καλό ή κακό.