Φόροι και ανεργία: Ένα crash test - Free Sunday
Φόροι και ανεργία: Ένα crash test

Φόροι και ανεργία: Ένα crash test

Ελεύθερος επαγγελματίας, ετών 40, επαγγελματικά επιτυχημένος. Δουλεύει πυρετωδώς προκειμένου να δημιουργήσει τις συνθήκες αύξησης του εισοδήματός του και καλείται να μοιραστεί τους κόπους των δικών του προσπαθειών με το κράτος μέσω της ολοένα και πιο αυξημένης άμεσης φορολογίας. 

Συνομήλικος μισθωτός με εργασιακή επάρκεια προσφέρει εξίσου υπεύθυνα τις δυνάμεις του υπό την αγωνία ότι η αυξημένη έμμεση φορολογία θα περιορίσει την αγοραστική του δυνατότητα. 

Ο τρίτος συμμαθητής τους, εξίσου ικανός στη δική του θέση απασχόλησης, νιώθει να απειλείται από την αυξανόμενη ανεργία στον δικό του κλάδο. Και οι τρεις αξιολογούν ως αρνητικές τις προοπτικές της οικονομίας της χώρας, όπως επίσης και τις αντίστοιχες για τα οικονομικά του νοικοκυριού τους. 

Δεδομένης της πολλάκις αποδεδειγμένης συσχέτισης των εκτιμήσεων για την οικονομία με την αξιολόγηση της εκάστοτε κυβέρνησης, οι τρεις συμμαθητές στέκονται τουλάχιστον επιφυλακτικά έναντι του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως είναι όλοι το ίδιο πιθανό να τον καταψηφίσουν, όποια μορφή και αν αυτή η αντίδραση μπορεί να πάρει σε μια επόμενη κλήση στην κάλπη; Με άλλα λόγια, είναι οι επιπτώσεις της υψηλής φορολογίας και της ανεργίας το ίδιο σημαντικές και συνεπώς και οι επιδράσεις τους στη διαμόρφωση των εκλογικών προτιμήσεων εξίσου δυνατές;

Πρόσφατη έρευνα της εταιρείας Prorata κάλεσε τους ερωτώμενους να επιλέξουν ποιο από τα δύο προβλήματα, την υψηλή φορολογία ή την απώλεια θέσης εργασίας, κρίνουν ως το σημαντικότερο. Το 57% του συνόλου επέλεξε το δεύτερο ως το πλέον μεγάλο πρόβλημα για τους ίδιους προσωπικά, ενώ το 42% του συνόλου επέλεξε το πρώτο.

Η ασυμμετρία των επιλογών στο διλημματικής μορφής ερώτημα, η οποία είναι απολύτως λογική στη βάση της σκέψης ότι η απώλεια εργασίας στερεί το άτομο από οποιοδήποτε εισόδημα ή δυνατότητα κατανάλωσης και συνεπώς η φορολόγηση επί του εισοδήματος ή οι έμμεσοι φόροι δεν τον αφορούν, τοποθετεί το ζήτημα των νέων φορολογικών μέτρων σε νέα διάσταση. Η υψηλή φορολόγηση είναι διαχειρίσιμη όταν υπάρχει απασχόληση, διαπίστωση σκληρή, που όμως έχει τις πολιτικές της προεκτάσεις: τα νέα φορολογικά μέτρα δύνανται να γίνουν αποδεκτά από ένα εκλογικό σώμα που απειλείται από τον κίνδυνο της ανεργίας.

Η ίδια έρευνα εντοπίζει διαφορές στις σχετικές κατανομές προτιμήσεων μεταξύ εκλογέων του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, καθώς η ανεργία επιλέχθηκε ως το σημαντικότερο ζήτημα από το 64% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ έναντι 36% που επέλεξαν τη φορολόγηση, αλλά μόνο από το 48% των ψηφοφόρων της ΝΔ έναντι οριακά υψηλότερου ποσοστού (50%) που επέλεξε τη φορολόγηση. Ένα τέτοιο εύρημα δείχνει ότι τα φορολογικά μέτρα είναι ίσως ευκολότερα αποδεκτά από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, το βάρος της προσοχής των οποίων δίνεται με καθαρότερο τρόπο στον κίνδυνο απώλειας εργασίας.

Η σχετικοποίηση της σημασίας των οικονομικών ζητημάτων προσφέρει μια άλλη, μάλλον λιγότερο απλουστευτική, ανάγνωση των εκλογικών επιπτώσεων των μέτρων λιτότητας. Η δε εργαλειακή χρήση εκ μέρους ενός κόμματος της σχετικής σημασίας ενός ζητήματος –όπως, για παράδειγμα, της απασχόλησης σε αντιδιαστολή με τη φορολόγηση– δύναται να εκμηδενίσει τις αρνητικές επιπτώσεις του δεύτερου.

Το ζήτημα της απασχόλησης κατέχει κεντρικό ρόλο στις εκτιμήσεις των ψηφοφόρων για την πορεία της οικονομίας και, παράλληλα, είναι παραδοσιακά προνομιακό πεδίο δράσης των αριστερών κομμάτων. Υπό την έννοια αυτή, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει θεωρητικά το πλεονέκτημα της δράσης επί του ζητήματος και την προοπτική ανατροπής των αρνητικών αξιολογήσεων που μοιραία προκαλεί η κυβερνητική επιλογή της υπερφορολόγησης. 

Πρόσφατη έρευνα που υλοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στο πλαίσιο του έργου «Αριστεία ΙΙ», και σε συνεργασία με Έλληνες συναδέλφους από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, συμπέρανε ότι η πιθανότητα ψήφου για τον ΣΥΡΙΖΑ αυξάνεται σημαντικά υπό συγκεκριμένες πειραματικές συνθήκες που αφορούν εκτιμήσεις για την εξέλιξη του ποσοστού της ανεργίας μέσα στο προσεχές διάστημα διαχείρισης της οικονομίας από την κυβέρνηση Τσίπρα. Το εκλογικό κοινό, και κυρίως όσοι βιώνουν εντονότερα τον κίνδυνο της απώλειας εργασίας στο οικογενειακό τους περιβάλλον, είναι έτοιμο να πιστώσει στον ΣΥΡΙΖΑ ενδεχόμενη μείωση της ανεργίας. Προφανώς της εκλογικής ανταμοιβής θα πρέπει να προηγηθεί η διαπιστωμένη μείωση του ποσοστού ανεργίας. 

Γίνεται ωστόσο σαφές ότι η συμπεριφορά του εκλογικού ακροατηρίου έναντι της κυβέρνησης δεν προσδιορίζεται μονοσήμαντα από τη λήψη μέτρων φοροεπιβάρυνσης και σε κάθε περίπτωση δεν προσδιορίζεται με τον ίδιο τρόπο για όλους τους εκλογείς. Η υψηλή φορολογία δεν αγγίζει τον τρίτο της παρέας των συμμαθητών. Μένει να υπολογίσουμε πόσοι είναι οι τρίτοι.