Νέοι πολιτικοί κανόνες για την ελληνική οικονομία - Free Sunday
Νέοι πολιτικοί κανόνες για την ελληνική οικονομία

Νέοι πολιτικοί κανόνες για την ελληνική οικονομία

Το ευρωπαϊκό περιβάλλον διαμορφώνεται κατά έναν τρόπο που κάνει πιο δύσκολη την αναγκαστική προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας. Οι πολιτικοί κανόνες που ισχύουν για τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης γίνονται αυστηρότεροι και η κυβέρνηση διαπιστώνει ότι έχασε πολύτιμο χρόνο και δεν έχει άλλα περιθώρια ελιγμών. Το πιθανότερο είναι ότι η δημοσκοπικά και πολιτικά αποδυναμωμένη κυβέρνηση Τσίπρα δεν θα αντέξει τη νέα δοκιμασία, αλλά είναι αδύνατη η ακριβής πρόγνωση των εξελίξεων.

Μέτρα χωρίς τέλος

Τα αρμόδια κυβερνητικά στελέχη προσποιούνται ότι διαπραγματεύονται με τους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές, ενώ στην πραγματικότητα ετοιμάζονται να υπογράψουν το συμπλήρωμα στο τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο, το οποίο ήδη έχει δει το φως της δημοσιότητας, την παράταση του τρίτου μνημονίου πέρα από τον Αύγουστο του 2018, ενώ υπάρχει πιθανότητα να υπάρξει δέσμευση και σε ένα τέταρτο μνημόνιο, προκειμένου να επιστρέψει το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Έχουμε μέτρα τα οποία έχουν αποφασιστεί αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα, μέτρα που περιγράφονται στον κρατικό προϋπολογισμό του 2017, μέτρα για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι δημοσιονομικοί στόχοι του 2018 και μέτρα πέρα από το 2018 για να διατηρηθεί το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα στο 3,5% του ΑΕΠ για ένα χρονικό διάστημα το οποίο δεν έχει προσδιοριστεί ακόμη.

Η κυβέρνηση έχει παγιδευτεί σε μια μετρολογία έχοντας χάσει κάθε δυνατότητα επηρεασμού των αποφάσεων. Τα στελέχη της απλώς τοποθετούνται υπέρ του άλφα ή του βήτα εκπροσώπου των εταίρων και των πιστωτών, χωρίς όμως να συμμετέχουν με ουσιαστικό τρόπο στη λήψη των αποφάσεων που μας αφορούν.

Η οικονομική πολιτική έχει «θαφτεί» κάτω από αλλεπάλληλες σειρές μέτρων, τα οποία κατά την άποψη των περισσότερων αναλυτών μπορεί να βελτιώσουν το δημοσιονομικό, οικονομικό πλαίσιο, είναι ελάχιστα πιθανό όμως να οδηγήσουν σε θετικές οικονομικές εξελίξεις. Εξακολουθεί να λείπει μια ολοκληρωμένη οικονομική στρατηγική, δεν υπάρχουν σοβαρές παρεμβάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης στους κλάδους της οικονομίας που μπορούν να σηκώσουν το βάρος της οικονομικής κρίσης, ενώ χρονίζουν όλα τα προβλήματα που οδηγούν στις λεγόμενες θυσίες χωρίς ελπίδα. Η αγορά ακινήτων έχει ισοπεδωθεί και κανείς δεν ασχολείται με το θέμα παρά το γεγονός ότι αποτελεί κλειδί για το πέρασμα από τη στασιμότητα στην ανάπτυξη, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν λειτουργούν στο πλαίσιο της παράλληλης οικονομίας υπερφορολογούνται και υποχρηματοδοτούνται και κανένας δεν ασχολείται με το θέμα. 

Όλοι αυτοί που οδηγήθηκαν σε οικονομικό και επιχειρηματικό αδιέξοδο εξαιτίας της χρεοκοπίας του ελληνικού Δημοσίου και της κρίσης του τραπεζικού συστήματος βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα σωρό εκκρεμότητες που οφείλονται στη δυσλειτουργία του συστήματος και στερούνται της δεύτερης ευκαιρίας –δηλαδή της επιχειρηματικής επανεκκίνησης– που οργανώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά δεν ισχύει στην Ελλάδα, όπου η κρίση οδήγησε σε αδιέξοδο το 35%-40% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Ραντεβού στα τέλη του 2017

Οι Ευρωπαίοι εταίροι βρίσκονται αντιμέτωποι με την κλιμάκωση της κρίσης που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. μετά το Brexit. Εάν, για παράδειγμα, χάσει ο Ρέντσι το δημοψήφισμα που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή στην Ιταλία για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί πολιτική και οικονομική κρίση που θα παρασύρει ορισμένες ιταλικές τράπεζες οι οποίες βρίσκονται ήδη μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.

Θα αποκτήσει η Αυστρία ακροδεξιό Πρόεδρο και ακροδεξιά κυβέρνηση; Θα αντέξει ο Ρέντσι στην επίθεση του Κινήματος Πέντε Αστέρων και της Λέγκας του Βορρά που θέλουν να βγάλουν την Ιταλία από το ευρώ; Θα επικρατήσει στις βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν τον Μάρτιο του 2017 στην Ολλανδία το ακροδεξιό κόμμα του Βίλντερς και θα συνεχιστούν στη συγκεκριμένη χώρα τα δημοψηφίσματα με τα οποία απορρίπτονται σημαντικές επιλογές της Ε.Ε., όπως η ανάπτυξη της συνεργασίας με την Ουκρανία, η οποία δέχεται μεγάλη πίεση από τη Ρωσία και τους ρωσόφωνους αυτονομιστές; Θα μπορέσει η κεντροδεξιά, υπό τον πρώην πρωθυπουργό Φρανσουά Φιγιόν, να απαντήσει στην πρόκληση του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου της κ. Λεπέν στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2017 και στις βουλευτικές εκλογές που θα γίνουν αμέσως μετά, τον Ιούνιο; Θα αντέξουν η καγκελάριος Μέρκελ και οι Χριστιανοδημοκράτες στην πίεση που δέχονται από τα δεξιά από το Κόμμα των Φιλελευθέρων και την Εναλλακτική για τη Γερμανία που έχουν σαν βασικά συνθήματα την άμεση διακοπή της γερμανικής χρηματοδότησης του ελληνικού προγράμματος και τον δραστικό περιορισμό του αριθμού των προσφύγων και μεταναστών που δέχεται η Γερμανία; Θα βγάλουν οι βουλευτικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 2017 νέο κυβερνητικό συνασπισμό με καγκελάριο την κ. Μέρκελ ή θα χάσει η τελευταία την ευκαιρία για τέταρτη θητεία και θα μπει και η Γερμανία σε περίοδο πολιτικής αστάθειας;

Είναι φανερό ότι προτού απαντηθούν στην πράξη όλα αυτά τα πολιτικά ερωτήματα δεν είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε εάν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για κοινή αντιμετώπιση των μεγάλων ευρωπαϊκών προβλημάτων, μεταξύ των οποίων και η μεγάλης διάρκειας ελληνική οικονομική κρίση.

Αντιμέτωποι με μια περίοδο αβεβαιότητας, οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν θέλουν να ασχοληθούν με την τελευταία μνημονιακή χώρα, που είναι η Ελλάδα, και απλώς αναβάλλουν τις σημαντικές αποφάσεις για τα τέλη του 2017 - αρχές του 2018. Κερδίζουν χρόνο προωθώντας αλλεπάλληλες δέσμες μέτρων που δημιουργούν την εντύπωση μιας διαχειριστικής ομαλότητας και αξιοποιώντας την ευκολία με την οποία ο κ. Τσίπρας και οι συνεργάτες του υπογράφουν περίπου τα πάντα.

Τα επιτόκια και το χρέος

Σε μια προσπάθεια επικοινωνιακής και πολιτικής διαχείρισης των μέτρων που εφαρμόζονται και των μέτρων που έρχονται, η κυβέρνηση Τσίπρα ανέβασε υπερβολικά το ζήτημα της ρύθμισης του ελληνικού χρέους. Υποτίθεται ότι ο Ομπάμα θα έβαζε τη γερμανική κυβέρνηση στη θέση της και πως θα είχαμε επιτάχυνση των εξελίξεων σε ό,τι αφορά την αναδιάρθρωση του χρέους του ελληνικού Δημοσίου, η οποία με βάση την απόφαση του Eurogroup του Μαΐου του 2016 θα πραγματοποιηθεί μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, τον Αύγουστο του 2018.

Αποδείχθηκε ότι δεν υπάρχει δυνατότητα επιτάχυνσης της αναδιάρθρωσης του χρέους και αυτό που μένει είναι η εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων που αποφασίστηκαν στο Eurogroup του Μαΐου του 2016 και αφορούν κυρίως τη μεθόδευση ενός πλαφόν στα χαμηλά επιτόκια που εξασφαλίζει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) στο ελληνικό Δημόσιο. Στόχος είναι να αποτραπεί μια μεγάλη αύξηση στο κόστος διαχείρισης του ελληνικού χρέους από τον ESM εξαιτίας της ανόδου των διεθνών επιτοκίων που φαίνεται να ενισχύεται από την οικονομική πολιτική που ανακοίνωσε ο κ. Τραμπ προτού αναλάβει την Προεδρία των ΗΠΑ και την πολιτική αστάθεια που παρατηρείται στην Ε.Ε.

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, στις συνθήκες που εφαρμόζονται, θα αποτρέψουν την αύξηση του κόστους διαχείρισης του χρέους, εξέλιξη που είναι σημαντική, αλλά δεν ισοδυναμεί με μείωση του κόστους διαχείρισης του χρέους που θα μπορούσε να περάσει στον κρατικό προϋπολογισμό. 

Τέλος, τα πρώτα χρόνια η χρηματοδότηση του χαμηλού επιτοκίου που εξασφαλίζει ο ESM στην Ελλάδα θα προκύψει από τα κέρδη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κεντρικών τραπεζών από τις αγοραπωλησίες ελληνικών ομολόγων την περίοδο 2014-2020. Τα κέρδη αυτά εκτιμώνται σε 10 δισ. ευρώ και θα επιστρέφονταν, με βάση το δεύτερο πρόγραμμα-μνημόνιο, στην Ελλάδα για τη χρηματοδότηση της οικονομικής ανάπτυξης.

Με βάση όμως το τρίτο πρόγραμμα-μνημόνιο που διαπραγματεύτηκε ο κ. Τσίπρας, τα 10 δισ. ευρώ θα δοθούν στους Ευρωπαίους εταίρους και πιστωτές για να χρηματοδοτηθεί η διατήρηση του επιτοκίου δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου σε χαμηλά επίπεδα ανεξάρτητα από την αύξηση των διεθνών επιτοκίων και να αποτραπεί έτσι η οικονομική επιβάρυνση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και των πιστωτριών κυβερνήσεων.