H κρίση των Ευρωσοσιαλιστών δοκιμάζει τη συνοχή της Ε.Ε.

Το γεγονός που προσδιορίζει τις εξελίξεις στην Ε.Ε. αυτή την περίοδο είναι η βαθιά κρίση που διέρχονται τα σοσιαλιστικά και εργατικά κόμματα. Η ευρωπαϊκή κεντροαριστερά δείχνει να είναι το μεγάλο πολιτικό θύμα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Τα λεγόμενα αντισυστημικά κόμματα εκτιμούν ότι μπορούν να αποσταθεροποιήσουν το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα αξιοποιώντας την πολιτική αδυναμία των Σοσιαλιστών και των συμμάχων τους.

Μέχρι σήμερα, τη δυναμική του ευρωσοσιαλισμού προσδιόριζαν ο Πρόεδρος της Γαλλίας κ. Ολάντ και η ελεγχόμενη από τους Σοσιαλιστές κυβέρνηση συνασπισμού. Ο γαλλικός σοσιαλισμός βρίσκεται σε φάση πλήρους κατάρρευσης. Ο Πρόεδρος Ολάντ δεν θα διεκδικήσει δεύτερη πενταετία στις προεδρικές εκλογές του Απριλίου 2017, γιατί το ποσοστό δημοτικότητάς του είναι σταθερά μονοψήφιο. Όποιος και να είναι ο προεδρικός υποψήφιος των Σοσιαλιστών, εκτιμάται ότι θα βγει πέμπτος και καταϊδρωμένος στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και θα αποκλειστεί από τον δεύτερο και τελικό γύρο. 

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, μάχη για την πρωτιά στον πρώτο γύρο δίνουν η κ. Λεπέν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου και ο κ. Φιγιόν των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικάνων, με ποσοστά που κυμαίνονται από 23% έως 27%. Στην τρίτη θέση και με έντονα ανοδική τάση ακολουθεί ο κ. Μακρόν, ένας δυναμικός 35άρης ο οποίος διετέλεσε πρώτα οικονομικός σύμβουλος του Προέδρου Ολάντ και στη συνέχεια υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Βαλς. Ο κ. Μακρόν έχει διαχωρίσει τη θέση του από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, δηλώνει υποστηρικτής των μεταρρυθμίσεων στην οικονομία και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και καταγράφει ποσοστά, ανάλογα με τη δημοσκόπηση και το ποιος τελικά θα είναι ο αντίπαλός του από την πλευρά των Σοσιαλιστών, της τάξης του 16%-21%. Στην τέταρτη θέση έρχεται ο αριστερός υποψήφιος, ευρωβουλευτής κ. Μελανσόν, με ποσοστά 12%-14%, ενώ προς το παρόν όλοι οι διεκδικητές του προεδρικού χρίσματος των Σοσιαλιστών, συμπεριλαμβανομένου του πρώην πρωθυπουργού κ. Βαλς, έρχονται πέμπτοι στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων.

Η πολιτική μιζέρια των Γάλλων Σοσιαλιστών οδηγεί σε αξιοπερίεργες συμπεριφορές, όπως η δυναμική στήριξη της κυβέρνησης Τσίπρα, παρά το γεγονός ότι δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος-μνημονίου, και η καταγγελία πολιτικών οι οποίες εφαρμόζονται, σε μεγάλο βαθμό, από τους ίδιους τους Σοσιαλιστές.

Στο βρετανικό Εργατικό Κόμμα έχει ξεσπάσει ένας ιδιόμορφος εμφύλιος μεταξύ του ηγέτη κ. Κόρμπιν, ο οποίος υποστηρίζεται από την οργανωμένη βάση των Εργατικών, και των 2/3 των βουλευτών του κόμματος, οι οποίοι εκτιμούν ότι η ηγεσία ακολουθεί μια γραμμή εντελώς ξεπερασμένη από τις εξελίξεις.

Τα εσωτερικά προβλήματα των Εργατικών εμπόδισαν το κόμμα τους, το οποίο είχε κάνει εντυπωσιακή φιλοευρωπαϊκή στροφή επί ηγεσίας Τόνι Μπλερ, να στηρίξει αποτελεσματικά στο κρίσιμο δημοψήφισμα του περασμένου Ιουνίου την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε.Ε.

Τελικά το δημοψήφισμα εξελίχθηκε σε μια αντιπαράθεση των αντιευρωπαίων του Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) και των ευρωσκεπτικιστών και αντιευρωπαίων του Συντηρητικού Κόμματος, με αποτέλεσμα να επικρατήσουν οι υποστηρικτές του Brexit με ποσοστό 52%.

Παρά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η πρωθυπουργός κ. Μέι στην προσπάθειά της να οργανώσει το Brexit, η δημοτικότητά της κινείται στο επίπεδο του 47%, με μόλις το 14% των Βρετανών να θεωρεί ότι ο κ. Κόρμπιν θα ήταν καλύτερος πρωθυπουργός. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων, η δημοτικότητα των Συντηρητικών κινείται γύρω στο 39%, των Εργατικών έχει υποχωρήσει στο 26%, ενώ το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου καταγράφει στις δημοσκοπήσεις ένα ικανοποιητικό 14%. Οι πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι παρατηρείται διαρροή ψηφοφόρων από το Εργατικό Κόμμα προς το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου, με αποτέλεσμα ο κ. Κόρμπιν να κρατάει ακόμα μεγαλύτερες αποστάσεις από την Ε.Ε. και να αρχίσει να υποστηρίζει ότι το θέμα του περιορισμού της ελεύθερης μετακίνησης εργαζομένων από την Ε.Ε. προς το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελεί ταμπού για το κόμμα του.

Σε κατάσταση πολιτικής αμηχανίας βρίσκονται και οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι συμμετέχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό με ισχυρότερο κυβερνητικό κόμμα τους Χριστιανοδημοκράτες της κ. Μέρκελ. Η Γερμανία πηγαίνει σε κρίσιμες εθνικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2017 και τα νέα δεν είναι καλά για τους Σοσιαλδημοκράτες. Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις καταγράφουν ποσοστά της τάξης του 23%, με τους Χριστιανοδημοκράτες να κινούνται κοντά στο 37%. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Σουλτς αποφάσισε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στη γερμανική πολιτική σκηνή, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την προοπτική του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος.

Οι περισσότεροι αναλυτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι Σοσιαλδημοκράτες δεν μπορούν να διεκδικήσουν την εκλογική πρωτιά από τους Χριστιανοδημοκράτες, παρά το γεγονός ότι οι τελευταίοι υφίστανται σημαντικές απώλειες στα δεξιά τους από την Εναλλακτική για τη Γερμανία. Τα περισσότερα ηγετικά στελέχη του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος έχουν αρχίσει να τάσσονται υπέρ της ρήξης με τους κεντροδεξιούς Χριστιανοδημοκράτες και του σχηματισμού μιας πολύχρωμης συμμαχίας Σοσιαλιστών, Πρασίνων και Αριστερών με στόχο να αποτραπεί η τέταρτη τετραετία της κ. Μέρκελ. 

Οι εκλογές για την ανάδειξη της τοπικής κυβέρνησης του Βερολίνου έδωσαν την ευκαιρία στους Σοσιαλδημοκράτες να προχωρήσουν σε κυβερνητική συμμαχία με τους Πράσινους και την Αριστερά σαν μια πρόγευση του τι θα μπορούσε να συμβεί σε εθνικό επίπεδο εάν περιοριζόταν η ψαλίδα μεταξύ των πρώτων Χριστιανοδημοκρατών και των δεύτερων Σοσιαλδημοκρατών.

Η ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής που προωθούν οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες εκφράζεται και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου απομακρύνονται από τη συνεννόηση με την Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια νέα πλειοψηφία, η οποία θα στηρίζεται στις ψήφους των Σοσιαλιστών και των συμμάχων τους, των Πρασίνων και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.

Προβλήματα αντιμετωπίζουν οι Εργατικοί στην Ολλανδία, όπου αναμένεται να υποστούν μεγάλες απώλειες στις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου 2017. Εάν επιβεβαιωθούν οι προγνώσεις των δημοσκόπων και των αναλυτών, οι Εργατικοί μπορεί να σταματήσουν να αποτελούν μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού, του οποίου ηγείται η κεντροδεξιά, και ο γνωστός σε όλους μας κ. Ντάισελμπλουμ να απομακρυνθεί από την προεδρία του Eurogroup, εφόσον δεν θα είναι πλέον υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας. 

Σε κρίση βρίσκονται οι Σοσιαλιστές στην Ισπανία, όπου έδωσαν ψήφο ανοχής στην κεντροδεξιά κυβέρνηση μειοψηφίας του κ. Ραχόι χωρίς να έχουν λύσει τα εσωτερικά τους προβλήματα. Είναι μοιρασμένοι μεταξύ των υποστηρικτών μιας άτυπης συνεργασίας με την κεντροδεξιά και εκείνων που θέλουν τη ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής τους και τη συνεργασία με το κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς Podemos. Με βάση τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοσκοπήσεων, η κεντροδεξιά κινείται γύρω στο 35%, ενώ το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει πέσει κάτω από το 20%, δίνοντας τη δεύτερη θέση στους Podemos, που καταγράφουν ποσοστά της τάξης του 22%.

Στην Ιταλία η κεντροαριστερά, η οποία εκφράζεται από το Δημοκρατικό Κόμμα του κ. Ρέντσι, προσπαθεί να συνέλθει από το σοκ της απόρριψης, με ποσοστό που έφτασε το 60%, των προτάσεων του κ. Ρέντσι για αναθεώρηση του Συντάγματος στο πρόσφατο δημοψήφισμα. Τα δημοσκοπικά ποσοστά του Δημοκρατικού Κόμματος συγκρίνονται πλέον με τα ποσοστά του Κινήματος Πέντε Αστέρων του δεξιόστροφου λαϊκιστή Μπέπε Γκρίλο, ο οποίος αιφνιδίασε τους πάντες –και πρώτους απ’ όλους τους ευρωβουλευτές του κόμματός του– με την πρωτοβουλία που πήρε να το εντάξει στη Φιλελεύθερη Ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι ευρωβουλευτές της ομάδας των Φιλελευθέρων απέρριψαν την πρόταση του αντιευρωπαϊστή Μπέπε Γκρίλο, θεωρώντας ότι η αποδοχή της θα τους απαξίωνε πολιτικά, εφόσον εμφανίζονται σαν δυναμικοί υποστηρικτές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Πριν από μερικά χρόνια η υποχώρηση των δυνάμεων της κεντροαριστεράς θα ήταν καλό νέο για την κεντροδεξιά, στο πλαίσιο της εναλλαγής των δύο δυνάμεων στην εξουσία. Σήμερα, όμως, η πτώση των Ευρωσοσιαλιστών προκαλεί δικαιολογημένο προβληματισμό στην ευρωπαϊκή κεντροδεξιά, εφόσον δημιουργεί δυνατότητες αποτελεσματικότερης πολιτικής παρέμβασης των λεγόμενων αντισυστημικών δυνάμεων.