Το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης δεν αρκεί για να βγούμε από το αδιέξοδο

Στην πολιτική ζωή της χώρας μας έχει επικρατήσει μια συμβολαιογραφική λογική, η οποία ταυτίζει την υπογραφή των προγραμμάτων-μνημονίων και το θετικό κλείσιμο των αξιολογήσεων με την έξοδο από την κρίση. 

Οι υπογραφές αυτού του είδους αποτρέπουν την καταστροφή, που μπορεί να έχει τη μορφή της χρεοκοπίας του ελληνικού Δημοσίου και της αναγκαστικής εξόδου από την Ευρωζώνη με ό,τι αυτή συνεπάγεται, αλλά δεν οδηγούν αυτόματα στην έξοδο της ελληνικής οικονομίας από την κρίση η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2008. Για να βγούμε από το αδιέξοδο πρέπει να γίνουν πολλά, τα περισσότερα από τα οποία ξεπερνούν τις διαχειριστικές και πολιτικές δυνατότητες της κυβέρνησης Τσίπρα.

Ο πρωθυπουργός και οι συνεργάτες του έχουν αποκτήσει την κακή συνήθεια να υπογράφουν πολύ περισσότερα από αυτά που θέλουν ή μπορούν να εφαρμόσουν. 

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το υπερβολικά φιλόδοξο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το οποίο ελάχιστη σχέση έχει με την πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Αρκεί η αναφορά στη μετατροπή της περιοχής του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, από περιουσιακό στοιχείο στην ανάπτυξη του οποίου θα στηριχτεί ένα τεράστιο επενδυτικό πρόγραμμα, σε χώρο συγκέντρωσης προσφύγων και μεταναστών, για να αντιληφθούμε τις διαστάσεις της κυβερνητικής ασυνέπειας. 

Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δέσμευση της κυβέρνησης για σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία συνδυάζεται με μια προσπάθεια διατήρησης του κρατικού, κομματικού ελέγχου στη ΔΕΗ. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η αδυναμία προσέλκυσης μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων, με ταυτόχρονη οικονομική απαξίωση της ΔΕΗ.

Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, οι κυβερνητικές υπογραφές δεν οδηγούν αυτόματα στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων, απλώς εντάσσονται σε ένα πολιτικό παιχνίδι που έχει στόχο να κερδηθεί χρόνος για λογαριασμό της σημερινής εξουσίας. Όσο παραμένει το τεράστιο χάσμα μεταξύ των δεσμεύσεων που αναλαμβάνουν ο κ. Τσίπρας και οι συνεργάτες του και της πολιτικής που εφαρμόζει η κυβέρνηση, γίνεται πιο δύσκολη η επανεκκίνηση της οικονομίας.

Το πρόγραμμα-μνημόνιο θέτει τους βασικούς δημοσιονομικούς στόχους, η επίτευξη των οποίων πρέπει να εξασφαλίσει, σε βάθος χρόνου, την εκπλήρωση των τοκοχρεολυτικών υποχρεώσεων του ελληνικού Δημοσίου. Είναι στο χέρι της ελληνικής πλευράς να αποφασίζει με ποιο μείγμα οικονομικής πολιτικής θα επιτύχει τους δημοσιονομικούς στόχους. 

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης επιμένει, για πολιτικούς λόγους, στην αύξηση των δημοσίων δαπανών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη του κομματικού κράτους και την υπερφορολόγηση των νοικοκυριών και του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας. Κάθε τόσο η κυβέρνηση επιχειρεί κάποιες διορθωτικές κινήσεις –όπως η αναβολή της προγραμματισμένης αύξησης του ΦΠΑ στα νησιά που έχουν πληγεί από το προσφυγικό-μεταναστευτικό και η προσωρινή φορολογική διευκόλυνση σε ορισμένες κατηγορίες ελεύθερων επαγγελματιών–, αναγνωρίζοντας έμμεσα τα αδιέξοδα που δημιουργεί η πολιτική που εφαρμόζει.

Οι διορθωτικές κινήσεις δεν αρκούν, χρειάζεται δραστική αλλαγή του μείγματος της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται στην κατεύθυνση της στοχευμένης μείωσης των δημοσίων δαπανών και της ουσιαστικής μείωσης του φορολογικού φορτίου που σηκώνουν τα νοικοκυριά και ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας. Μόνο έτσι θα διευκολυνθεί η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, ώστε να καλύπτονται οι δημοσιονομικοί στόχοι με δημιουργικό τρόπο και όχι στη βάση της φορολογικής ισοπέδωσης.

Αναγκαία προϋπόθεση για να βγούμε από το τούνελ της οικονομικής κρίσης είναι η δημιουργία κλίματος οικονομικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης σε όλα τα επίπεδα. Οι καταναλωτές πρέπει να αισθάνονται σίγουροι για την προοπτική της ελληνικής οικονομίας και του νοικοκυριού τους για να συμβάλουν με την αύξηση της κατανάλωσης στην οικονομική ανάπτυξη. Οι ιδιοκτήτες ακινήτων πρέπει να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι θα μειωθεί η υπερφορολόγησή τους και θα αρχίσουν να ανεβαίνουν οι αξίες των ακινήτων και η οικοδομική δραστηριότητα για να στραφούν ξανά στην παραδοσιακή επένδυση που στήριξε για δεκαετίες την ελληνική οικονομία. 

Οι καταθέτες πρέπει να πειστούν για την προοπτική του ελληνικού τραπεζικού συστήματος για να επιστρέψουν επιτέλους στις τράπεζες οι καταθέσεις ύψους 40 δισ. ευρώ που αποσύρθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2015 και να ανοίξει έτσι ο δρόμος για την καλύτερη τραπεζική χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. 

Μεγάλοι επενδυτές του εξωτερικού, μεσαίοι και μικροί Έλληνες επενδυτές, επαγγελματίες που βρέθηκαν σε οικονομικό αδιέξοδο εξαιτίας της μεγάλης διάρκειας της κρίσης και των λαθεμένων χειρισμών των κυβερνήσεων, περιμένουν τη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης για να συμβάλουν, ο καθένας με τον τρόπο του, στην οικονομική ανάπτυξη. Προς το παρόν η κυβέρνηση κινείται σε λάθος κατεύθυνση, με αποτέλεσμα να συντηρεί την κρίση εμπιστοσύνης, η οποία ανεβάζει το κοινωνικό κόστος της διατήρησης της κρίσης και περιορίζει τα θετικά οικονομικά αποτελέσματα.

Η συνεπής εφαρμογή των συμφωνηθέντων, η αλλαγή του μείγματος της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζεται και η δημιουργία κλίματος οικονομικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης θα ενισχύσουν τη διαπραγματευτική θέση της ελληνικής πλευράς έναντι των Ευρωπαίων εταίρων και των πιστωτών. Η ελληνική συνέπεια και η αποτελεσματικότητα αποτελούν το εισιτήριο για την καλύτερη συνεννόηση με τους Ευρωπαίους εταίρους και τους πιστωτές, οι οποίοι έχουν την τάση να αξιοποιούν τα λάθη και τις παραλείψεις της κυβέρνησης Τσίπρα για να αποφεύγουν τις δικές τους υποχρεώσεις. 

Είναι φανερό ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι πρέπει να κινηθούν, το συντομότερο δυνατόν, στην κατεύθυνση της αναδιάρθρωσης του χρέους του ελληνικού Δημοσίου στη βάση της πολιτικής συμφωνίας του 2012. Επιβάλλεται επίσης η αύξηση της ροής ευρωπαϊκών κονδυλίων προς την ελληνική οικονομία, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η ανάπτυξή της και να καλυφθούν βασικές ανάγκες της. Προς το παρόν οι Βρυξέλλες περιορίζουν συνεχώς τον κοινοτικό προϋπολογισμό, ενώ στέλνουν τα 2/3 των ευρωπαϊκών κονδυλίων για τη μερική κάλυψη του κόστους για τη διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού σε ΜΚΟ και σε διεθνείς οργανισμούς.

Επιβάλλονται επίσης πρωτοβουλίες, σε πολιτικό επίπεδο, για την άμεση προώθηση μεγάλων ευρωπαϊκών επενδύσεων, κυρίως του ιδιωτικού τομέα, στην Ελλάδα. Στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα λειτουργήσει ο αυτοματισμός που οδηγεί στη μεγάλη αύξηση των επενδύσεων μόλις βελτιωθεί το δημοσιονομικό και μακροοικονομικό πλαίσιο. Άλλωστε δεν υπάρχει χρόνος για την αύξηση των επενδύσεων στη βάση του αμφίβολης αποτελεσματικότητας αυτοματισμού που αναφέραμε. Χρειάζονται πολιτικές πρωτοβουλίες για την επιτάχυνση των θετικών εξελίξεων προτού εξαντληθούν πλήρως οι οικονομικές και κοινωνικές αντοχές.

Η κυβέρνηση Τσίπρα σε πολλές περιπτώσεις δεν θέλει να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα και τις εκκρεμότητες, ενώ, και όταν ακόμα υπάρχει η πολιτική βούληση, μπορεί να λείπει η αναγκαία αποτελεσματικότητα.

Κατά την άποψή μου δεν θέλει ή δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη συνεπή και δημιουργική εφαρμογή των συμφωνηθέντων, δεν επιθυμεί να βελτιώσει το μείγμα οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει, δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει το αναγκαίο κλίμα οικονομικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης, ενώ ο πρωθυπουργός κ. Τσίπρας δεν έχει την αξιοπιστία που θα του επιτρέψει να απευθυνθεί στους Ευρωπαίους εταίρους και στους δανειστές για να τους ζητήσει να είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους και να αναπτύξουν πρωτοβουλίες υπέρ της ελληνικής οικονομίας.

Οι υπογραφές των προγραμμάτων-μνημονίων και το κλείσιμο των αξιολογήσεων αποτρέπουν μια κρίση σαν εκείνη του 2015, δεν οδηγούν όμως αυτόματα στην έξοδο από την κρίση.