Ανοιξιάτικη ζαλάδα

Όπως ακριβώς δεν μπορέσαμε να σιωπήσουμε και να σκεφτούμε μετά το αδιανόητο πολύνεκρο τροχαίο στην εθνική αλλά βουλιάξαμε σε διαδικτυακά διχαστικά παραληρήματα, έτσι ανόητα χανόμαστε μέσα στη βαβούρα της δήθεν επικαιρότητας της διαπραγμάτευσης κυβέρνησης-πιστωτών χωρίς να βγάζουμε άκρη, χωρίς να συνειδητοποιούμε πού πάμε, χωρίς να αισθανόμαστε πόσο λάθος είναι όλα: και οι κυβερνητικές μεγαληγορίες για το τέλος της λιτότητας (τον Δραγασάκη διέψευσε ο Τσακαλώτος…) και ο αντιπολιτευόμενος καταγγελτικός αρνητισμός και η τεχνοκρατική αυστηρότητα του «κουαρτέτου» και ο εμπαιγμός απ’ όλους τους πρωταγωνιστές της υπόθεσης, που παριστάνουν ότι όλα θα πάνε καλά αν εκπληρωθούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις (ως προς τις οποίες καταγράφονται διαφωνίες).

H επίσημη θέση του πρωθυπουργού συνοψίζεται στην εκτίμηση ότι «είναι απολύτως εφικτό να έχουμε ολοκληρώσει μια συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο μέχρι το Eurogroup της 20ής του Μάρτη – σε κάθε περίπτωση, εργαζόμαστε σκληρά, ώστε στις 25 του Μάρτη να συσκεφθούμε στη Ρώμη οι “28” με ένα θέμα λιγότερο, με μια έγνοια, θα έλεγα, λιγότερη στο τραπέζι των συζητήσεων».

Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσο αργεί το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης, τόσο μεγαλώνει ο λογαριασμός των μέτρων και τόσο πέφτει η οικονομία. Άλλωστε, μετά έρχεται η τρίτη και η τέταρτη…

Το εκλογικό έτος της Ε.Ε. ξεκίνησε με την κορύφωση της προεκλογικής καμπάνιας ενόψει της αναμέτρησης της 15ης Μαρτίου στην Ολλανδία. Από εκείνο το σημείο και μετά η ελληνική κυβέρνηση δεν θα βρίσκει εύκολα συνομιλητή μεταξύ των εταίρων, ενώ ήδη πολλά τηλέφωνα σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν απαντούν γρήγορα. 

Το αποτέλεσμα των ολλανδικών εκλογών και η συνήθως πολύμηνη προσπάθεια σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας θα επηρεάσουν τις γαλλικές εκλογές (τον Μάιο ο δεύτερος γύρος), με τη Μαρίν Λεπέν να επιχειρεί το ακατόρθωτο, να διαδεχτεί τον Φρ. Ολάντ στα Ηλύσια Πεδία έχοντας δεσμευτεί για δημοψήφισμα σχετικά με την παραμονή της Γαλλίας στην Ε.Ε. Η Ά. Μέρκελ έχει κάθε λόγο να κρατά την αναπνοή της περιμένοντας τις δικές της εκλογές τον προσεχή Σεπτέμβριο, με τους Σοσιαλδημοκράτες του Μ. Σουλτς να ανεβαίνουν και να απειλούν την ηγεμονία του κεντροδεξιού κόμματός της. Αυτή είναι και η μεγάλη ελπίδα στο Μέγαρο Μαξίμου, ότι στο υπουργείο Οικονομικών της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης δεν θα βρίσκεται ο Β. Σόιμπλε αλλά ο Ζ. Γκάμπριελ ή άλλος εκφραστής της αντιλιτότητας που θα αλλάξει τους κανόνες στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης.

Είτε πρόκειται για φρούδες ελπίδες είτε για αφελή βολονταρισμό, δεν είναι βέβαιο ότι θα έχουμε το περιθώριο να το μάθουμε στην πράξη, αφού ο χρόνος πιέζει και οι εξελίξεις θα έρθουν νωρίτερα. Αν η διαπραγμάτευση κυβέρνησης-πιστωτών συρθεί μέχρι το καλοκαίρι, οι επιπτώσεις στην οικονομία θα είναι τεράστιες, αν όχι ανυπολόγιστες. Ήδη παρατηρείται σημαντική φυγή καταθέσεων (1,5-2 δισ. ευρώ στην αρχή του 2017), ενώ ούτε λόγος δεν μπορεί να γίνει για προσέλκυση επενδύσεων μέσα σε αυτές τις συνθήκες.

Ακόμη κι αν καλυφθούν όπως-όπως οι εξωτερικές δανειακές υποχρεώσεις της θερινής περιόδου (με αλχημείες της ΕΚΤ και του ESM), η εκκρεμότητα σε σχέση με το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης θα είναι ολέθρια για την προοπτική ανάκαμψης.

Αλλά, αφού ο χρόνος πιέζει τόσο, γιατί κανείς δεν βιάζεται; Η εύκολη απάντηση είναι ότι οι θεσμικοί πιστωτές μας είναι απορροφημένοι από τα δικά τους, έχουν βαρεθεί τον ελληνικό μπελά, θεωρούν αυτονόητα αυτά που ζητούν (κυρίως τη μείωση συντάξεων και αφορολόγητου) και αναπόφευκτη την καθυστέρηση στη λήψη μέτρων για τη ρύθμιση του χρέους (ευτυχισμένο το 2018!).

Η κυβέρνηση, από την άλλη, προετοιμάζεται για μια οδυνηρή ψηφοφορία και δείχνει αποφασισμένη για γερές υποχωρήσεις, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα εξασφαλίσει δέσμευση για ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ μέσα στην άνοιξη, την οριστικοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, αναπτυξιακή βοήθεια, κάποια θετική δήλωση του Eurogroup για την προοπτική μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων και βέβαια τα περίφημα αντίμετρα, για να υποστηριχτεί η δημοσιονομική ουδετερότητα του νέου πακέτου.

Την επόμενη εβδομάδα οι επικεφαλής του κουαρτέτου θα φύγουν από την Αθήνα έχοντας στις αποσκευές τους απογοήτευση από την πορεία υλοποίησης των συμφωνημένων και την ελληνική αντιπρόταση που αναφέρεται σε μέτρα 2,7 δισ. ευρώ, δηλαδή 1,5% του ΑΕΠ έναντι 2% που ζητά το ΔΝΤ, και σε ένα μείγμα αντίμετρων με κοινωνικό πρόσημο. Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες, οι θεσμοί, με πρώτο το ΔΝΤ, υποδεικνύουν ως βασικό αντίμετρο τη μείωση της φορολόγησης των επιχειρήσεων, ενώ, αντίθετα, η ελληνική πλευρά προτάσσει τη μείωση του ΕΝΦΙΑ –έως και κατά 35%–, καθώς και τη μείωση του ΦΠΑ, αρχικά για τα φάρμακα και τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος.

Καθοριστικά για την έκβαση της διαπραγμάτευσης θα είναι το τελικό ύψος και ο χρόνος των παρεμβάσεων στο ασφαλιστικό. Οι πληροφορίες φέρουν το ΔΝΤ να επιμένει σε εξαιρετικά σκληρές απαιτήσεις, ζητώντας βαθιές περικοπές στις υφιστάμενες συντάξεις από το 2019. Μετά, μάλιστα, τις πρώτες ενδείξεις για πιθανή υστέρηση στα έσοδα του ΕΦΚΑ, το Ταμείο φέρεται να έχει βάλει στο τραπέζι και αίτημα για έναρξη των περικοπών στις συντάξεις από το 2018, με συνολικές παρεμβάσεις ύψους 500 εκατ. ευρώ.

Στο μεταξύ, οι μεγαλύτερες κοινωνικές αγωνίες δεν αφορούν τα μέτρα που έρχονται αλλά εκείνα που ήδη ισχύουν, μαζί με τα προβλήματα της καθημερινότητας που διαρκώς διογκώνονται. Όποιος κυκλοφόρησε στην Αθήνα την Τετάρτη και την Παρασκευή, ημέρες απεργίας των μέσων μαζικής μεταφοράς, ξέρει πολύ καλά τι θα πει βία: να βρίσκεσαι μποτιλιαρισμένος και ανήμπορος, χωρίς καν παρουσία Τροχαίας, είτε για να πας στη δουλειά είτε σε κάποιο νοσοκομείο, ίσως το παιδί στο σχολείο ή για κάποια επείγουσα υποχρέωση.

Σε χειρότερη θέση βρέθηκαν όσοι δεν έχουν καν Ι.Χ. ή τη δυνατότητα να πληρώσουν βενζίνη, αυτοί είναι τα μεγαλύτερα θύματα του κοινωνικά ανεύθυνου συντεχνιακού μαξιμαλισμού που δεν αλλάζει μετά από επτά χρόνια στα μνημόνια.

Κάποιοι από τους απελπισμένους οδηγούς έμαθαν από το ραδιόφωνο τα νέα ότι στη ΝΔ τσακώνονται γιατί ο Ευ. Μεϊμαράκης είναι πιο συναινετικός από τον Κ. Μητσοτάκη και τον κατηγορεί για τζάμπα μαγκιές, επειδή λέει «όχι» σε όλα και δεν αναγνωρίζει ότι τα ίδια μέτρα θα εφαρμόσει και η επόμενη κυβέρνηση. 

Μα τι έπαθαν στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που θα κερδίσει με άνεση τις επόμενες εκλογές, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις; Τα ’χει αυτά η φεουδαρχία, η ιδιοκτησία είναι έννοια ισχυρότερη της πολιτικής και η νομή της εξουσίας μπορεί να ενώσει αλλά και να διχάσει όταν δεν υπάρχουν εγγυήσεις ισότιμης συμμετοχής.