Μαρία Καρακλιούμη: «Η κυβέρνηση είναι στριμωγμένη, αλλά και η αντιπολίτευση φαίνεται να έρχεται ως μοιραία εναλλακτική»

Ως εφικτό χαρακτηρίζει τον στόχο του Κινήματος Αλλαγής για τρίτη θέση στις ερχόμενες εθνικές εκλογές η πολιτική αναλύτρια της εταιρείας δημοσκοπήσεων RASS Μαρία Καρακλιούμη. Ωστόσο, παρουσιάζοντας τα ευρήματα δημοσκόπησης της εταιρείας σχετικά με την κεντροαριστερά, επισημαίνει ότι η ηγεσία της νέας πρωτοβουλίας έχει μπροστά της σημαντικά ζητήματα προς επίλυση.

Πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας RASS για την εφημερίδα «Νέα Σελίδα» αποκάλυψε μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά με τις αντιλήψεις των πολιτών για την κεντροαριστερά. Κατ’ αρχάς μπορούμε να πούμε τι έδειξε η δημοσκόπηση;

Η έρευνα της RASS για τη «Νέα Σελίδα» αποτύπωσε τις απόψεις των πολιτών για όσα συμβαίνουν αυτή την περίοδο, ενώ καταπιάστηκε και με την κεντροαριστερά. Γενικά μιλώντας, θα λέγαμε ότι οι Έλληνες είναι δυσαρεστημένοι από την κυβέρνηση, απογοητευμένοι από το πολιτικό σύστημα και δεν επιθυμούν εκλογές (52%), διότι δεν έχουν προσδοκία αλλαγής της υφιστάμενης κατάστασης, για την οποία αποδίδουν πρωτίστως ευθύνες στη διακυβέρνηση από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ (64,1%) και δευτερευόντως στη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (25,8%).
Ειδικότερα, οι πολίτες θεωρούν την υπόθεση Novartis σκάνδαλο, στο οποίο εμπλέκονται και πολιτικά πρόσωπα. Όσον αφορά τα εθνικά θέματα, πιο κρίσιμο θεωρούν τις σχέσεις της χώρας μας με την Τουρκία (80,7%) και ενώ βλέπουν την παρούσα συγκυρία ευνοϊκή για τη λύση του σκοπιανού θέματος, κρίνουν αρνητικά τους χειρισμούς της κυβέρνησης (63,4%). Όσον αφορά τα θέματα της κεντροαριστεράς, πιστεύουν ότι καλύτερος εκφραστής του χώρου είναι το Κίνημα Αλλαγής (32,6%) σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ (29%), εικόνα που μεταξύ των ψηφοφόρων της κεντροαριστεράς ανατρέπεται.

Οι πολίτες μοιάζουν να είναι διχασμένοι ως προς την «ταυτότητα» της κεντροαριστεράς στην Ελλάδα. Πού το αποδίδετε αυτό;

Ο μέσος πολίτης δεν σκέφτεται με όρους πολιτικής επιστήμης και ως εκ τούτου δεν αναμένουμε να εκφράζεται αναλόγως. Οι ψηφοφόροι θέλουν προτάσεις και λύσεις και όχι ιδεολογήματα για να συζητούν ατέρμονα, όπως συμβαίνει στα κόμματα. Αποστολή, λοιπόν, των κομμάτων είναι να κάνουν ξεκάθαρες τις θέσεις τους και να μην αναλώνονται σε ένα κυνήγι για την κατοχύρωση του ιδεολογικού χώρου.

Αν δεν κάνω λάθος, από τη δημοσκόπηση προκύπτει ότι οι ψηφοφόροι θεωρούν μέρος της κεντροαριστεράς τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά προτιμούν συγκυβέρνηση με τη ΝΔ. Τι συμβαίνει;

Στην πολιτική και στην ιδεολογία δεν υπάρχουν σύνορα, ούτε ιδιοκτησίες. Οι πολίτες στον χώρο της κεντροαριστεράς τοποθετούν τόσο το Κίνημα Αλλαγής όσο και τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο σύνολο του πληθυσμού επιθυμούν, αν προκύψει ανάγκη, τη συνεργασία του Κινήματος Αλλαγής με τη ΝΔ. Το εύρημα αυτό όμως έχει νόημα να το δούμε πιο ειδικά. Οι πολίτες που αυτοπροσδιορίζονται ως κεντροαριστεροί επιθυμούν συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ - Κινήματος Αλλαγής. Νομίζω όμως πως άξιο προβληματισμού είναι πως οι ψηφοφόροι του Κινήματος Αλλαγής επιθυμούν συνεργασία με τη ΝΔ και αυτό θα πρέπει να απασχολήσει τον νέο φορέα.

Ενόψει του συνεδρίου του Κινήματος Αλλαγής, ποια θεωρείτε ότι είναι τα μείζονα ζητήματα που θα πρέπει να απασχολήσουν την ηγετική ομάδα του εγχειρήματος, με βάση και τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης;

Αλίμονο αν ο σχεδιασμός ενός πολιτικού φορέα επηρεάζεται από δημοσκοπικά ευρήματα. Σε μια τέτοια περίπτωση ο φορέας είναι καταδικασμένος. Το μείζον σήμερα είναι η επιστροφή στην πολιτική και η προάσπιση των δημοκρατικών θεσμών. Το στοίχημα, λοιπόν, είναι πώς θα απαντήσει ο νέος φορέας σε αυτά και πώς θα μπορέσει να κινητοποιήσει πολιτικές δυνάμεις που σήμερα είναι αποστασιοποιημένες ή παραιτημένες.
Τεχνικά μιλώντας, οι ψηφοφόροι του Κινήματος Αλλαγής είναι σήμερα στη συντριπτική τους πλειονότητα άνω των 50 χρόνων, συνταξιούχοι, με ιδεολογική τοποθέτηση στην κεντροαριστερά και στο κέντρο. Αυτό δημιουργεί τον φαύλο κύκλο της πολιτικής στασιμότητας. Ακόμη και όταν τα εκλογικά ποσοστά ανεβαίνουν, αυτό γίνεται με όρους παρελθόντος. Αναπαράγεται μια γηρασμένη κοινοβουλευτική ομάδα, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν των ψηφοφόρων της, και το κόμμα δεν διευρύνεται με άλλες κοινωνικές ομάδες, έτσι το μήνυμα παραμένει ισχνό και άνευρο.

Η ηγεσία του Κινήματος Αλλαγής αισιοδοξεί ότι στις ερχόμενες εθνικές εκλογές θα πετύχει καλύτερο αποτέλεσμα σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Τα δημοσκοπικά στοιχεία ενισχύουν ή αποδυναμώνουν αυτή την άποψη;

Σε αυτή τη φάση φαίνεται πιθανό. Όπως διαμορφώνεται η κατάσταση σήμερα, η τρίτη θέση είναι εφικτός στόχος. Όμως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε σε τι σκηνικό θα διεξαχθούν οι εκλογές. Αν κυριαρχήσουν η πόλωση και το δίλημμα μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ, τα μικρότερα πολιτικά κόμματα θα συμπιεστούν σημαντικά.

Πάντως, πρέπει να σημειωθεί ότι η κεντροαριστερά βιώνει συρρίκνωση και στην υπόλοιπη Ευρώπη, με τελευταίο παράδειγμα το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών. Πού αποδίδετε αυτό το φαινόμενο;

Η παγκόσμια οικονομική κρίση άλλαξε την ατζέντα των κομμάτων. Οι προτάσεις αντιμετώπισης που υλοποιήθηκαν ακόμη και από σοσιαλιστικά κόμματα ήταν στη βάση τους φιλελεύθερες και ως εκ τούτου «ακύρωσαν» τη ρητορική χρόνων. Στο όνομα της διάσωσης, σοσιαλιστές αλλά και αριστεροί πολιτικοί εφάρμοσαν ατζέντες που μέχρι πρότινος διακήρυσσαν οι αντίπαλοί τους.

Θεωρείτε ότι υπάρχει τρόπος αναστροφής αυτής της εικόνας;

Στην πολιτική δεν υπάρχουν βεβαιότητες και η ανατροπή είναι πάντα το ζητούμενο. Η επιστροφή στην πολιτική είναι, νομίζω, η απάντηση. Στην πλάστιγγα «αγορές - πολιτική» πρέπει να γείρουμε στη μεριά της πολιτικής.

Θα ήθελα και μια συνολικότερη εκτίμησή σας για το πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό στη χώρα με βάση τα δημοσκοπικά αποτελέσματα…

Η κυβέρνηση έχει διαψεύσει τις προσδοκίες των πολιτών και η κοινωνική ανοχή φαίνεται να έχει εξαντληθεί, χωρίς όμως οι πολίτες να αναζητούν επιτακτικά εναλλακτική. Το εκλογικό σώμα είναι απογοητευμένο, κουρασμένο και πρόθυμο να απέχει από τις εκλογές.
Η ρητορική ανάκτησης της εθνικής υπερηφάνειας μέσα από σαρωτικές διαπραγματεύσεις και ρηξικέλευθες πολιτικές που θα συντάρασσαν την Ευρώπη υποκαταστάθηκε από την αναστροφή της λαϊκής βούλησης στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015 και πλέον, εκτός από την οικονομική στενότητα, στην εξίσωση προστίθεται ο παράγοντας «εθνικά θέματα», που έρχεται να συρρικνώσει περαιτέρω την εθνική αυτοεκτίμηση.
Η κυβέρνηση είναι στριμωγμένη, αλλά και η αντιπολίτευση φαίνεται να έρχεται ως μοιραία εναλλακτική. Η διαβρωμένη σχέση πολίτη-πολιτικής στην εποχή του μνημονίου αναζητά επαναπροσδιορισμό, αλλά οι πολιτικώς δρώντες δεν μοιάζει να μπορούν να την αλλάξουν.