Οδυσσέας Βουδούρης: «Προσφυγικό: Ζούμε τις τραγικές συνέπειες των λαθών του 2016»

Για «τραγικές συνέπειες των λαθών του 2016» κάνει λόγο ο υπεύθυνος του προγράμματος «Θέτις» του Κοινωνικού ΕΚΑΒ και πρώην γενικός γραμματέας Υποδοχής του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής Οδυσσέας Βουδούρης, όσον αφορά τα ζητήματα που έχουν ανακύψει με το προσφυγικό, τόσο σχετικά με τα κονδύλια από την Ε.Ε. όσο και σχετικά με τις κακές συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων σε κέντρα υποδοχής, όπως η Μόρια.

Πρόσφατα ήρθε στο φως της δημοσιότητας ένα ζήτημα σχετικά με τα ευρωπαϊκά κονδύλια που δίνονται στην Ελλάδα για το προσφυγικό. Θα ήθελα να μας πείτε τι συμβαίνει.

Από τον Σεπτέμβριο του 2016, όταν παραιτήθηκα, δεν έχω περισσότερες πληροφορίες για το συγκεκριμένο θέμα απ’ ό,τι έχετε πιθανώς εσείς. Η εμπλοκή μου πλέον με το προσφυγικό αφορά την ανθρωπιστική δράση, ειδικά για τους πρόσφυγες με αναπηρία, που ζουν μια αφανή τραγωδία στην Ελλάδα.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται από την Ε.Ε. για τη χορήγηση των κονδυλίων αυτών στη χώρα μας και ποιοι φορείς τα διαχειρίζονται;

Τα κονδύλια έρχονται από δύο ευρωπαϊκά ταμεία, το AMIF και την DG-ECHO. Το πρώτο το διαχειρίζεται ο επίτροπος Μεταναστευτικού και αφορά κρατικούς και θεσμικούς φορείς. Το δεύτερο το διαχειρίζεται ο επίτροπος Ανθρωπιστικής Δράσης και αφορά φορείς όπως η Ύπατη Αρμοστεία και ανθρωπιστικές οργανώσεις.

Από τη δική σας εμπειρία, θεωρείτε ότι υπάρχει ζήτημα κακοδιαχείρισης των κονδυλίων της Ε.Ε. για το προσφυγικό;

Η δική μου εμπειρία αφορά το 2016. Το μείζον θέμα τότε ήταν η ελάχιστη απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, ελλείψει οργάνωσης του αρμόδιου υπουργείου. Υπενθυμίζω ότι αρχές Απριλίου 2016 ψηφίστηκε, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, ο νόμος 4375. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, ενώ πλησίαζε ο χειμώνας απειλητικά για τους πρόσφυγες, δεν είχε παρθεί κανένα ουσιαστικό μέτρο. Υπήρξαν επίσης τουλάχιστον οικονομικές «σκιές», όπως εκείνη της υπόθεσης Softex. Σας παραπέμπω στα δημοσιεύματα της εποχής. Η κ. Μουτεβελή, προσωπική σύμβουλος του τότε υπουργού κ. Μουζάλα, ακύρωσε την ανέγερση ενός καταυλισμού 1.500 θέσεων, του οποίου η χρηματοδότηση, ύψους 2,5 εκατ. ευρώ, είχε ήδη εγκριθεί από την DG-ECHO, διότι είχε ένα δικό της σχέδιο, ύψους 8,6 εκατ., με πάνω από 1 εκατ. ευρώ εργολαβικό κέρδος. Το θέμα έφτασε στη Βουλή. Ο κ. Μουζάλας απάντησε με αυταπόδεικτα ψεύδη και η υπόθεση ξεχάστηκε.

Συνολικά, πώς κρίνετε τη διαχείριση του προσφυγικού από την κυβέρνηση;

Η χώρα μας γενικά είχε μια γενναία αντιμετώπιση του προσφυγικού. Ειδικά αν τη συγκρίνουμε με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που συχνά μας κουνάνε το δάχτυλο. Αυτό αφορά βασικά το σύνολο της κοινωνίας μας, αλλά προφανώς και την παρούσα κυβέρνηση. Φανταστείτε τι θα είχε γίνει αν είχαμε κυβέρνηση Μητσοτάκη-Γεωργιάδη… Το γεγονός αυτό όμως δεν απαλείφει τις κυβερνητικές ευθύνες για απαράδεκτες καταστάσεις, όπως στη Μόρια, αλλά και άλλα. Σκέφτομαι τα ασυνόδευτα παιδιά στα κρατητήρια, διότι δεν υπάρχουν ακόμη οι δομές. Σκέφτομαι τους πρόσφυγες με αναπηρία, που υπολογίζονται στους 9.500, ενώ έχουν καταγραφεί μόλις 1.600…

Τι θεωρείτε ότι θα μπορούσε να γίνει σωστότερα αλλά δεν έγινε και γιατί;

Κατ’ αρχάς έπρεπε να εφαρμοστεί από το 2016 ο νόμος που ορθά η κυβέρνηση έφερε στη Βουλή με το κατεπείγον. Να ενταχθούν οι καταυλισμοί στη Γενική Γραμματεία Υποδοχής, να διοριστούν οι διοικητές, να εφαρμοστεί το σχέδιο στέγασης σε οικίσκους και σίτισης με κοινοτικές κουζίνες, που επιμελήθηκε η Γενική Γραμματεία σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία ήδη από τον Ιούλιο του 2016, να υπογραφούν οι αρμοδιότητες του γενικού γραμματέα. Αντ’ αυτού, οι πρόσφυγες έμειναν σε καλοκαιρινές σκηνές τον τραγικό χειμώνα 2016-2017. Πέθαναν άνθρωποι εξαιτίας αυτής της ακατανόητης καθυστέρησης και ενώ τα κονδύλια κοιμούνταν στους ευρωπαϊκούς λογαριασμούς. Και ακολούθησε η απραξία του 2017, χρονιά σχετικά ήσυχη, όπου μπορούσαν να καλυφθούν οι καθυστερήσεις. Ζούμε τις τραγικές συνέπειες των λαθών του 2016.

Αυτό όμως δεν είναι ευθύνη της κυβέρνησης;

Είναι κατ’ αρχάς ευθύνη του τότε αρμόδιου-αναρμόδιου υπουργού. Η ευθύνη της κυβέρνησης είναι ότι καθυστέρησε την αποπομπή του επί ενάμιση χρόνο. Όταν αυτό συνέβη επιτέλους, τον Μάρτιο του 2018, η κατάσταση είχε πλέον βαλτώσει. Η ανόρθωση είναι εξαιρετικά δύσκολη. Θεωρώ εύλογα ότι η κατάσταση θα ήταν διαφορετική αν ο νυν υπουργός είχε αναλάβει τον Οκτώβριο του 2016.

Λέτε, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση άργησε να αντιδράσει στην αρχική ανεπάρκεια του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Τι θα έπρεπε, κατά τη γνώμη σας, να κάνει τώρα;

Θα μπορούσε να πει τα πράγματα απλά όπως έχουν. Η αυτοκριτική, όμως, είναι κάπως ξένη από την ελληνική ιδιοσυγκρασία και κυρίως από την πολιτική κουλτούρα. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, πιστεύω ότι ο πρωθυπουργός δεν θα είχε τίποτα να χάσει. Κανείς δεν αμφιβάλλει για τα αριστερά συναισθήματα που τον διακατέχουν. Και, από την άλλη, είναι πλέον τόσο προφανής ο στραβός δρόμος που ακολούθησε ο προκάτοχος του κ. Βίτσα. Εξάλλου, γιατί τον απέπεμψε;

Αυτή η αυστηρή κριτική μήπως είναι απόρροια του γεγονότος ότι οδηγηθήκατε τότε σε παραίτηση;

Αυτά που σας λέω είναι μάλλον απλά και επαληθεύσιμα γεγονότα παρά κριτική. Εξάλλου, δεν υπάρχει τίποτα το προσωπικό σε αυτό το θέμα. Να σας υπενθυμίσω ότι μετά την παραίτησή μου ακολούθησαν άλλες πέντε παραιτήσεις, του γ.γ. Μεταναστευτικού Βασίλη Παπαδόπουλου, του γ.γ. Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Κωστή Παπαϊωάννου, του διευθυντή της Υπηρεσίας Υποδοχής Παναγιώτη Νίκα, του διαδόχου μου στη Γενική Γραμματεία Τάσου Σαλτερή, της διορισμένης από τον κ. Μουζάλα νέας διευθύντριας Υπηρεσίας Υποδοχής Ανθής Καραγγελή. Έξι παραιτήσεις σε έναν χρόνο, πώς σας φαίνεται;

Με αυτά που περιγράφετε, τελικά δεν ενισχύετε τις κατηγορίες της αντιπολίτευσης;

Η αντιπολίτευση ενδιαφέρεται για τις επερχόμενες εκλογές και όχι για τους πρόσφυγες. Ειδικά η ΝΔ έχει αναπτύξει μια ακροδεξιά ξενοφοβική ρητορική, ασυμβίβαστη με τις ανθρωπιστικές αρχές, για να μην πω πιο απλά με την ανθρωπιά, που είναι ένα χαρακτηριστικό του λαού μας.

Από την άλλη, θα ήθελα και ένα σχόλιό σας σχετικά με τη στάση της Ε.Ε. απέναντι στο ζήτημα…

Η Ε.Ε. είναι ένας υπαρκτός θεσμός, σύμφωνοι. Δεν βλέπω όμως ενωμένη Ευρώπη. Ο καθένας για τον εαυτό του και κρίμα για τους πιο αδύναμους…

Δεν φαίνεστε πολύ αισιόδοξος. Συνεχίζετε όμως τη δράση σας σε κοινωνικό πεδίο. Κάτι μου είπατε στην αρχή για τους πρόσφυγες με αναπηρία.

Ναι, με το Κοινωνικό ΕΚΑΒ δίνουμε μια μάχη γι’ αυτά τα ξεχασμένα θύματα των πολέμων. Είναι το πρόγραμμα «Θέτις», που τρέχει από τον Νοέμβριο του 2017. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο. Προς το παρόν σας καλώ στην εκδήλωση που θα κάνουμε στις 16 Οκτωβρίου σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων: «Πρόσφυγες με αναπηρία: Η αφανής τραγωδία στη χώρα μας».