Μ.Ευθυμιόπουλος: «Στην Παλαιστίνη πρέπει να επανορθώσουν όλες οι πλευρές» - Free Sunday
Μ.Ευθυμιόπουλος: «Στην Παλαιστίνη πρέπει να επανορθώσουν όλες οι πλευρές»

Μ.Ευθυμιόπουλος: «Στην Παλαιστίνη πρέπει να επανορθώσουν όλες οι πλευρές»

Την εκτίμηση ότι τα συμβαλλόμενα μέρη της κρίσης στην Παλαιστίνη θέλουν και μπορούν να προχωρήσουν σε πολυμερή διάλογο και γι’ αυτό πρέπει να επιβληθεί η εκεχειρία και να πιεστούν σε αυτή την κατεύθυνση κάνει μιλώντας στην F.S. o αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής, κοσμήτορας της Σχολής Ασφάλειας και Παγκόσμιας Πολιτικής στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο των Εμιράτων, Dr. Μάριος Ευθυμιόπουλος.

Ο κ. Ευθυμιόπουλος εμφανίζεται επιφυλακτικός ως προς την επιτυχία της τρέχουσας κατάπαυσης του πυρός, που ισχύει από τα ξημερώματα της Παρασκευής, και προτείνει τη διάκριση ανάμεσα στην παλαιστινιακή αρχή και τη Χαμάς.

 

Ποιους πολιτικούς στόχους έχουν οι δύο πλευρές της σύγκρουσης στη Γάζα;

Η σύγκρουση μεταξύ των δύο μερών άρχισε για άλλον λόγο και κατέληξε αλλού. Πλέον τα γεγονότα που ανέφλεξαν πρόσφατα την περιοχή Sheikh Jarrah και το τέμενος Al-Aqsa στην Ανατολική Ιερουσαλήμ δεν σχετίζονται με τα γεγονότα στη Γάζα, στα οποία εδώ και λίγες ώρες έχει επιβληθεί εκεχειρία. Να δούμε βέβαια ως πότε…

Οι δράσεις της τρομοκρατικής Χαμάς δεν μπορούν να σχετίζονται με την παλαιστινιακή αρχή και τις προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος και δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το πολιτικό σκέλος της Χαμάς, φίλα προσκείμενο στην Τουρκία και σε άλλες δυνάμεις, φαίνεται πως στην περίπτωση εκλογών θα κέρδιζε έδαφος έναντι του Μαχμούτ Αμπάς. Κι αυτό συνεπάγεται πως εξωτερικοί παράγοντες επηρεάζουν την πολιτική κατάσταση των Παλαιστινίων.

Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ είχε εκλογές για δεύτερη φορά προσφάτως, αλλά καμία παράταξη δεν κατάφερε να σχηματίσει κυβέρνηση, δεδομένου του εκλογικού αποτελέσματος.

Στο Ισραήλ η πολιτική εναντίον της Χαμάς δημιουργεί το πλαίσιο για να συνενωθούν δυνάμεις που θα ήθελαν συνέχιση της πολιτικής των επιθέσεων εναντίον της τρομοκρατίας, όπως και έγινε, υπό τον Νετανιάχου. Είναι μια δοκιμασμένη «συνταγή» που δουλεύει, η εθνική ασφάλεια ενώνει και οδηγεί σε κυβέρνηση εθνικής ενότητας.

 

Τι συμμαχίες έχουν οικοδομήσει οι αντιμαχόμενοι;

Η Χαμάς είναι τρομοκρατική οργάνωση, υποστηριζόμενη κυρίως από την Τουρκία, αλλά φιλικά προσκείμενη στο Ιράν (αν και θρησκευτικά διαφορετική) και άλλα κράτη που την επηρεάζουν με χρηματοδοτήσεις.

Το Ισραήλ έχει συμμάχους και εταίρους. Ο καλύτερος σύμμαχος του Ισραήλ, με εγγυημένη στρατιωτική υποστήριξη 35 δισ. σε στρατιωτικά μέσα την επόμενη δεκαετία, είναι οι ΗΠΑ. Στρατηγική επιλογή και επιρροή. Εταίροι είναι πολλοί. Όπως η Ελλάδα, αλλά και η Αίγυπτος, για να κατανοήσουμε τις ισορροπίες δυνάμεων που επιδιώκονται στο γεωπολιτικό πλαίσιο. Προς το παρόν είναι κυρίως εμπορικές, αλλά ίσως η μετεξέλιξή τους να συμβάλει σε κάτι πολιτικά πιο απτό. Αλλά δεν είμαστε ακόμη εκεί.

 

Το Ισραήλ δεν έχει κυβέρνηση, η Χαμάς δεν έχει αναγνώριση. Τι συμπεράσματα βγάζουμε για τους σύγχρονους πολέμους;

Δεν θα συσχέτιζα το Ισραήλ, κράτος αναγνωρισμένο και ισότιμο με την Ελλάδα και την Κύπρο, μέλος του ΟΗΕ, με μια τρομοκρατική οργάνωση, όπως η Χαμάς, που αναζητά πολιτική δύναμη από τις εκλογές στην Παλαιστίνη. Και φαίνεται πως η μόνη της δράση υπέρ των Παλαιστινίων είναι η επίθεση με ρουκέτες σε στόχους στο Ισραήλ. Επιδιώκουν να γίνουν μια «εθνική» αρχή άμυνας, αλλά αυτό δεν είναι δυνατό – κανείς να τους αποδεχτεί.

Αυτό που κάνει η Χαμάς δεν εξυπηρετεί κανέναν. Αντιθέτως, η στρατιωτική ισχύς του Ισραήλ είναι εξαιρετικά πιο δυνατή σε σχέση με την παλαιστινιακή αρχή. Αυτό συνεπάγεται πως οι επιθέσεις του Ισραήλ ως αντίποινα εναντίον της Χαμάς θα ήταν αποτελεσματικές μόνο αν δεν πρόσβαλλαν στόχους στον άμαχο πληθυσμό, που αποδοκιμάζονται από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Ο άμαχος πληθυσμός δεν φταίει. Αλλά και η Χαμάς πρέπει να σταματήσει. Γι’ αυτό και επιβάλλεται άμεση εκεχειρία και προτροπή σε πολυμερή διάλογο απ’ όλους όσοι θέλουν και μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση. Τέτοια δυνατότητα έχουν η Αίγυπτος και η Ελλάδα, και όχι η Τουρκία.

 

Είναι πιθανή μια μετατροπή του πολέμου σε θρησκευτικό, όπως ουσιαστικά εισηγείται ο Ερντογάν;

Ο πρόεδρος Ερντογάν ονειρεύεται. Αρκείται σε θρησκευτικούς λόγους, καθώς μπορεί. Επιμένει σε θρησκευτικό φανατισμό και εξτρεμισμό. Όμως δεν είναι γόνιμο να μεταλλάσσει τα λόγια του σε θρησκευτικές διαμάχες. Στην αντίπερα όχθη, κράτη όπως η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ζουν την εποχή της διαπολιτισμικότητας, της θρησκευτικής γνώσης και ανεκτικότητας, και μπορούν να συμβάλουν στον διάλογο των μονοθεϊστικών θρησκειών (χριστιανισμός, ιουδαϊσμός και μουσουλμανισμός), που είναι γνωστός ως «αβρααμικός διάλογος». Νομίζω ότι μεταξύ των δύο η επιλογή είναι σαφής. Η Τουρκία δεν αντιπροσωπεύει το σύνολο του μουσουλμανικού στοιχείου. Ο Ερντογάν δεν μπορεί και δεν πρέπει να επιβάλει τις δικές του εξτρεμιστικές πολιτικές επιλογές. Δεν σέβεται άλλες θρησκείες. Δείτε τι έκανε στην Αγία Σοφία μας και, κυρίως, δείτε τι κάνει σε άλλες εκκλησίες και μοναστήρια που γκρεμίζουν. Πώς θα μπορούσε κανείς να τον εμπιστευτεί στον διαθρησκευτικό διάλογο; Αναγνώρισαν την αρμενική ή την ποντιακή γενοκτονία, ή την καταστροφή της Σμύρνης, που έγιναν ακριβώς γιατί εκτόπιζαν χριστιανούς; Με τα γεγονότα στην Κωνσταντινούπολη, όπου προσπαθεί συνεχώς να έχει ρόλο «προστάτη» του πατριαρχείου; Ας είμαστε ειλικρινείς. Απέτυχε. Και θα αποτύχει. Η απάντηση των λαών στον Ερντογάν είναι η παιδεία, η μόρφωση και ο πολιτισμός, ώστε να καταλάβει πως εξτρεμισμός και φανατισμός δεν οδηγούν πουθενά. Και ο μορφωμένος τουρκικός λαός το ξέρει αυτό.

 

Γιατί η Ευρώπη δυσκολεύεται να έχει κοινή θέση για την κρίση στη Μέση Ανατολή;

Γιατί οι μηχανισμοί αποφάσεων είναι χρονοβόροι. Γιατί η Ευρώπη πρέπει να οικοδομήσει μηχανισμούς και πυλώνες που να παίρνουν πρακτικές αποφάσεις. Γιατί ακόμα η Ευρώπη δεν έχει πάρει την πολιτική απόφαση να είναι πιο συγκροτημένη στις αποφάσεις της και να έχει άμεση ανταπόκριση στις κρίσεις. Αυτό θα αλλάξει, φαντάζομαι, τα επόμενα χρόνια, γιατί αλλιώς η Ευρώπη θα μετεξελιχθεί σε μια μεγάλη γραφειοκρατική οντότητα.

 

Η Ελλάδα, από παραδοσιακός υποστηρικτής των Παλαιστινίων, έχει οικοδομήσει στενούς δεσμούς με το Ισραήλ. Έχει κερδίσει από αυτή την επιλογή; Μπορεί να εξακολουθήσει να είναι αποδεκτή από την αραβική πλευρά;

Η Ελλάδα είναι παραδοσιακά μια χώρα με σταθερές αξίες και πολιτικές. Τόσο απέναντι στο Ισραήλ όσο και απέναντι στο σύνολο των αραβικών κρατών. Έχει σταθερό ισοζύγιο συνεργασιών και νέων συμμαχιών, όπως αυτή με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που αποτελεί στρατηγική επιλογή και για τα δύο μέρη. Η πολιτική των τελευταίων ετών, ωστόσο, δεν είναι καινούργια. Δεν υπάρχει «πολιτική παρθενογένεση» στα της Μέσης Ανατολής και του Αραβικού Κόλπου. Υπάρχει συνέχεια και πολιτική τακτική που προσαρμόζεται στις πολιτικές επιλογές. Οι σχέσεις με το Ισραήλ ενισχύθηκαν επί πρωθυπουργίας Σαμαρά και συνεχίζουν έκτοτε. Και ορθώς, σε όλους τους τομείς, όπως διαφαίνεται επί πρωθυπουργίας Μητσοτάκη. Ενισχύονται οι σχέσεις με τα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία (τη χώρα που πρέπει να συμμετάσχει στον διαθρησκευτικό διάλογο αντί της Τουρκίας), την Αίγυπτο και την Ιορδανία, την Κύπρο και το Ισραήλ, αλλά και τη Γαλλία. Αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε επί πρωθυπουργίας Τσίπρα και ενισχύεται από τον πρωθυπουργό Μητσοτάκη και ελπίζω να μετεξελιχθεί σε οργανισμό διαλόγου και επίλυσης συγκρούσεων, αλλά και συνολικής συνεργασίας και ανάπτυξης. Τα γεγονότα στη Γάζα αναδεικνύουν το πόσο σημαντικός είναι ένας τέτοιος οργανισμός, που θα ενισχύσει τη συζήτηση για λύση ανάμεσα στα δύο κράτη και βεβαίως θα φέρει εις πέρας τις συγκρούσεις που σήμερα δείχνουν χωρίς τέλος.

 

Πόσο πιθανή είναι μια στρατιωτική νίκη στη σύγκρουση στη Γάζα; Θα σημάνει μια στρατιωτική νίκη το τέλος του διαρκούς πολέμου;

Δεν είναι πόλεμος. Είναι απλώς μάχες. Δεν θα κερδίσει κανείς, όταν χάνονται άμαχοι εκατέρωθεν. Μέχρι τώρα τα χαρακτηριστικά είναι η έχθρα και το μίσος και ο πολλαπλασιασμός τους. Θα πάρει χρόνο για να επουλωθούν οι πληγές. Οι ψυχές δεν επιστρέφουν. Χρειάζεται πολιτική ωριμότητα, με τη συμμετοχή όλων, στις δύσκολες αυτές στιγμές. Πρέπει να επανορθώσουν όλες οι πλευρές, αλλά αυτή είναι μια ιδανική εικόνα που δεν θα δούμε προς το παρόν. Αν υπήρχε στρατιωτική εμπλοκή του Ισραήλ, τότε θα μιλούσαμε για πλήρη καταστροφή. Ευτυχώς, απετράπη την κατάλληλη στιγμή από πολιτικές φωνές της λογικής. Αν μπορούμε να πούμε πως υπάρχει λογική σε τέτοιες στιγμές. Η βία δεν φέρνει αποτελέσματα. Ο ορθός διάλογος το πετυχαίνει αυτό, χωρίς προσπάθειες πολιτικών επιρροών (βλέπε Τουρκία).