Γ. Κωνσταντινίδης: «Το ζητούμενο για το ΚΙΝΑΛ είναι να είναι παραγωγικό σε επίπεδο ιδεών» - Free Sunday
Γ. Κωνσταντινίδης: «Το ζητούμενο για το ΚΙΝΑΛ είναι να είναι παραγωγικό σε επίπεδο ιδεών»

Γ. Κωνσταντινίδης: «Το ζητούμενο για το ΚΙΝΑΛ είναι να είναι παραγωγικό σε επίπεδο ιδεών»

Το στοίχημα για τον νέο αρχηγό και το ΚΙΝΑΛ παραμένει ανοιχτό: Το ενδιαφέρον ενός ευρύτερου κοινού μπορεί να τραβήξει ακόμα και ένα πρόσωπο από το παρελθόν, αν πετύχει να κεντρίσει την προσοχή του, είτε με τις έξυπνες και χειροπιαστές πολιτικές προτάσεις του, είτε με τη διαφορετική νοοτροπία του, είτε με την ηγετική ομάδα που θα επιλέξει να σχηματίσει, επισημαίνει ο αν. καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Γιάννης Κωνσταντινίδης, σε μία αναλυτική συζήτηση για τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τον πρώτο γύρο των εσωκομματικών εκλογών για την ανάδειξη του νέου αρχηγού στο ΚΙΝΑΛ, άσχετα με το ποιος θα κερδίσει τελικά.

Η αυξημένη, σε σύγκριση με το 2017, προσέλευση στον πρώτο γύρο των εκλογών για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ θεωρήθηκε από τους περισσότερους ως ένδειξη επικείμενης αύξησης της εκλογικής απήχησης του κόμματος. Πιστεύετε ότι είναι αρκετός ως κριτήριο ο αριθμός των ανθρώπων που έφτασαν στις κάλπες την προηγούμενη Κυριακή;

Η κατά 25% αύξηση των ψηφισάντων σε σύγκριση με τις κάλπες του 2017 δεν είναι αμελητέα, ούτε βέβαια είναι και ένδειξη μελλοντικής διεύρυνσης των εκλογικών ποσοστών του ΚΙΝΑΛ στις επόμενες εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ, ο πρόγονος του ΚΙΝΑΛ, είναι ένα κόμμα με βαθιές ρίζες στα ηλικιακά στρώματα των ψηφοφόρων άνω των 40 ετών και ως εκ τούτου είναι ένα κόμμα που συνεχίζει να ελκύει σημαντική μερίδα του εκλογικού σώματος. Μπορεί να μην υπάρχει καν ως σκέψη στον νου των κάτω των 40, όμως ο συναισθηματικός δεσμός πολλών κατ’ επανάληψη ψηφοφόρων του τα «χρυσά χρόνια» του 1980, του 1990 και του 2000 είναι επαρκής συνθήκη για την κινητοποίηση μεγάλου αριθμού ψηφοφόρων, ακόμα και για μια εσωκομματική εκλογή. Επιπλέον, πρέπει να επισημάνουμε ότι στη συγκεκριμένη αναμέτρηση μετείχαν πολλοί υποψήφιοι με αποδεδειγμένες ικανότητες κινητοποίησης μελών, ενώ η αίσθηση έντονου ανταγωνισμού μεταξύ τριών εξ αυτών όξυνε το ενδιαφέρον του ακροατηρίου για το αποτέλεσμα και φυσικά οδήγησε ακόμα περισσότερους στην κάλπη.

 

Άρα θα λέγατε ότι το ΚΙΝΑΛ είναι σήμερα ένα κόμμα που αφορά τους άνω των 40, δηλαδή εκείνους που παρακολουθούσαν τους συγκεκριμένους υποψηφίους για την ηγεσία να ανεβαίνουν βήμα-βήμα την κομματική επετηρίδα τις προηγούμενες δεκαετίες;

Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι από τους υποψηφίους της περασμένης Κυριακής έχουν μακρύ παρελθόν στον κομματικό μηχανισμό του ΠΑΣΟΚ. Δε θα περιελάμβανα σε αυτούς τον Παύλο Χρηστίδη, λόγω της ηλικίας του, ούτε τον Παύλο Γερουλάνο, λόγω του σύντομου περάσματός του από τις πρώτες γραμμές του κόμματος την περίοδο 2009-2012. Όμως και οι δύο αυτοί υποψήφιοι τερμάτισαν χαμηλά, και αυτό είναι μια ακόμα ένδειξη ότι η αναμέτρηση της περασμένης Κυριακής προσέλκυσε εκείνους τους ψηφοφόρους που είχαν συναισθηματικό δεσμό με το ΠΑΣΟΚ κατά το παρελθόν και οργανωτικό δεσμό με κάποιον από τους υποψηφίους που τερμάτισαν ψηλά. Ωστόσο, το στοίχημα για τον νέο αρχηγό και το ΚΙΝΑΛ παραμένει ανοιχτό: Το ενδιαφέρον ενός ευρύτερου κοινού μπορεί να τραβήξει ακόμα και ένα πρόσωπο από το παρελθόν, αν πετύχει να κεντρίσει την προσοχή του, είτε με τις έξυπνες και χειροπιαστές πολιτικές προτάσεις του, είτε με τη διαφορετική νοοτροπία του, είτε με την ηγετική ομάδα που θα επιλέξει να σχηματίσει.

Μιλήσατε για την ανάγκη διατύπωσης εκ μέρους του νέου αρχηγού έξυπνων και χειροπιαστών πολιτικών προτάσεων. Πιστεύετε όμως ότι το πολιτικό περιεχόμενο των έξι υποψηφίων είχε κοινά σημεία; Γιατί αν όχι, τότε δεν είναι πιθανό πως οι πολιτικές προτάσεις εκείνου που θα εκλεγεί θα απομακρύνουν από το ΚΙΝΑΛ εκείνους που υποστήριξαν κάποιον άλλον υποψήφιο;

Η αλήθεια είναι ότι οι έξι υποψήφιοι δεν επικεντρώθηκαν στο πολιτικό περιεχόμενο των υποψηφιοτήτων τους, με την εξαίρεση ίσως του Παύλου Γερουλάνου που φάνηκε να είναι καλύτερα προετοιμασμένος ως προς τη δημοσιοποίηση ενός πιο ολοκληρωμένου μοντέλου δημόσιων πολιτικών. Εστίασαν περισσότερο στο ζήτημα της αυτονομίας του κόμματος από τους δύο παίκτες του δικομματισμού και φυσικά στις προσωπικότητες και στις ηγετικές δεξιότητες του καθενός. Αυτό μπορεί να κατέστησε ελλιπή τον ανταγωνισμό για την ηγεσία του κόμματος, όμως σήμερα αφήνει ανοιχτή την προοπτική ο νέος αρχηγός να σχηματίσει αυτό το σύνολο έξυπνων και χειροπιαστών πολιτικών που θα κερδίσει τη σύμφωνη γνώμη των ηττημένων στην κάλπη και, σε δεύτερο χρόνο, ενός διευρυμένου εκλογικού ακροατηρίου που θα ξεπερνά τα όρια «του κόσμου του ΠΑΣΟΚ». Οι ψηφοφόροι σήμερα είναι πιο ανοιχτοί στις επιλογές ψήφου τους και πιο έτοιμοι να επικροτήσουν χρήσιμες λύσεις. Για αυτό και το ζητούμενο για το ΚΙΝΑΛ είναι να είναι παραγωγικό σε επίπεδο ιδεών. Η θέση του άλλωστε ανάμεσα σε δύο μεγαλύτερα κόμματα καθιστά ευκολότερη την προσέγγιση ψηφοφόρων, από τη στιγμή βέβαια που καταστεί παραγωγικό και περάσει από το γενικόλογο και το τακτικό στο συγκεκριμένο και το μακροπρόθεσμο.

 

Μιλήσατε για «χρήσιμες λύσεις». Έχει και κατά το παρελθόν αποδοθεί και σε άλλα σχήματα, όπως για παράδειγμα στο ΚΚΕ εσωτερικού ή στο Ποτάμι, η έννοια του «χρήσιμου κόμματος». Τι κάνει ένα κόμμα χρήσιμο;

Το κυνήγι των ψήφων στρέφει πολλές φορές τα κόμματα σε έναν επιφανειακό επικοινωνιακό ανταγωνισμό μεταξύ τους, με ατάκες, υπονοούμενα, προσωπικές επιθέσεις και συμβολικές αναφορές στην ιστορία. Η δόμηση του κομματικού ανταγωνισμού σε ένα τέτοιο περιεχόμενο ωφελεί τους εκλογοθηρικούς στόχους των κομμάτων εξουσίας, καθώς ο επικοινωνιακός πόλεμος δημιουργεί χαρακώματα και εγκλωβίζει τους ψηφοφόρους πίσω από αυτά, όμως μακροπρόθεσμα δυσχεραίνει την παραγωγή προτάσεων δημόσιας πολιτικής, δηλαδή τη χρησιμότερη εκ των λειτουργιών των κομμάτων. Υπό αυτές τις συνθήκες, κόμματα τα οποία επιλέγουν να μείνουν μακριά από τη «μάχη των χαρακωμάτων» και εστιάζουν στην παραγωγή ουσιαστικής πολιτικής κάνουν τη χρήσιμη δουλειά. Τα κόμματα αυτά πολλές φορές λειτουργούν και ως γεννήτριες παραγωγής δημόσιων πολιτικών, τις οποίες συχνά υιοθετούν τα μεγαλύτερα κόμματα, όταν βρεθούν στην κυβέρνηση. Είναι ίσως άδικο τέτοια κόμματα να μην πιστώνονται τις ιδέες τους και με έναν τρόπο να θυσιάζονται εκλογικά περπατώντας άοπλοι στην «ουδέτερη ζώνη», όμως τελικά αυτά είναι τα χρήσιμα κόμματα. Το ΚΙΝΑΛ, όπως παλαιότερα το ΚΚΕ Εσωτερικού ή πιο πρόσφατα το Ποτάμι, μπορεί να παίξει έναν τέτοιον ρόλο στη σημερινή συγκυρία, με μεγαλύτερες μάλιστα πιθανότητες να πιστωθεί και εκλογικά την παραγωγικότητά του, καθώς οι ψηφοφόροι του σήμερα αναζητούν εντονότερα από ποτέ περιεκτικές και συμβιβαστικές λύσεις.

 

Υπάρχει χώρος για συμβιβασμούς και συναινέσεις στο ελληνικό κομματικό σύστημα μετά την κατάργηση της απλής αναλογικής από τη Νέα Δημοκρατία;

Ο εκλογικός νόμος που ψήφισε η σημερινή κυβέρνηση δεν επαναφέρει ακριβώς τον προηγούμενο της απλής αναλογικής νόμο και είναι πιο απαιτητικός από το πρώτο κόμμα ως προς το ποσοστό που θα πρέπει να συγκεντρώσει ώστε να κερδίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Όμως, και με την απλή αναλογική, που θα εφαρμοστεί άλλωστε στις επόμενες εκλογές έστω για μια φορά, η συναίνεση μεταξύ των κομμάτων –υπό τη μορφή μιας κυβερνητικής συμμαχίας– κάθε άλλο παρά πιθανή μοιάζει. Η Νέα Δημοκρατία, ο πιθανότερος νικητής των επόμενων εκλογών, έχει επί της ουσίας ξεκαθαρίσει ότι προτιμά να κυβερνήσει μόνη της, ενώ και οι υποψήφιοι για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ δείχνουν να απορρίπτουν την προοπτική κυβερνητικής συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία, φοβούμενοι ότι μια τέτοια κίνηση θα ήταν πλήγμα για την πολυπόθητη αυτονομία του κόμματος. Κοντολογίς, οι πολιτικοί δρώντες σήμερα δείχνουν απρόθυμοι να περπατήσουν στην «ουδέτερη ζώνη» ανεξαρτήτως των κανόνων του εκλογικού παιχνιδιού που ορίζει ένας εκλογικός νόμος. Πιθανότατα μετά από μια μακρόχρονη χρήση των κανόνων του παιχνιδιού, δηλαδή μετά από μια μακρόχρονη εφαρμογή της απλής αναλογικής, οι πολίτες να άλλαζαν λογική στη διαμόρφωση των εκλογικών επιλογών τους και να ζύγιζαν διαφορετικά την αξία της πολιτικής συναίνεσης. Κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στην παρούσα συγκυρία. Ο δικομματισμός είναι η προτιμητέα επιλογή λειτουργίας του κομματικού ανταγωνισμού στην Ελλάδα σήμερα.

 

Θα ήθελα να σας κάνω μια τελευταία ερώτηση, με αφορμή την ένταση που προκάλεσε τις τελευταίες ημέρες η δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου για παρατυπίες στην καταμέτρηση των ψηφοδελτίων του πρώτου γύρου των εκλογών για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ. Πιστεύετε ότι η εμπλοκή του σε αυτή την εσωκομματική εκλογή τελικά διαμορφώνει το αποτύπωμά του στην πολιτική ζωή της χώρας;

Ένας πολιτικός, όπως και κάθε δημόσιο πρόσωπο, κρίνεται μέχρι το τέλος της ζωής του και υπό αυτήν την έννοια ο Γιώργος Παπανδρέου δεν είναι μόνο ο πολιτικός της Διαύγειας ή της ήπιας ελληνοτουρκικής προσέγγισης, αλλά και ο πολιτικός που ομολογουμένως δημιούργησε κλίμα καχυποψίας στο εσωτερικό ενός κόμματος, σε μια πολύ κρίσιμη καμπή της πορείας του κόμματος αυτού. Προσωπικά εκτιμώ ότι η συμμετοχή του σε αυτήν την εκλογική διαδικασία μάλλον θόλωσε το όποιο αποτύπωμά του στην ελληνική πολιτική. Δεν έδειξε από την αρχή έτοιμος να ανταγωνιστεί με ίσους όρους τους συνυποψήφιούς του, εκτιμώντας ότι ανήκει σε μια διαφορετική κατηγορία από μόνος του, και όταν διαψεύστηκε στην κάλπη του πρώτου γύρου, αντέδρασε ανώριμα βάλλοντας κατά παντός. Φοβάμαι ότι η στάση του κρύβει μια ανεξέλεγκτη προσωπική πικρία που, παρότι δικαιολογείται σε ανθρώπινο επίπεδο, δεν συγχωρείται σε οποιονδήποτε αποφασίζει να δράσει στο συλλογικό επίπεδο γιατί απλούστατα μαρτυρά τις αδυναμίες του χαρακτήρα του.