Φαίδων Καλοτεράκης: «Το πρόβλημα είναι η εξάρτηση»

Το ΚΕΘΕΑ Ιθάκη το 2013 συμπλήρωσε 30 χρόνια λειτουργίας. Ποιος είναι ο απολογισμός του έργου σας έως τώρα;

Χιλιάδες συνάνθρωποί μας έχουν βοηθηθεί, αλλά και όσοι έχουν κάποιο εξαρτημένο άτομο στην οικογένειά τους. Επιπλέον, η ελληνική κοινωνία έχει αλλάξει αρκετά την οπτική της και τη ματιά της απέναντι στον χρήστη-εξαρτημένο. Δεν τον θεωρεί καμένο χαρτί αλλά έχει διαπιστώσει όλα αυτά τα χρόνια ότι αν το αποφασίσει, μπορεί να τα καταφέρει.

Ποιες είναι οι προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΚΕΘΕΑ;

Τα προβλήματα σήμερα αποτελούν πρόκληση. Υπάρχει το εξής οξύμωρο: από τη μια πλευρά, κυρίως λόγω της κρίσης, έχουμε έξαρση στην εξαρτητική συμπεριφορά, με όλο και περισσότερους ανθρώπους να καταφεύγουν στην εξάρτηση. Και δεν εννοώ μόνο τα ναρκωτικά και τις παράνομες ουσίες, όπου κι εκεί υπάρχει σαφώς όξυνση του φαινομένου, αλλά αναφέρομαι και στο αλκοόλ, στον τζόγο και στο διαδίκτυο. Ενδεικτικό είναι ότι πολλοί άντρες, κυρίως 40-50 ετών, καταφεύγουν στο αλκοόλ λόγω της ανεργίας, του άγχους των χρεών τους και του στρες. Από την άλλη, εμείς, ως οργανισμός, συρρικνωνόμαστε. Ειδικά την τελευταία πενταετία έχουμε χάσει 100 άτομα προσωπικό σε όλη την Ελλάδα λόγω συνταξιοδοτήσεων και μετανάστευσης και δεν μπορούμε να κάνουμε προσλήψεις. Το πρόβλημα σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερο, όχι μόνο ποσοτικά αλλά και ποιοτικά. Για παράδειγμα, ο εξαρτημένος σήμερα δεν είναι ο εξαρτημένος που ήταν πριν από πέντε χρόνια, που με το κινητό του πήγαινε σε μια πλατεία και έκανε αλισβερίσι. Πλέον δεν έχει να φάει, δεν έχει στέγη, κι εμείς δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε με την ίδια ποιότητα όπως πριν. Αυτό το πρόβλημα είναι και πρόκληση. Όλο αυτό έχει δημιουργηθεί μέσα στην κρίση.

Ποιοι λόγοι σάς οδήγησαν να διευρύνετε τους ορίζοντές σας και να υποστηρίζετε και τα άτομα που παρουσιάζουν εθισμό σε αλκοόλ, τυχερά παιχνίδια και διαδίκτυο;

Αφενός η ανάγκη και αφετέρου η προσέγγισή μας στην εξάρτηση ως φαινόμενο. Εμείς θεωρούμε ότι το πρόβλημα δεν είναι τα ναρκωτικά. Το πρόβλημα είναι η εξάρτηση. Δεν είναι η ουσία αλλά η σχέση του ανθρώπου με την ουσία. Το να σταματήσει κάποιος τις ουσίες είναι σαν να ρίχνει τον πυρετό. Το θέμα είναι ποια είναι η ίωση που έφερε τον πυρετό. Οι περισσότεροι συνάνθρωποί μας καταφεύγουν σε μια συμπεριφορά εξαρτητική ως μορφή αυτοθεραπείας. Υπάρχουν κάποια αδιέξοδα που δεν μπορούν οι άνθρωποι αυτοί να τα αντιμετωπίσουν και τα διαχειρίζονται με έναν αυτοκαταστροφικό τρόπο, ξεφεύγοντας από την πραγματικότητα, γιατί αυτό σου προσφέρει η εξάρτηση: μια φυγή. Και αυτό στην αρχή τούς κάνει να νιώθουν καλά. Εμείς θεραπευτικά ως απεξάρτηση πρέπει να δώσουμε σε αυτούς τους ανθρώπους τρόπους να αγαπήσουν την ίδια τη ζωή. Να βρουν τα πατήματά τους και τις ισορροπίες τους.

Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να αναφερθούμε στις φυλακές Διαβατών και στην πρώτη αυτόνομη μονάδα απεξάρτησης που λειτουργεί στις ελληνικές φυλακές. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα.

Το ΚΕΘΕΑ έχει προγράμματα σε είκοσι φυλακές της χώρας. Η διαφορά με τα Διαβατά είναι ότι πρόκειται για ανεξάρτητη πτέρυγα. Στις άλλες φυλακές οι άνθρωποι που πηγαίνουν στα προγράμματά μας κάνουν ένα δίωρο θεραπευτικών διαδικασιών και επιστρέφουν στα κελιά τους. Στον Ελαιώνα Θηβών και στον Κορυδαλλό κάθονται μέχρι τις πέντε το απόγευμα. Επιστρέφουν όμως στα ίδια κελιά, στις ίδιες πτέρυγες και στους ίδιους ανθρώπους που κάνουν χρήση. Τα Διαβατά είναι κοινότητα με τρίκλινα κελιά, δικό της αύλειο χώρο, κουζίνα και τραπεζαρία. Ανάλογο πρόγραμμα στην Ευρώπη υπάρχει μόνο στη Μεγάλη Βρετανία. Η δυναμικότητα αυτής της κοινότητας είναι 84 άτομα με τα αντίστοιχα κρεβάτια και εξοπλισμό. Εμείς έχουμε με το ζόρι 20. Όχι επειδή δεν υπάρχει ζήτηση. Αντιθέτως, υπάρχει ουρά. Δεν έχουμε όμως προσωπικό. Υπάρχει ζήτηση και ανάγκη και εμείς δεν μπορούμε να τις καλύψουμε. Αυτό είναι ένα θέμα που πρέπει να δουν το κράτος και η κοινωνία. Πριν από λίγο καιρό εγκαινιάσαμε ένα συμβουλευτικό κέντρο στην Κάλυμνο, σε συνεργασία με τον Δήμο Καλύμνου. Ως ΚΕΘΕΑ προσλάβαμε τρεις θεραπευτές για πέντε χρόνια και τα έξοδα της μισθοδοσίας τους θα τα καλύψει ένας Καλύμνιος – ευεργέτη θα τον χαρακτήριζα, που θέλει να βοηθήσει τον τόπο του. Τελικά, θέλουμε να στηρίξουμε ανθρώπους που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, ακόμα περισσότερο μέσα σε αυτή την κρίση; Αυτό είναι θέμα πολιτικής και κοινωνικής βούλησης.

Πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησε ο δίσκος «Μια συμφωνία για την Ιθάκη» με στόχο την ενίσχυση του έργου του ΚΕΘΕΑ. Πώς προέκυψε η ιδέα;

Ήταν μια ιδέα που είχαμε μαζί με τον Αντώνη Σουσάμογλου, που είναι εξάρχων βιολιστής της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης. Θέλαμε να κάνουμε μια συναυλία για τα 30 χρόνια της Ιθάκης. Η συναυλία έγινε στη Μονή Λαζαριστών και σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Το αποτέλεσμα μας άρεσε τόσο, που αποφασίσαμε να γίνει ο δίσκος. Ενορχηστρώθηκαν και ηχογραφήθηκαν γνωστά τραγούδια της δισκογραφίας για συμφωνικό σύνολο, υπό τη μουσική διεύθυνση του Αλέξανδρου Μυράτ, το οποίο καθιστά τον συγκεκριμένο δίσκο μοναδικό. Είναι μοναδικό επίτευγμα και είμαι και ως μουσικός περήφανος. Όλοι οι καλλιτέχνες συμμετείχαν με μεράκι και παραχώρησαν τα ποσοστά τους στο ΚΕΘΕΑ. Ο δίσκος παρουσιάστηκε τον περασμένο μήνα στη Βιέννη, στη σύνοδο κορυφής για τα ναρκωτικά. Όλοι έμειναν έκθαμβοι. Ενώ η κουβέντα ήταν για την Ελλάδα της κρίσης και του προσφυγικού, εμείς πήγαμε με ένα CD με συμφωνική ορχήστρα από μια χώρα που δυσκολεύεται. Αυτό λέει πολλά.

INFO
Ο δίσκος «Μια συμφωνία για την Ιθάκη» κυκλοφορεί από τη Feelgood Records. Συμμετέχουν: Δήμητρα Γαλάνη, Δώρος Δημοσθένους, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Γιάννης Κότσιρας, Severine Maquaire και Vassilikos. Την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης διευθύνει ο Αλέξανδρος Μυράτ. Ο συντονισμός της παραγωγής έγινε από τον Φαίδωνα Καλοτεράκη και τον Αντώνη Σουσάμογλου.