Λευτέρης Παπαγιαννάκης: «Υπάρχει πρόβλημα ρατσισμού»

Δεν έχει ξεχάσει τη δύναμη της Χρυσής Αυγής και δεν πείθεται ότι οι ψηφοφόροι της την επιλέγουν μόνο ως έκφραση διαμαρτυρίας. Πιστεύει ότι μπορεί να υπάρχουν βαθύτερες αιτίες και αγωνιά για τη δημιουργία ενός ενιαίου δημοκρατικού μετώπου απέναντι σε αυτό το αποκρουστικό φαινόμενο. Η μετριοπάθεια με την οποία εκφράζεται είναι από μόνη της μια απάντηση για το πώς αντιμετωπίζονται ο φανατισμός, η ξενοφοβία, ο ρατσισμός.

Ο κ. Βουδούρης έγινε γενικός γραμματέας πριν από περίπου έξι μήνες και σε αυτό το διάστημα, αν κατάλαβα σωστά, δεν κατάφερε να κάνει δουλειά. Προφανώς δεν είναι μόνο προσωπική η ευθύνη, αλλά και της κυβέρνησης, ένας ολόκληρος πολιτικός και διοικητικός μηχανισμός, ο οποίος υπάρχει για να διασφαλίζει την ομαλή άσκηση των καθηκόντων υπουργών, γενικών γραμματέων κ.λπ. Το ξέρω ότι αυτά ακούγονται δασκαλίστικα αλλά κάπως έτσι λειτουργεί ένα κανονικό κράτος, κάτι το οποίο, δυστυχώς, στην Ελλάδα δεν είναι δεδομένο.

Το θέμα δεν είναι να πείσει εμένα ή όποιον άλλο, αλλά το πώς έγινε η διαχείριση του κρίσιμου αυτού ζητήματος. Δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση μπορεί να είναι ικανοποιημένη από τον τρόπο που αντιμετωπίστηκε η κατάσταση. Χάθηκε πολύτιμος χρόνος και επιπλέον οι καταγγελίες του πρώην γενικού δημιουργούν ερωτήματα που επιβαρύνουν μία ήδη δύσκολη πραγματικότητα.

Σήμερα στον Δήμο της Αθήνας φιλοξενούνται περίπου 9.000 άνθρωποι, οι οποίοι βρίσκονται στον Ελαιώνα, σε διαμερίσματα, ξενοδοχεία και οικογένειες φιλοξενίας του προγράμματος προσωρινής στέγασης της Ύπατης Αρμοστείας (ένας από τους εταίρους είναι και ο Δήμος Αθηναίων), σε καταλήψεις και άλλες ανεπίσημες δομές. Έχουμε ξεκινήσει να συζητάμε για την ένταξη και προχωρούμε σε συνεργασίες με έμπειρους εταίρους, ώστε να αποκτήσουμε την απαραίτητη τεχνογνωσία.

Η Χρυσή Αυγή έχει τέσσερις συμβούλους στο δημοτικό συμβούλιο και στις δημοτικές εκλογές σε κάποιες περιοχές άγγιξε το 20%. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι υπάρχει ζήτημα ρατσισμού, έχοντας ταυτόχρονα στο μυαλό μας ότι πολλοί ψηφοφόροι της έχουν δηλώσει ότι την ψήφισαν για λόγους διαμαρτυρίας. Παρ’ όλα αυτά, η σταθερότητα στις δημοσκοπήσεις δεν εξηγείται μόνο από τη διαμαρτυρία.

Αυτό έχει να κάνει με το πώς χειριζόμαστε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα σε πολιτικό επίπεδο. Όταν επιλέγεις να μοιράσεις την ευθύνη σε όλη την επικράτεια, πρέπει να κάνεις μια σοβαρή δουλειά προετοιμασίας, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα που επιβαρύνουν μία ήδη δύσκολη κατάσταση. Τα επεισόδια στη Λέσβο είναι η εκτόνωση μηνών αναμονής, αγωνίας, άγχους και έντασης των ανθρώπων οι οποίοι περιμένουν να προχωρήσουν οι διαδικασίες από ένα σύστημα που έχει κάνει θαύματα αλλά είναι πλέον στα όριά του. Οι άνθρωποι που είναι κρατούμενοι δεν νοιάζονται για την υποστελέχωση της Υπηρεσίας Ασύλου ή την πολιτική διαπραγμάτευση Ε.Ε.-Τουρκίας. Σίγουρα δεν τους αφορά η ομφαλοσκόπηση των ευρωπαϊκών κρατών, τα οποία μοιάζουν να μην αντιλαμβάνονται το μέγεθος της πραγματικότητας. Ταυτόχρονα, η πίεση που ασκείται στην τοπική κοινωνία χρειάζεται παρακολούθηση, παρέμβαση και συνέχεια. Δηλαδή δεν μπορούμε να περιμένουμε από τον εκάστοτε υπουργό να είναι σε δέκα μέρη ταυτόχρονα για να απορροφάει τους κραδασμούς.

Όσο για τα φαινόμενα τύπου Ωραιόκαστρο και Φιλιππιάδα, ίσως και άλλα που θα ακολουθήσουν, είναι ένα μείγμα άγνοιας, φόβου και εντέλει ρατσισμού. Εκεί γίνεται προφανής η έλλειψη δουλειάς πεδίου και προετοιμασίας των τοπικών κοινωνιών για τη νέα πραγματικότητα στην οποία καλούμαστε να προσαρμοστούμε. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη σε εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο θα κάνει αυτή τη δουλειά.

Θα ήθελα να έχω μια ξεκάθαρη απάντηση σε αυτό, αλλά, δυστυχώς, δεν έχω. Σκέφτομαι απλώς ότι οι κατά καιρούς ανακολουθίες στην αντιμετώπισή της έχουν συμβάλει στην τάση αυτή. Μια σειρά πολιτικών επιλογών οι οποίες έδωσαν την αίσθηση ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο ακραία (η σχέση ΝΔ - Χρυσής Αυγής μέσω Μπαλτάκου, η χαμηλών τόνων αντίδραση των κομμάτων απέναντι στη Χρυσή Αυγή), το ξέπλυμα των ναζιστών από μερίδα ΜΜΕ τα οποία έδιναν έμφαση σε πιο lifestyle πλευρές εγκληματιών, αλλά και η πετυχημένη, εκ του αποτελέσματος, καμπάνια της Χρυσής Αυγής, η οποία εμφανίστηκε ως τιμωρός που θα βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Πρέπει να πούμε ότι το πολιτικό προσωπικό επιμένει να επαναλαμβάνει με συνέπεια λάθη τα οποία λειτουργούν ως άλλοθι σε αυτούς που λένε «όλοι ίδιοι είναι».

Υπάρχει ανάγκη για τη δημιουργία μετώπου το οποίο θα απαντάει σε κάθε πρόκληση με ενιαία φωνή. Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε για αρχή την υπογραφή ενός κειμένου με το οποίο τα κόμματα θα δεσμεύονται ή θα εκφράζουν την κοινή τους στάση απέναντι στη Χρυσή Αυγή ανεξάρτητα από κάθε άλλη διαφωνία.

Για μένα δεν υπάρχει ασφαλής απάντηση και τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα εάν βάλουμε στην εξίσωση και τυχόν μετανοημένα μέλη. Όπως γνωρίζετε, στη Γερμανία υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα επανένταξης πρώην μελών ναζιστικών οργανώσεων με πολύ σημαντικές υποστηρικτικές υπηρεσίες, ώστε να διευκολύνουν αυτούς τους ανθρώπους στη συνέχιση της ζωής τους. Εδώ δεν είμαστε καθόλου έτοιμοι να κάνουμε μια τέτοια συζήτηση.

Ο τρόπος αντίδρασης του καθενός απέναντι σε έναν ψηφοφόρο της Χρυσής Αυγής μπορεί να επηρεαστεί από πολλές παραμέτρους. Ο αντικαγκελάριος Γκάμπριελ έχει μιλήσει ανοιχτά για τον ναζιστή πατέρα του, ο οποίος αρνούνταν το Ολοκαύτωμα σε όλη του τη ζωή. Φανταστείτε την πίεση ενός ανθρώπου σε ένα τέτοιο πλαίσιο, επομένως το μεσαίο δάχτυλο δεν με ενοχλεί. Με την ίδια λογική, μια μετριοπαθής και συναινετική στάση μπορεί να έχει αποτέλεσμα.

Το θέμα είναι εάν πιστεύουμε ότι κάποιος που ψήφισε Χρυσή Αυγή μπορεί να «επανέλθει». Η εύκολη απάντηση είναι όχι, αλλά δεν είμαι τόσο σίγουρος και δεν μιλάω σε ατομικό επίπεδο, δηλαδή εάν εγώ ή εσείς θα μπορούσαμε να μιλήσουμε με έναν πρώην ψηφοφόρο της Χρυσής Αυγής, αλλά περισσότερο για τη συλλογική-κοινωνική στάση.